Ежелгі Мысыр IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
Көне Мысыр — әлемдегі ең байырғы мәдениет ошақтарының бірі. Ніл өзенінің екі жағалауында орналасқан бұл ел б.з.б. 3200-ші жылы біртұтас мемлекет болып бірікті. Ніл өзені әр жылда тасып, жағалаудағы егістік жерлерді шайып кетіп отырған, тасу мезгілі аяқталған соң тұрғындардың жерін қайта өлшеп, бөлу керек болады, ұзақ жылғы жер өлшеу тәжірибесінің арқасында геометрия ғылымы пайда болған (геометрия – грекше « гео — жер, метро — өлшеу » деген мағына береді ).
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
Ежелг i Мысырдың тарихы мынадай кезеңдерге бөл i нед i: Династияға дей i нг i кезең ( б.з.б. 3000 жылға дей i н), Ежелг i патшалық ( б.з.д. 2900-2270 жж.) – I-VI династиялардың басқарған кезең i. Бұл – IV династия тұсында бил i к құрған Хеопс ( Хуфу ), Хефрен ( Хафр ) және Микерин ( Менкаур ) патшалардың пирамидалары салынған уақыт. Бұл уақытта мысыр д i н i мысырлықтардың өм i р i нде елеул i орын алатын.
Осы кезеңде династияға дей i нг i және одан ертерек кезеңдермен салыстырғанда ешқандай өзгер i стер бола қойған жоқ. Алғашқы өтпел i кезең ( б.з.б. 2270-2100 жж.) Ежелг i патшалық құлдырағаннан кей i н басталады. Бұл феодализмн i ң алғашқы баспалдақтарына өту кезең i болды. Осы кезеңде IV династия және 30-ға жуық патша ауысты. Орта патшалық (2100-1700 жж.). Оны Гераклеополь патшаларын құлатып, елд i қайта б i р i кт i рген фиван билеуш i лер i құрған. Бұл кезеңде Х I- Х III династиялар патшалық құрды, мәдениет өркендед i, Амемхет атты 4 патша және C иострис атты 3 патша бил i к басында болды, сәулет өнер i н i ң көптеген үзд i к туындыларының өм i рге келу i де осы дәу i рмен тұспа-тұс келд i. Ек i нш i өтпел i кезең ( б.з.б. 1700-1555 жж.) – бұл Х IV- Х VI династиялардың бил i к құрған кез i.
Бұл кезеңде гикс көшпел i тайпалары Мысыр аумағына баса- көктеп к i р i п, өз қол астында б i р ғасырға жуық ұстайды. Жаңа патшалық ( б.з.б. 1555-1090 жж.) Х VIII-XX династиялар патшаларының дәу i р i. III Тутмостың жең i ске жету i Алдыңғы Азиямен байланыс орнатуға мүмк i нд i к берд i. III Аменофис (Аменхотеп) Вавилон және Ассирия патшаларымен байланыс орнатты. Оның i збасары IV Аменофис (Аменхотеп) д i н жолындағы ұлы реформатор болды : бұрынғы Амон құдайдың орнына, күнге – Атонға табынуды енг i зд i, сөйт i п, өз i н Эхнатон деп атай бастады. Ол құм далада жаңа астананың нег i з i н қалады.
Өз i н i ң саяси өркендеу i н i ң ең би i к дәрежес i не Мысыр Х I Х династия патшаларының тұсында жетт i. Ұлы атанған II Рамсес 36 жыл патшалық құрды. Ол өлгеннен кей i н анархия дәу i р i басталды. 21 жыл бил i к жүрг i зген III Рамсес елде бейб i тш i л i к, тыныштық және тәрт i п орнатады. Үш i нш i өтпел i кезең ( б.з.б. 1090-712 жж.) – бұл табыстар мен сәтс i зд i ктер, өркендеу мен құлдырау дәу i р i. XXIV династия тұсында бүк i л Мысыр эфиоптардың бил i г i нде болды. Б.з.б. 712-525 жылдарда XXV династия тұсында Мысырды ассириялықтар басып алды
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
Б.з.б. 2900-шы жылдан кейін перғауындардың мазары ретінде көнемысырлықтар көптеген алып пирамидаларды тұрғыза бастаған. Пирамидалардың құрылысына қарай отырып, сол кездегі көне мысырлықтардың геометрия мен астрономияны аз білмегенін аңғаруға болады.
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
Мысалға, пирамида табаны мен бүйір бет ауданы арасындағы қатынас пен табанындағы бұрыштарды атауға болады. Қазіргі кездегі Көне Мысыр математикасы туралы зерттеулер негізінен, сол кездегі монахтар жазуы және руни жазуымен жазып қалдырған екі кітапқа сүйенеді : бірі Лондонда (1858 жылы ағылшын жинаушысы Райндтауып, өз меншігіне алған, сондықтан көбінесе Райнд папирусы деп аталады, ол папирус б.з.б. 1700 жылға жатады, бұл Мәскеу папирусына қарағанда үлкенірек ). Енді бірі Мәскеуде сақтаулы.
Ол « Мәскеу папирусы» деп аталады. Оны 1893 жылы ескі заттарды жинақтап – сақтаушы орыс әуесқойы Голенищев сатып алған, ал 1912 жылы ол Мәскеудегі әсемдік өнерлер мұражайына берілген. Папирус — қамыстекті өсімдік. Мысырда, Ніл өзенінің жағалауында өседі. Оның өзегін тілім деп алып, тілімдерді қатарластыра орналастырады. Олардың үстіне көлденең осындай тілімдердің екінші қабатын салады. Қысқыш пен екіқабатты біріктіріп, жаныштағанда тілімдерден шығатын желім сияқты шырын қабаттарды тұтастырып қағаз түріне келтіреді. Папирустар 9 ғасырдан бастап мүлде қолданылмайтын болған, оның орнына қағаз пайдаланылады.
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы
Назарларыңызға рахмет!!!
