Буллинг т ің а лдын а лу дағы п сихологтың р өлі М ектеп психолог тарын ың балалар мен жасөспірімдер арасындағы осы күрделі мәселелерге қарсы күрес жүргізудегі маңызды рөлі, ата-аналар мен мектеп қауымдастығын біріктірудің тиімді тәсілдері талқыланады. «Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы Облыстық психологиялық қолдау орталығы» Әдіскер-психолог:Ибадилдаева А.Д
Буллинг Буллинг - бұл бір адамның немесе адамдар тобының басқа адамды қорлауы, қорқытуы немесе жарақаттауы. Бұл физикалық, вербалдық, эмоционалдық немесе әлеуметтік болуы мүмкін.
Буллингке ұ шырау ға ә сер е ту с ебептері 1. Әлеуметтік қысым 2. Отбасылық жағдайлар Отбасылық тәрбиедегі кемшіліктер, ата-ананың балаға деген қамқорлығының жетіспеушілігі, агрессивті мінез-құлықтың үлгісі. 3. Жеке ерекшеліктер Өзіне сенімсіздік, қорқақтық, әлсіздік, жетіспеушілік сезімі, әлеуметтік бейімделу қиындықтары. Топқа қосылудың қысымы, сән-салтанаттың ықпалы, басқалардың пікірі, ортақ қызығушылықтардың жоқтығы.
Буллингке ұ шыраған б алалар мен ж асөспірімдерді а нықтау ә дістері Бақылау Мектептегі әрекеттерін сыныптастарымен қарым-қатынасын, мінез-құлқын бақылау. Сабақтарына қатысу, сынып жетекші, пән мұғалімдерімен тығыз байланыста болу. Сабақ үстінде немесе үзіліс кезінде балалардың өзара қарым-қатынасын бақылау. Әсіресе, топ ішінде оқшауланған немесе мазасыздық танытқан балаларға назар аудару.
М ектепте буллингке қарсы сауалнамалар жүргізу, балалардың өздеріне деген көзқарастарын, қорқыту факторларын анықтау 1. Сіз мектепте немесе сыныпта буллинг көрдіңіз бе? Иә Жоқ 2. Сізге немесе басқа оқушыларға қарсы зұлымдық жасалған жағдайда, оны көруге немесе естуге болады ма ? Иә Жоқ 3. Сіз мектепте немесе сыныпта қандай буллинг түрлерін байқадыңыз ? ( көп жауап беру мүмкін ) Денсаулыққа зиян келтіру Әлеуметтік оқшаулау Психологиялық қысым Кемсіту Интернетте қудалау Басқа ( қосымша жазу )
4. Сіз өзіңізге қарсы буллинг жасалғанын сездіңіз бе? Иә Жоқ 5. Сіз буллинг туралы біреуге айтып көрдіңіз бе? Иә, мұғалімге Иә, достарыма Иә, ата-анама Жоқ, айтпадым 6. Буллингпен күреске қатысты мектепте қандай шаралар қабылданады деп ойлайсыз ? Жақсы Орташа Нашар Қабылданбайды
7. Сіз буллингке қарсы тұру үшін не істей алатыныңызды білесіз бе? Иә Жоқ 8. Мектепте буллингке қарсы шаралар мен бағдарламалар туралы ақпарат жеткілікті ме? Иә Жоқ 9. Буллингке қарсы әрекет ету үшін, қандай қосымша шаралар енгізу керек деп ойлайсыз ? ( Оқушылар өз ұсыныстарын жаза алады ) 10. Буллингке қарсы көмек алу үшін қайда бару керек деп ойлайсыз ? Психологқа Мұғалімге Әкімшілікке Басқа ( қосымша жазу )
Мақсаты : балалардың өзара қарым-қатынастары, буллингтің жиілігі мен түрлері, балалардың өзіндік бағалауы, қорқыту жағдайларын анықтау. Сізді мектепте жиі басқа балалар мазақ қылады ма ? ия жоқ 2. Сіз өзіңізді мектепте қауіпсіз сезінесіз бе? ия жоқ 3.Сізге сыныптастарыңыздан қолдау көрсетіле ме? ия жоқ кейде
4.Мектепте буллингтің қандай түрлері кездеседі ? жазалау қорқыту психологиялық қысым 5. Қалай ойлайсыз, мектепте буллингке қарсы шаралар тиімді ме? ия жоқ Қорытынды шығару : Сауалнама нәтижелері негізінде мектепте буллингке қарсы шараларды күшейту бойынша ұсыныстар жасалады. Бұл жұмыс оқу орнының әкімшілігіне, мұғалімдерге, психологтарға және ата-аналарға мектептің әлеуметтік ортасын жақсарту бойынша маңызды ақпарат береді.Мұндай сауалнама мектептегі психологиялық ахуалды түсінуге көмектесіп, қажетті шараларды қабылдауға мүмкіндік береді.
