Кіріспе. Флавин витаминдердің табиғатта таралуы, ағзадағы алмасу процестердегі атқаратын рөлі. Физикалық және химиялық қасиеттері, изоаллоксазин туындыларының ДЗ талдау әдістері.
бензоптеридин изоаллоксазин пиразин пиримидин аллоксазин
6,7- диметил-9-( D – 1-рибитил)-изоаллоксазин
6,7-диметил-9-(1- D -рибитил)изоаллоксазин-5 ‘ -фосфат дигидратының натрий тұзы
XX ғ. басында – ғалымдар В тобының витаминдеріне ыстықпен әсер еткенде, кейбіреулерінің ыдырайтыны, ал кейбіреулерінің ыстыққа төзімді болатынын байқады. Осы жағдайға байланысты В 1 витаминінің температураға тұрақсыздығы, ал В 2 витаминінің температураның әсерінен өзгермей, құрылысын сақтайтынын дәлелдеді. 1879 ж. –Блис ғалымы сары түсті затты ашты. 1932 ж. – сары зат В2 витамині (рибофлавин) деп аталды. 1935ж. – П.Каррьер, Р.Кун витаминді синтездеп, молекуласы екі заттан (рибоза және сары пигменттен флавиннен тұратындықтан, оны рибофлавин деп атады.
Өнім Құрамы, 10 -5 мг/100 г Бауыр және бүйрек 2,8–3,6 Жұмыртқа 0,3–0,8 Қозқұйрық 0,3–0,4 Ет 0,13–0,18 Сүт тағамдары 0,13–0,18 Қарақұмық жармасы 0,25 Ақкочанды капуста 0,24
май және көмірсулар алмасу процесіне қатысады; май және көмірсулардың АТФ-қа алмасуына қатысатын ферменттердің құрамдас бөлігі болып табылады; ақуыз алмасуын регуляциялап, бұлшық ет ткані түзілуін реттейтін анаболикалық процесстерге қатысады; көру органдарының жұмысын регуляциялайды; ОНЖ регуляциялап, депрессияны, нерв қозуын болдырмайды; көзге және теріге әсер етеді; салмақ қосуға әсер етеді. «сән витамині», оның ағзада болуына байланысты шаштың, терінің және тырнақтың өсуі күшейеді.
әлсіздік; аппетиттің төмендеуі, салмақ жоғалтуы; бас ауруы, терінің қызуы; көз көруінің нашарлауы, көздің кескілеп ауруы; стоматит; тілдің және ауыз қуысының қабынуы; еріннің және мұрынның себорейлі дерматиті; Шаш түсуі, тері дерматиті; блефарит, конъюнктивит ойлау қабілетінің төмендеуі, бойдың өспеуі. Темірдің жетіспеуі, анемияның пайда болуы
P ибофлавин Рибофлавина мононуклеотид Сары-қызғылт кристаллды ұнтақ,өзіне тән иісі бар. Сары-қызғылт кристаллды ұнтақ, иіссіз. Гигроскопиялы. Препараттарының сулы ерітіндісі сары-қызғылт түсті,УК- жарықта флюоресценция береді.Лабильді заттар, жарықта оңай ыдырайды. 115 тен -135° дейін (0,5%-ерітіндісі спиртті KOH ерітіндісінде ); - 170° (0,1 М NaOH ерітіндісі ). +37 -дан +43° дейін (1,5%-ерітінді 5 М HCl ерітіндісінде
Еріткіш P ибофлавин Рибофлавин мононуклеотиді Су Аз ериді (1:15000 мл-1:25000 мл) ериді Этанол Іс жүзінде ерімейді Іс жүзінде ерімейді Хлороформ Іс жүзінде ерімейді Іс жүзінде ерімейді Сілті ерітінділері ериді Қышқыл ерітінділері ериді
рибитил радикалының үзілуі немесе оның басқа көмірсутекпен жалғасуы активтігін жоғалтады. Витаминдік активтілік Активтігін жоғалтуы: Жойылу немесе ауысуы
ИҚ-спектрлері стандартты үлгінің спектрлеріне немесе салыстыру спектрлеріне сай болуы тиіс (МФ) УК-спектрлері Химиялық реакциялар
Концент-рация, % Еріткіш λ, max, нм 0,001 H 2 O 2 23 2 67 373 444
