Биологиялық белсенді заттар 1
Кіріспе Негізгі бөлім Биологиялық белсенді заттар Ферменттер Ақуыздар Липидтер Көмірсулар Гликозидтер Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 2
3
Биологиялық белсенді заттар (ББЗ) – дәрілік өсімдіктердің құрамындағы және адам мен жануар ағзасындағы биохимиялық процестерге әсер етуге қабілетті заттар ; яғни емдік және / немесе профилактикалық әсерін айқындайтын дәрілік өсімдік шикізатының құрамындағы заттар. 4
Ақуыздар-құрылымдық негізін пептидтік байланыстар арқылы өзара байланысқан α- амин қышқылдарының қалдықтарынан құралған ұзын полипептидтік тізбектер құрайтын биополимерлер. Олар ақуыздардың синтезіне әсер етеді, иммундық денелердің күшейтілген синтезіне жағдай жасайды, бұл дененің қорғанысының жоғарылауына әкеледі. Ақуыздардың жақсартылған синтезі ферменттердің күшейтілген синтезін де қамтиды, соның салдарынан зат алмасу жақсарады 10
Ферменттер ақуыздар арасында ерекше орын алады. Өсімдіктердегі ферменттердің рөлі ерекше-олар көптеген химиялық реакциялардың катализаторлары. Липолитикалық фермент препаратының негізіндегі " Нигедаза " майлардың гидролитикалық ыдырауын тудырады. Препарат панкреатит, энтероколит және ас қорыту сөлінің липолитикалық белсенділігінің жасына байланысты төмендеуінде тиімді. " Карипазим " протеолитикалық ферменттердің қосындысына негізделген (папаин, химопапаин, пептидаза). III дәрежелі күйіктер үшін қолданылады, қышымадан бас тартуды тездетеді, түйіршікті жараларды іріңді-некротикалық массалардан тазартады. 11
Тірі жасушалардың құрамында липидтер тіршілікті қамтамасыз ету процестерінде маңызды рөл атқарады, энергия резервтерін құрайды Сұйық өсімдік майлары – зәйтүн, Бадам, шабдалы, өрік – медицинада камфара инъекциялық ерітінділерін, гормоналды препараттарды дайындау үшін қолданылады. Кастор майының майы -кастор майы-ішек ретінде қолданылады. Майлы майлар сыртқы препараттарды дайындауда дәрілік заттардың еріткіштері ретінде қызмет етеді : жақпа, линименттер. 12 Липидтер-жоғары май қышқылдарының, спирттердің немесе альдегидтердің туындылары болып табылатын майлар мен май тәрізді заттар
Полисахаридтер жасушалардың негізгі қоректік заттары болып табылады және жер асты ағзалары мен жемістерінде көп мөлшерде жиналады. Крахмалдың әртүрлі түрлері-бидай, картоп, жүгері-ұнтақтарда, жақпа құрамында, таблетка өндірісінде кеңінен қолданылады ; конверттер отвар түрінде ауызша қолданылады. Шырыш тамырларда (алтей), тұқымдарда ( зығыр, бүрге, фенугрек ), жапырақтарда " ( үлкен планен ) жиналып, шикізаттан сумен алынады. Медициналық мақсаттарда су шырышты экстракциялары жоғарғы тыныс алу жолдары мен асқазан-ішек жолдарының ауруларында қолданылады 13
Гликозидтер — бірқатар моно немесе олигосахаридтердің спирттермен, аминдермен, фенолдармен, меркаптандармен қосындысынан туатын зат.
Агликон құрамында гидроциан қышқылы бар цианогенді гликозидтер өсімдіктер әлемінде жиі кездеседі. Цианогенді гликозидтер Rosaceae тұқымдасының өсімдіктеріне және, ең алдымен, қара өрік субфамилиясына тән
-терапиялық дозаларда кардиотоникалық және аритмияға қарсы әсер ететін, әртүрлі этиологиядағы жүрек жеткіліксіздігін емдеу үшін қолданылатын өсімдік тектес дәрілік заттар тобы. Олар миокардтың тиімділігін арттырады, жүректің үнемді және сонымен бірге тиімді қызметін қамтамасыз етеді. Жүрек гликозидтері 16
Медициналық тәжірибеде келесі өсімдіктерден алынған жүрек гликозидтері жиі қолданылады Digitalis purpurea (Digitalis purpurea ) – дигитоксин Жүнді Digitalis (Digitalis lanata ) - дигоксин, целанид Строфанта Комбе — Strophanthus Kombe ) – строфантин к. Май алқабының лалагүлі ( Convallaria majalis ) – коргликон Адонис ( Adonis vernalis ) - Адонис шөпінің инфузиясы 17
Сапониндер ( латынның " sapo " – сабыны ) – гликозидті сипаттағы табиғи биологиялық белсенді заттар, олар гемолитикалық және беттік белсенділікке ие. Сапониндердің сулы ерітінділері шайқау кезінде сабын сияқты мол, өте төзімді көбік түзеді, олар өз атауын алды.Құрамында сапониндер бар шикізат экспекторант әсерімен, бронх бездерінің секрециясын күшейтумен, қандағы холестериннің құрамын төмендетумен, сондай-ақ денеге тоникалық әсерімен сипатталады. Сапониндердің өте құнды қасиеті-олардың су- тұз алмасуын реттеу қабілеті, сонымен қатар қабынуға қарсы әсері бар. 18
Көптеген антрагликозидтер лактивті әсерге ие. Бірқатар антрагликозидтер бүйрек ауруларын, холелитиазды, подагра, тері ауруларын емдеуде, қабынуға қарсы агент ретінде қолданылады.Өсімдіктер әлемінде кең таралған, химиялық құрамы әр түрлі, шырғанақ, Кассия, алоэ, Марена, жостер және басқа өсімдіктерде кездеседі.
Гликозидтер жүрек гликозидтері сияқты ащы ащы, бірақ соңғыларынан айырмашылығы улы емес. Олар тәбетті ынталандыратын, ас қорытуды жақсартатын, тәбетті тамшылардың бөлігі ретінде қолданылады. Олардың құрамында өсімдіктер әдетте ащы дәмге ие ( жусан, одуванчика және т.б.). Ащы асқазан перистальтикасын арттырады және асқазан сөлінің секрециясын арттырады, бұл тағамның жақсы сіңуіне ықпал етеді.
Биологиялық белсенді қоспалар — дәрі емес, ол ағзадағы жетіспейтін дәрумендер мен минералдардың орнын толықтыру үшін қолданылады. 21
http ://www.aktobegazeti.kz http ://www.herbastyle.ru http ://www.doski.ru/ 22