Буллингке ұшыраған балаға психолог оның эмоционалдық және психологиялық жағдайын түсініп, қолдау көрсету мақсатында сұрақтарды мұқият және жылы шыраймен қоюы керек. Сұрақтар баланың сезімдерін түсінуге, жағдайды анықтауға және оны қолдауға бағытталуы тиіс. Баланың жағдайын түсіну үшін жалпы сұрақтар : Қалайсың ? Қазір өзіңді қалай сезініп тұрсың ? Саған мектепте ( немесе басқа ортада ) қандай да бір қиындықтар туындап жүр ме? - Соңғы уақытта көңіл-күйің қандай болды ? Сұрақ қою
2. Буллинг жағдайын анықтау үшін нақты сұрақтар : Біреу саған дұрыс емес қарым-қатынас жасап жүр ме? ( Мысалы, мазақтау, ренжіту, күш көрсету ) Қашаннан бастап осындай жағдай орын алды ? Бұл жағдайлар қай жерде жиі орын алады ( мектеп, аула, интернет)? Саға осылай жасаған адамдар кімдер ? 3. Баланың сезімдерін түсіну үшін : Мұндай жағдайлар сенің көңіл-күйіңе қалай әсер етеді ? Осы оқиғалар болғанда өзіңді қалай сезінесің ? Осы жағдайларға байланысты біреу сенің жаныңда болды ма ? 4. Қолдау көрсету және шешім іздеу үшін : Осы жағдайды жақсарту үшін біз не істей аламыз ? Саған қандай көмек қажет деп ойлайсың ? - Сен кімге сенесің және кімнің қолдауын қалайсың ?
5. Болашақта осындай жағдайлардың алдын алу үшін : Егер мұндай жағдай қайта болса, не істеу керек деп ойлайсың ? Қиындыққа тап болғанда, кімге хабарласуыңа болады ? Маңызды : Сұрақтарды қою кезінде баланы кінәламай, оның жауабын мұқият тыңдау керек. Бала ашылып сөйлесуі үшін қолдау көрсету маңызды. Егер бала сөйлесуден бас тартса, қысым жасамау керек, оған сенімділік орнатуға уақыт беру қажет. Қажет болса, ата-аналармен немесе мектеп әкімшілігімен жұмыс істеу жолдарын қарастыру керек.
Топтық терапияда, тренингтерде, рөлдік ойындарда балалардың қарым-қатынас дағдыларын дамыту, буллингке қарсы тұруды үйрету. Тақырыптар : Өзін-өзі қабылдау және құрметтеу ; - Стресс пен эмоцияны басқару дағдылары ; Қарым-қатынас және өз шекарасын қорғау әдістері ; Қиын жағдайлардағы шешім қабылдау ; Өзін қолдайтын және қауіпсіз орта қалыптастыру. Топтық жұмыс
Қоршаған орта ( сынып немесе топ) Тақырыптар : Эмпатия және бір-бірін қолдау мәдениеті ; Топтық бірлікті нығайтуға арналған ойындар мен жаттығулар ; Буллингтің салдары және оған қалай қарсы тұру керек; Құндылықтар мен сыйластықты дәріптеу ; Куәгерлердің ( байқап жүргендердің ) рөлі және жауапкершілігі.
Буллинг жасаушы (агрессор) Тақырыптар : Эмоцияларды басқару және агрессияны азайту әдістері ; Әрекеттің салдарын түсіну ; Қарым-қатынас дағдыларын дамыту ; Басқалардың сезімін түсіну және құрметтеу. Жұмыс кезіндегі басты акцент: - Әр топқа арнайы тақырыптар мен әдістемелерді бейімдеу. - Жәбірленушіге ерекше көңіл бөліп, оның сенімділігін арттыруға бағытталған жеке тренингтер жүргізу. - Топтық жұмыстарда қоршаған ортаның буллингті болдырмауға және барлық қатысушылардың жауапкершілігін арттыруға ықпал етуін қамтамасыз ету.
Мектеп п сихологтарының р өлі және о лардың қ олдауы 1 Маман 2 Кеңесші 3 Қолдаушы 4 Тәрбиеші Мектеп психологтары буллинг пен кибербуллингке қарсы күрес жүргізуде маңызды рөл атқарады. Олар балаларға, ата-аналарға, мектеп персоналына кеңес береді, қолдау көрсетеді, проблемаларды шешуге көмектеседі.
Назарларыңызға рақмет
