Бухгалтерлік есеп кәсіпорынның қаржылық жағдайын, табыстарын, шығындарын және активтерін бақылауға мүмкіндік береді. Бұл ақпарат басқару шешімдерін қабылдауда маңызды рөл атқарады. 2
* Есептің принциптері *: - * Периодтылық *: Қаржылық есептілік белгілі бір кезеңде (ай, тоқсан, жыл ) дайындалады. - * Табыс *: Табыс есептеу кезінде пайда болған шығындар мен кірістерді ескеру. - * Шығын *: Шығындарды дұрыс классификациялау және есептеу.
Есеп саясатын қалыптастыру : Кәсіпорынның бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібін анықтау. Есептеу әдістері : * Кассалық әдіс *: Ақша қозғалысы болған кезде есепке алу. * Accrual әдісі *: Табыс пен шығындарды кезең бойынша есепке алу.
*Журнал мен ведомостар *: Барлық операцияларды тіркеп отыру үшін журналдар мен ведомостарды пайдалану. * Шоттар жоспары *: Шоттардың классификациясы және ұйымдастырылуы. 5 Қаржылық есептілік *Баланс*: Кәсіпорынның активтері, міндеттемелері мен капиталын көрсететін есеп. * Пайда мен зиян туралы есеп *: Кәсіпорынның кірістері мен шығындарын көрсетеді. * Ақша ағындарының есебі *: Ақша қозғалысын бақылау.
6 * Бухгалтерлік бағдарламалар *: 1С, SAP, QuickBooks сынды программалар. * Электронды есептілік *: Құжаттарды электронды түрде рәсімдеу және сақтау. Бухгалтерлік есептің аудиті * Аудиттің қажеттілігі *: Қаржылық есептіліктің сенімділігін тексеру. *Аудит процесі *: Аудиторлық тексерулердің кезеңдері мен әдістері.
Негізгі артықшылықтары : Уақыт үнемдеу : Рутиналық есептеулер мен есептілік автоматты түрде жүргізіледі, бұл бухгалтерлерге уақытын басқа маңызды міндеттерге жұмсауға мүмкіндік береді. Нақты есеп : Автоматтандырылған жүйелер деректерді өңдеу барысында адам факторын азайтады, нәтижесінде қателіктер мен сәйкессіздіктер азаяды. Ақпараттың қолжетімділігі : Деректерді бір орталықтан басқару, оларды жылдам іздеу және талдау мүмкіндігі. Есептілікті автоматтандыру : Бухгалтерлік есеп жүйелері автоматты түрде қажетті есептілікті ( мысалы, салықтық есеп ) қалыптастырады. Интеграция : Автоматтандырылған жүйелер басқа бизнес- процестермен ( мысалы, қаржылық жоспарлау, сатып алу, сату) интеграциялана алады.
Автоматтандыру процесі : Талаптарды анықтау : Кәсіпорынның қажеттіліктері мен талаптарын талдау. Бағдарламаны таңдау : Кәсіпорынның ерекшеліктеріне сәйкес келетін бағдарламалық шешімдерді таңдау. Жүйені енгізу : Автоматтандыру жүйесін енгізу, деректерді миграциялау және қызметкерлерді оқыту. Тестілеу : Жүйенің жұмысын тексеру, қателерді түзету. Қолдану : Жүйені белсенді пайдалану, қажет болған жағдайда жаңартулар мен қолдау көрсету.
Аудиттің негізгі аспектілері : 9 Түрлері : Ішкі аудит : Ұйымның өз қызметкерлері тарапынан жүргізіледі, ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін бағалау. Сыртқы аудит : Тәуелсіз аудиторлар жүргізеді, қаржылық есептіліктің шынайылығын тексеру. Процесі : Жоспарлау : Аудиттің мақсаты мен ауқымын анықтау, қажетті ақпарат жинау. Деректерді жинау : Бухгалтерлік жазбаларды, есептерді және ішкі бақылау процедураларын зерттеу. Тексеру : Алынған деректерді талдау, есептер мен операцияларды салыстыру. Есеп беру : Аудит нәтижелерін қорытындылап, аудиторлық есеп әзірлеу. Негізгі мақсаттар : Қаржылық есептіліктің заңнама мен стандарттарға сәйкестігін тексеру. Ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін бағалау. Қаржылық ақпараттың шынайылығын растау. Артықшылықтары : Сенімділік : Аудит ұйымның қаржылық ақпаратын объективті бағалауға мүмкіндік береді. Тәуекелдерді азайту : Ішкі бақылау жүйелерінің әлсіз тұстарын анықтайды. Тұрақтылық : Аудит нәтижелері ұйымның ұзақ мерзімді стратегияларын жетілдіруге ықпал етеді.
10 Түсініктілік : Ақпаратты пайдаланушыларға түсінікті болуы тиіс. Есептер айқын және қарапайым тілмен жазылуы керек. Шынайылық : Барлық операциялар мен фактілер шынайы әрі дәл көрсетілуі тиіс. Қаржылық есептілікте манипуляциялар болмауы керек. Толықтық : Қаржылық есептілікте барлық маңызды ақпарат қамтылуы тиіс. Пайдаланушылар қажетті шешімдер қабылдау үшін барлық қажетті деректерге қол жеткізуі керек Кезеңділік : Қаржылық ақпарат белгілі бір кезеңдерде ( мысалы, квартал, жыл ) ұсынылуы керек, бұл есептіліктің уақытша сипаттамасын қамтамасыз етеді. Сақтық : Қаржылық есептеушілер болашақ тәуекелдер мен шығындарды ескеруі тиіс. Шамадан тыс оптимизмнен аулақ болу керек. Біртектілік : Есеп жүргізу мен есеп беру барысында қолданылатын әдістер мен саясаттар тұрақты болуы тиіс, бұл ақпараттың салыстырмалылығын қамтамасыз етеді. Материалдылық : Есептілікте тек маңызды ақпарат қамтылуы тиіс. Маңызды емес деректерді қоспау арқылы ақпараттың шынайылығы мен түсініктілігін арттыру керек. Негізгі принциптер мыналар :
Салықтық кезең : Салықтық есептілікті тапсыру кезеңдері ( айлық, тоқсандық, жылдық ) заңнамаға сәйкес белгіленеді. Салық түрлері : Қазақстанда жеке табыс салығы, корпоративтік табыс салығы, қосылған құн салығы (ҚҚС), жер салығы және басқа да салықтар бар. Есептеу әдістері : Салықтар бухгалтерлік есепте көрсетілген қаржылық нәтижелерге негізделеді. Салық салу объектілері мен мөлшерлемелері әртүрлі. Есептілік формалары : Салықтық есептілік арнайы формаларда ( мысалы, 200.00, 300.00) беріледі және оларды салық органына уақытында тапсыру міндетті. Салықтық жеңілдіктер мен босатулар : Кейбір кәсіпорындар мен секторлар салықтық жеңілдіктерге ие болуы мүмкін, бұл есептеуді жеңілдетеді. 11
