Магнит өрісі және токтардың өзара әрекеттесуі Бұл сабақта магнит өрісінің негізгі түсініктері, тогы бар өткізгіштердің өзара әрекеттесуі және Ампер заңдары қарастырылады. Магнит индукция векторы, дөңгелек және шексіз түзу тогы бар өткізгіштердің индукциясы және бұрғы ережесі сияқты маңызды ұғымдарды талқылаймыз.
тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек тілек Менің көңіл күйім
Магнит өрісінің анықтамасы және сипаттамасы Магнит өрісі – қозғалыстағы электр зарядтарына әсер ететін күш өрісі. Ол магнит индукция векторымен сипатталады. Магнит өрісінің күші және бағыты осы вектормен анықталады. Магнит өрісінің қасиеттері: күш сызықтарының болуы, солтүстік және оңтүстік полюстердің арасындағы әрекеттесуі және материалдарға әсер етуі. Магнит өрісі Қозғалыстағы электр зарядтарына әсер ететін күш өрісі. Күш сызықтары Магнит өрісінің бағытын көрсетеді. Жаңа сабақ
Тогы бар өткізгіштердің өзара әрекеттесуі Тогы бар өткізгіштердің айналасында магнит өрісі пайда болады. Егер екі өткізгіш бір-біріне жақын орналасса, олардың магнит өрістері әрекеттеседі. Ампер заңы бойынша, тогы бар екі параллель өткізгіш бір бағытта ток өткізсе, олар бір-біріне тартылады, ал қарама-қарсы бағытта ток өткізсе, олар бір-бірінен тебеді. Тартылыс Бір бағыттағы токтар. Тебіліс Қарама-қарсы бағыттағы токтар.
Ампер тәжірибелері Ампер тәжірибелері тогы бар өткізгіштердің арасындағы күшті анықтауға бағытталған. Бұл тәжірибелер магниттік күштің ток күшіне және өткізгіштердің арақашықтығына тәуелділігін көрсетеді. Ампердің ашқан жаңалығы электромагнетизмнің негізін қалады және электротехниканың дамуына үлкен әсер етті. Оның тәжірибелері магнит өрісінің күшін өлшеуге және есептеуге мүмкіндік берді. 1 Ток күші Күш ток күшіне пропорционал. 2 Арақашықтық Күш арақашықтыққа кері пропорционал.
Магнит индукция векторы Магнит индукция векторы ( B ) – магнит өрісінің күшін және бағытын сипаттайтын векторлық шама. Ол тесламен (Тл) өлшенеді. Магнит индукциясының бағыты оң бұрғы ережесімен анықталады. Магнит индукциясының шамасы токтың күшіне және арақашықтыққа тәуелді. 1 Бағыт Оң бұрғы ережесімен анықталады. 2 Шама Ток күшіне және арақашықтыққа тәуелді.
Дөңгелек тогы бар өткізгіштің индукциясы Дөңгелек тогы бар өткізгіштің центріндегі магнит индукциясының векторы өткізгіш жазықтығына перпендикуляр болады. Индукцияның шамасы ток күшіне және шеңбер радиусына тәуелді. Дөңгелек тогы бар өткізгіштің магнит өрісі соленоидтар мен трансформаторлар сияқты электротехникалық құрылғыларда қолданылады. Центр Вектор өткізгішке перпендикуляр. Шама Ток күшіне және радиусқа тәуелді.
Шексіз түзу тогы бар өткізгіштің индукциясы Шексіз түзу тогы бар өткізгіштің айналасындағы магнит өрісі шеңберлер түрінде болады. Магнит индукциясының шамасы ток күшіне тура пропорционал және өткізгіштен қашықтыққа кері пропорционал. Бұл жағдай электромагниттік құбылыстарды түсіндіру үшін маңызды және әртүрлі есептерді шешуге мүмкіндік береді. Шеңберлер 1 Тура пропорционал 2 Кері пропорционал 3
Бұрғы ережесі Бұрғы ережесі – магнит өрісінің бағытын анықтаудың қарапайым тәсілі. Егер оң қолдың бас бармағы токтың бағытын көрсетсе, қалған саусақтар магнит өрісінің бағытын көрсетеді. Бұл ереже магнит өрісінің бағытын визуалды түрде анықтауға көмектеседі және электротехника мен физикада кеңінен қолданылады. 1 Бас бармақ Токтың бағытын көрсетеді. 2 Саусақтар Магнит өрісінің бағытын көрсетеді.
Магнит индукция векторы Түзу сым Түзу сымның магнит өрісі сымды айнала шеңберлер түрінде болады. Соленоид Соленоид ішінде магнит өрісі біртекті болып, ұзына бойына бағытталады. Ток контуры Ток контурының магнит өрісі контурдың центрінде күштірек болады.
Үй тапсырмасы Тест тапсырмасы https://wordwall.net/resource/64170407 Электронды-сәулелік түтікшенің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз.