Нейтральды сулы ерітінділері сарғыш-жасыл түсті,сарғыш-жасыл флуоресценция береді. Қышқыл және сілтілі ортада флуоресценция жойылады. Ортаға және сәулелену дәрежесіне байланысты жарыққа өте жоғары түрде тәуелді. 2.1 бейтарап және әлсіз қышқыл ортада сәулеленуі: Люмихром аллоксанды құрылысымен флуоресцирленбейді 2.2 сілтілі ортада сәулеленуі: Люмифлавин сары түсті, рибофлавин сияқты флуоресцирленеді, хлороформда ериді
Тотығу-тотықсыздану қасиеті 1. Мырышпен HCl ортасында тотықсыздануы лейкорибофлавин - түссіз рибофлавин - сары
Амфотерлі қосылыс
Қызғылт сары түс, бірнеше сағаттан соң – қызыл тұнба түзіледі
Лейкорибофлавин түссіз
Басқа әдіс бойынша ерітіндіге периодатпен натрия йодид және күкірт қышқылын қосады: 5 Nal + NaIO 3 + 3 H 2 SO 4 → 3 I 2 + 3 Na 2 SO 4 + 3 H 2 O
Флуоресценция Р ибофлавиннің судағы сұйытылған ерітінділері УК- жарықта ашық жасыл флюоресценция береді, қышқыл немесе сілті құйғанда түсі жойылады. Гидросульфит натрийді қосқанда флюоресценция да және түсі де жойылады.
люмихром люмифлавин 2. Люмихром, люмифлавиннің түзілуі
5 мин HNO 3 конц.ерітіндіде қайнатқаннан соң
1. Люмифлавин қоспасы ЖҚХ әдісі: зерттелетін ерітінді (а) – сулы зерттелетін ерітінді (б) – метиленхлоридті Салыстыру ерітіндісі – люмифлавин метиленхло- рид ерітіндісінде ЖФ: су Детектрлеу: УК-жарық, 365 нм 2. Кептіргенде салмақ жоғалтуы 3. Сульфатты күл 4. Қалдық еріткіштер - ГХ 5. Жарықты жұтатын қоспалар: D 373 /D 445 = от 0. 83 до 0,86; D 266 /D 445 = от 2,5 до 2,75;
Рибофлавин мононуклеотиді Фосфор қышқылының қоспасы ( 0,7% жоғары емес) құрылысы ыдырамайтын: СФ-әдіс, λ 740 нм, молибдат аммоний реактиві
УК-спектрофотометрия (γ max = 267 нм); Спектрофотометрия көрінетін аймақта (γ max = 444 нм); Флуориметрия әдістемесі; Периодатты тотығуы (Малапрада реакциясы); Ацетилирлену әдісі.
Рибофлавин қышқыл ортада, қыздыруға, сілтілі ортаға өте сезімтал. Сақталуы Жақсы тығындалған ыдыста,құрғақ жерде.
Офтальмологияда конъюнктивитті, катарактаны, кератитті, көз қарашығынын емдеуге, гипо- және авитаминозда, ұзақ жазылмайтын жараларды емдеуге, сәулелік ауыру, Боткин ауруларын емдеуге.
Әдебиеттер негізгі: Арыстанова Т.А. Общая фармацевтическая химия/Учебное пособие.-Шымкент.-2008.-157 с. Арзамасцев А.П.. Фармацевтическая химия: учебное пособие, 3-е изд., испр.-М.:ГЭОТАР-Медиа.-2006.-640 с. Беликов В.Г. Фармацевтическая химия. В 2-х ч: учебное пособие, 4-е изд., перераб. и доп.-М.: МЕДпресс-информ.-2007.-624 с. Государственная фармакопея Республики Казахстан.-Алматы: Издательский дом «Жибек жолы».-2008.-Том 1.-592 с. Государственная фармакопея Республики Казахстан.- Алматы: Издательский дом «Жибек жолы».-2009.-Том 2.-804 с. Ордабаева С.К. Анализ лекарственных препаратов, производных ароматических соединений.-2012.-270 с. қосымша : Арыстанова Т.А., Арыстанов Ж.М. Инновационные технологии в фармацевтическом образовании: обучение и контроль. Учебно-методическое пособие. – Шымкент.-2012.- 175с.
