§ 20 Үйкеліс күші
Үйкеліс күші Тыныштық, домалау,сырғанау үйкелістері Үйкеліс коэффициенті Кулон— Амонтон заңы
Үйкеліс табиғатына мысалдар:
Үйкеліс күші- қозғалатын екі дененің арасында пайда болатын ж ə не ə рқашан қозғалысқа қарсы бағытталатын күш. μ( k) ― үйкеліс коэффициенті N ― Нормаль күші (Жазықтық тарапынан денеге əсер ететін жəне жазықтыққа əрқашан перпендикуляр болатын күш)
Құрғақ асфальтта – 0,6; Ылғал асфальтта – 0,4; Құрғақ бетонда – 0,95; Ылғалды бетонда – 0,85; Қара жолда –0,5(0,3); Құм төсен i ште – 0,7(0,5). Үйкеліс коэффициенті өте аз (µ =0,15) болатын мұздақ жолда көл i кт i басқару үш i н жүрг i зуш i н i ң асқан шеберл i г i қажет болады.
Анықтамасы Пайда болу себептері Үйкеліс түрлері Белгіленуі Өлшем бірлігі Бағыты Есептелетін формуласы Неге тәуелді? (Фактролар, шамалар)
Анықтамасы Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады Пайда болу себептері -жанасатын беттердің кедір-бұдырлығы; - жанасатын беттер молекулаларының өзара тартылысы; Үйкеліс түрлері -сырғанау (шаңғышы қар бетімен сырғанағанда) -тыныштық (денелер бір-біріне қатысты тыныштық қалпын сақтаса) -домалау(доңғалақтардың айналуы жағдайында) Белгіленуі F үйк Өлшем бірлігі 1Н Бағыты Қозғалысқа қарама-қарсы Есептелетін формуласы F үйк =µN. Неге тәуелді? (Фактролар, шамалар) - жанасатын беттердің қандай материалдан жасалғанына - жанасатын беттердің өңделі сапасына - бір беттің екінші бетке түсіретін қысым күшіне Өзіңді тексер!
Үйкеліс түрлері Тыныштық Сырғанау Домалау
Массасы 70 кг шкафты орнынан жылжыту үшін қандай күш жұмсау керек? Үйкеліс коэффициенті μ =0,3.
§ 21 ДЕНЕГЕ Б I Р ТҮЗУД I Ң БОЙЫМЕН ӘРЕКЕТ ЕТЕТ I Н КҮШТЕРД I ҚОСУ
Тең әсерлі күшті табыңыз А 8Н 5Н 3 Н
Те ң әсерлі күшті табыңыз А 4Н 2 Н 2 Н