Бұрғы ережесі _________ Бұрғы ережесін тұжырымдағыз :________________________________ Жұптық тапсырма https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?s=mag_vodic&l=ru
https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/templateimg.php?s=mag_vodic&l=ru
Оқулықпен жұмыс. 45- жаттығу №1 Екі болат кесектің біреуі магниттелген.Нақты қайсысы магниттелген екенін кесектерді ғана қолданып,қалай анықтауға болады? №2 Шексіз түзу өткізгіштегі ток күші 20 А.Өткізгіштен 5 см қашықтықтағы нүктедегі магнит индукциясын анықтаңыздар. №3 Радиусы 5,8 см дөңгелек токтың центріндегі магнит индукциясы 1,3*10 -4 Тл.Ток күшін анықтаңдар. №4 Екі ұзын параллель өткізгіш бір-бірінен 5 см қашықтықта орналасқан.Өткізгіштерде бір-біріне қарама –қарсы бағытта 10 А ток күші өтіп жатыр.Тірінші және екінші өткізгіштен 2 см арақашықтықтағы нүктедегі магнит индукциясын анықтаңдар Берілгені: Хбж Формуласы Шешуі:
Функционалдық сауаттылық тапсырмасы Магниттік левитациялық поездың Магниттік аспалар (магниттік көтеру немесе магниттік суспензия) қазіргі уақытта әртүрлі елдерде қолданылады, әсіресе транспорт, ғылым, инженерия және басқа салаларда. Бұл аспалар магниттік күштердің әсерінен көліктің көтерілуін және қозғалуын қамтамасыз етеді. Магниттік көтеру технологияларының бірі — бұл магниттік суспензия, онда көлік магниттер арқылы көтеріліп, жер бетімен сырғанау арқылы қозғалады. Мысал ретінде Левитациялық поезд жүйесін (Maglev) айтуға болады, ол бірнеше елдерде жұмыс істейді. Магниттік аспалар немесе магниттік левитация (Maglev) жүйесі бірқатар елдерде іске асырылған. Олардың арасында: - Жапония: Жапонияда ең танымал маглев поезд жүйесі жұмыс істейді. Олар магниттік левитацияны пайдаланатын жоғары жылдамдықтағы поездарды енгізген. - Қытай: Қытайда Пекин мен Шанхай арасында жұмыс істейтін маглев поезы бар.
- Германия: Германияда да магниттік левитацияны қолданатын сынақ жүйелері бар. Магниттік аспалар негізінде магниттік күштердің көмегімен, көлік жер бетіне немесе басқа нысандарға жанасусыз көтеріліп, жүреді. Магниттік көтеру жүйелері көп жағдайда екі негізгі принципке негізделеді: - Тұрақты магниттер: Көлік пен жолдың бойында орналасқан магниттердің өзара әсері арқылы көліктің көтерілуі. - Электромагниттер: Электрлік өрістердің көмегімен көліктің үстіндегі магниттік күштерді басқару, яғни көлік суспензиясымен көтерілу және қозғалу. Мәтін бойынша дұрыс тұжырымды таңдаңыз Тұжырымдар Ия Жоқ Магниттік левитация жүйесінде көлік магниттердің көмегімен жер бетіне жанасусыз көтеріледі және қозғалады. Магниттік левитация жүйесінің жұмыс принципі тек тұрақты магниттерге негізделеді. Магниттік өрістің индукциясын есептеу үшін, вакуумдағы магниттік өтімділік мәнін μ0=4π×10 −7 Тс/м пайдалану қажет Магниттік көтеру үшін қолданылатын күштің мәні көліктің массасына, магнит өрісінің индукциясына және әсер ететін ауданға байланысты болады Магниттік левитация жүйесінің жұмыс принциптерін қолдану әлемде тек Жапонияда ғана жүзеге асырылған Магниттік левитация технологиясының негізгі артықшылықтарының бірі — бұл көлік жолында жанасусыз қозғалу, яғни механикалық үйкелістің болмауы.
Магниттік аспа жүйесі бойынша есеп тапсырмасы: F = B 2 * S / 2 Магниттік левитациялық поездың қозғалысы үшін қажет болатын магниттік күшті есептеу. Магнит өрісінің индукциясы B = 1 Тл, әсер ететін аудан S = 10 м 2. Қажетті магниттік күшті анықтау үшін жоғарыда көрсетілген формуланы қолданыңыз. =4 « QuizShow» әдісі бойынша сұраққа жауап береді. https://wordwall.net/resource/63493989
Барлығы түсінікті болды! Менің бірнеше сұрағым бар... Маған сабақ қиын болды! Кері байланыс
Рефлексия «Алып магнит» әдісі бойынша кері байланыс береді. Жаңа сабақты түсіндім Жаңа сабақты түсінбедім Үй тапсырмасы: Тақырыпты оқу.Формулаларды жаттау.Жаттығу есептерін аяқтау.
