Дәріс сабақ: ЕС, ҚИЯЛ АРҚАЛЫҚ, 2024 «Педагогика және психология» бб магистранты: Шукеев А.С Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты КЕАҚ «Педагогика және филология» факультеті «Педагогика және психология» білім беру бағдарламасы
ЕС Адамның бұрын көрген, естіген, білген нәрселері мен бейнелерін ойында ұзақ уақыт сақтап, қажет кезінде қайта жаңғырту қабілеті, жүйке жүйесінің негізгі қызметтерінің бірі.
Естің физиологиялық сипаты орыс физиологы И.П.Павлов зерттеді. Ол ассоциацияларды шартты рефлекс теориясымен түсіндіріп, ми қабығындағы екі қозу процесінің қабаттасып келуінен пайда болып, сан рет қайталау нәтижесінде бекіп отыратын уақытша байланыстар деп атады. И.П. Павлов
Ес түрлері Психикалық белсенділікке қарай Мақсатқа қарай Материалды есте сақтау ұзақтығына қарай
Психикалық белсенділікке қарай
Мақсатқа қарай Ырықты ес түрлі мәліметтерді есте сақтауға саналы мақсаттың қойылуы; Ырықсыз ес адамның мақсат қоймай материалды есте сақтауы.
Материалды есте сақтау ұзақтығына қарай Қысқа мерзімді есте қалдыру; Ұзақ мерзімді есте қалдыру (ұзақ мерзімді ес ); Оперативті ес - өзімізге керекті материалдарды дер кезінде еске түсіру, есте сақтау және қайта жаңғырту.
Ес процесстері Есте қалдыру Қайта жаңғырту Есте сақтау Ұмыту
Есте қалдыру Мәліметті белсенді қайта өңдеу, жүйелеу, жалпылау және оны теру процесстері.
Қайта жаңғырту Бұрын қабылдаған заттармен құбылыстарды өзімізге керек болған кезде есімізге түсіруді айтамыз. Мұндағы негізгі процесс – елес. Елес – бұл бұрынғы қабылдауларды қайта өңдеу.
Есте сақтау Бұл алынған нәрселерді есте ұстауға бағытталған есте ұстаудың алғы шарты болатын процесс.
Ұмыту Бұрын қабылдаған нәрселерді керек кезінде еске түсіре алмау және қайта жаңғырта алмау процессі.
Қазақ ғұламасы Абай ес туралы “ Отыз бірінші сөзінде ”: “ Естіген нәрсені ұмытпастыққа төрт түрлі себеп бар: бірінші — көкірегі байлаулы берік болмақ керек ; екінші — сол нәрсені естігенде иә көргенде ғибратлану керек, көңілденіп, ынтамен ұғу керек ; үшінші — сол нәрсені ішінен бірнеше уақыт ойланып, көңілге бекіту керек ; төртінші — ой кеселді нәрселерден қашық болу керек ”, — дейді.
сыртқы дүние заттары мен қүбылыстарының субъективтік образдарын қайтадан жаңартып, өндеп, бейнелеуде көрінетін, тек адамға ғана тән психикалық процесс.
Қиял түрлері Активті Пассивті
Қиялдық бүтіндей пассивтік түрінің шегі - Түс (физиология). Түс көрудің физиологиялығын жан-жақты түсіндіріп берген И.П. Павлов болды. Ұйқы кезінде ми клеткаларының бәрі тежелмейді, кейбір бөлімдері қозу жағдайында болып жүмыс істей береді. Мидың мұндай бөліктерін « күзетші пункт» деп атайды. Актив қиялдың ерекше бір түрі — арман.
Қиял түрлері елестеулердің өзгеріп, өңделуінің арқасында жасалып отырады. Қиялда анализ, синтез әдістері, агглютинация, схематизация түрлі схемалар мен суреттердің акцентеровка (образдың типтік басты белгілерін жасау) тәсілдері жиі қолданылады.
Қорытынды Жоғарыда айтылып кеткендей, қиял күрделі психикалық процесс болып табылады. Қиял арқылы адам баласы көптеген жетістіктерге жетті. Кез келген техниканың қазіргі таңда болуы қиялдың жемісі болып табылады. Егер де, осыдан 30 жыл бұрын ұялы телефон болмаған, өзімен бірге ұстап жүретін қарым-қатынас гаджетті арман ғана болса, қазіргі таңда оның бәрі де шын. Ал, ес дегеніміз - сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адам миында сақталып, қайтадан жаңғыртылып, танылып, ұмытылуын бейнелейтін процесс болып табылады.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !
