- Доберейнер, Ньюлендс, Менделеевтің еңбектерін мысалға ала отырып элементтердің жіктелуімен танысу және салыстыру - П ериодтық жүйеде элементтер атомдық (протондық) номерлердің өсу ретімен орналасу принципін түсіну Сабақ мақсаты
Глоссарии Glossary Atomic Number – атом дық номер Symbol – элемент символы Atomic Weight – атомдық масса Element – элемент Periodic Table – Периодтық кесте Groups – топ Period - период
Периодтық кестенің құрушы
Периодтық жүйенің ашылу тарихы 19 ғ. Ортасында 63 химиялық элементтер ашылды және осы элементтерді белгілі заңдылық бойынша жіктеуге көптеген ғалымдар тырысты.
1829 жылы Дёберейнер «триадалар заңын» шығарды. Көптеген элементтердің атомдық массасы осы элементке химиялық қасиеттері бойынша ұқсас элементтердің атомдық массаларының арифметикалық ортасына тең. ( стронций, кальций және барий ; хлор, бром және иод және т.б. ). Дёберейнер триадалары Li Ca Cl Na Sr Br K Ba I
Дёберейнер еңбектері көптеген ұқсас элементтердің топтарын құруға ықпал етті. Топ Элемент ж ә не оны ң атомды қ массасы Атомдық массасының арифметикалық ортасы А Литий - 7 Натрий -23 Калий-39 (7+39)/2 =23 В Кальций-40 Стронций-87,5 Барий-137 (40+137)/2=88.5 С Хлор-35 Бром-80 Йод-127 (35+127)/2=81
Александр Эмиль Шанкуртуа ( 1862 ) Александр Эмиль Шанкуртуа ал ғ аш болып химиялы қ элементтерд і атомдық массаларының өсу реті бойынша орналастыруға талпынды. Ол элементтерді спираль түрінде орналастырып вертикаль бойынша бір топта орналасқан химиялық элементтердің қасиеттері қайталанатынын байқаған. Екі модель де ғалымдар арасында қызуғышылық туғызбады.
Ньюлендс октавалары 1866 жылы предложил химик және музыкант Джон Александр Ньюлендс химиялық элементтерді топтастырудың өз нұсқасын ұсынды. Ол элементтерді «октавалар заңы» деп аталатын кесте түрінде орналастырды. Бұл кестеге 62 элемент кірді. Элементтер атомдық массаларының өсу реті бойынша орналасты.
Карточкалардың артына химиялық элементердің негізгі қасиеттерін жазды(сол кезде 63 химиялық элемент белгілі болды), Менделеев осы карточкалардың орнын бірнеше қайтара ауыстырып отырып, қасиеттері бойынша ұқсас элементтер қатарын құрастырды.
1969 жылдың 1 наурызында Менделеевпен ашылды. Ол сол кездегі белгілі болған химиялық элементтерді атомдық массаларының өсу реті бойынша орналастырды. Периодтық заңның графикалық көрінісі болып табылады Д.И. Менделеевтің периодтық заңы – химиялық элементтер қасиеттерінің олардың атом радиустарына тәуелділігін көрсететін фундаменталды заң. Периодтық кестенің 400 – ге жуық түрі белгілі. Бірақ ең көп қолданылатындары ұзын және қысқа нқұсқалары.
Li — Na — K; Ca — Sr — Ba ; S — Se — Te; P — As — Sb ; Cl — Br — I. Дебе ре йнер триадалары Ньюлендс октавалары H Li Be B C N O F Na Mg Al Si P S Cl K Ca Cr Ti Mn Fe
