Лекцияның мақсаты: Баға тағайындауға әсер етеін факторларды анықтау. 1. Бағаның нарықтық экономикадағы рөлі 2.Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері 3.Бағаның нарық жағдайына бейімделуі
Ба ға дегеніміз не?
1. Өндіріс шығындары. 2. Сұраныс. 3. Тұрғындардың сатып алу қабілеті 4. Ақша өрісінің жағдайы 5. Бәсеке. 6. Бағаларды мемлекеттік реттеу. 7. Тауар сапасы. 8. Тасымалдау көлемі. 9. Сатушы мен сатып алушы арасындағы өзара қарым-қатынас 10. Жеткізу шарттары.
Нарықта қалуды қамтамасыз ету; Пайданы мейлінше молайту; Нары қ үлесін жаулап алу ; Тауар сапасы бойынша берілген нары қ та жетекші ( лидер ) орынды алу.
Баға тауар өндіру және қызмет көрсетуге байланысты шығындарды жабуы қажет; Кәсіпорын тек шығындарды ғана жаппай, сонымен қатар белгілі бір пайда алуы тиіс, ол өз кезегінде тауарға деген сұранысқа байланысты; Нарықта бәсекелестер әрекет етеді. Сондықтан, тұтынушы төлеуге әзір баға бәсекелестер ұсынысына байланысты болады.
«Қаймақ қалқып алу» стратегиясы. «Престижді бағалар» Психологиялық тұрғыда баға тағайындау Ассортименттік баға белгілеу стратегиясы. Ба ғ алар дифференциациясы.
белгілеу стратегиясы. Бұл стратегия көбінесе сұранысы бірқалыпты емес, бірін-бірі толықтыратын және ауыстыратын (субститут) тауарларға қолданылады.
А. Бағалардың уақыт бойынша дифференциациясы. Бұл уақытқа байланысты бір тауарға әр түрлі бағалар белгілеу. Оның мақсаты – сұраныстың маусымдылығын ескеру, қызметкерлер мен өндіріс қуатын тиімді түрде қолдану. Ә. Тұтынушылардың сатып алу қабілеттілігіне қарай қойылатын бағалар. Қызмет көрсету саласында табысты қолданылады. Б. Тауар нұсқаларын есепке алу арқылы қойылатын баға. Мысалы, «Әсем-Ай» компаниясы 0,5 литрлік минералды су бөтелкесін мен 1,5 литрлікті ұсынады. В. Кезеңді жеңілдіктер стратегиясы (бағалардың төмендеуі). Ол тұтынушыларды ақшалай табыстары мен нарық сыйымдылығына қарай топтастыруға негізделген.
1. Егер енгізілетін тауар нарықта бар болса, онда ТӨЦ-тің енгізу кезеңінде «нарыққа ену» стратегиясы қолданылады. Жаңа тауарға ТӨЦ-тің енгізу кезеңінде жоғары баға қойылады. Бұл “қаймақ қалқып алу” стратегиясы болуы мүмкін.
2. Өсу кезеңінде өнімнің техникалық және функционалдық дифференциациялануы жүреді, ол бағалардың сапаға байланысты дифференциациялануына әсер етеді. ТӨЦ-тің өсу кезеңінде баға белгілеудің «қаймақ қалқып алу», нарықтық лидердің бағасы, икемді, стандартты және тағы басқа баға стратегиялары қолданылады.
3. ТӨЦ-тің жетілу кезеңін анықтау өте қиын. Оны уақытында және дұрыс анықтау – нарықта жетістіктерге жетудің маңызды кепілі. Бұл кезеңнің соңына қарай сұраныстың сату көлемі мен пайда мөлшерінің азаюы біртіндеп айқындала бастайды. Фирмалар баға стратегияларының әр түрлерін қолдануы мүмкін. Олар – стандартты, икемді, бәсекелестік, дифференциациялық бағалар.
4. ТӨЦ-тің құлдырау кезеңі. Бұл кезеңде қолданылатын бағалар барлық шығындарды немесе олардың белгілі бір бөлігін өтеуге бағытталған. Сондықтан берілген кезеңде, негізінен, біртіндеп төмендеп бара жатқан, құлдыраушы немесе күрт төмендеген бағалар қолданылады. Кәсіпорындар өздерінің бағалық стратегиясын нақты нарық жағдайына қарай өзгертеді.
Иілімді баға белгілеу – бағаны саудаласу арқылы қою. Дисконттар. Дисконт – бұл тауар ба ғ асын ың же ң ілдігі. Ба ғ алы қ сызықтар. Оларды жасап шы ғ ар ғ ан кезде төмен, орташа және жо ғ ары ба ғ а түріндегі диапазон белгіленеді.
Психологиялы қ баға. Оны қолдана отырып, бағаларды жасанды түрде көтеруге болады. Базалық бағалар көбіне дискриминациялық бағаларды қолдану арқылы түзетіледі. Жеңілдетілген бағалар. Олар бағасы кемітілген тауарларды сатуда қолданылады, сондай-ақ клиенттердің назарын аудара отырып, арзандатып сатудың уақытша шарасы ретінде қолданады
« Сконто » немесе қ олма - қ ол а қ ша төлеген де берілетін ж е ң ілдік. Бонустық немесе айналым үшін берілетін жеңілдік тұрақты сатып алушыларға жыл ішінде жасаған айналымдарына қарай беріледі. Прогрессивті жеңілдіктер. Сатып алушыға сатып алу санына, көлеміне, сериясына (бір типті тауарлар) қарап беріледі. Бұл жеңілдіктер сомасы өткізу көлемінің ұлғаюына байланысты болатын шығындарды үнемдеу көлемінен көп болмауы керек. Маусымдық жеңілдіктер. Сатып алушыға тауарды сату маусымы өткеннен кейін ұсынылады.
Функционалдық (делдалдық) жеңілдіктер. Тауарды сату, сақтау және есеп жүргізу жұмыстары бойынша арнайы қызметтер атқарғаны үшін, көрсетілген қызметтердің сипатына қарай әр түрлі өткізу арналарына ұсынылады. Арнайы жеңілдіктер. Олар тұрақты сатып алушыларға, сондай-ақ сатушы мүддесіне сай тапсырыс беретін сатып алушыларға да ұсынылады. Бұл категорияға сатып алушыны қызықтыратын тапсырыстар жатады.
Жасырын жеңілдіктер тегін қызмет көрсету түрінде болады. Олар, сондай-ақ жеңілдетілген және пайызсыз несиелер түрінде де ұсынылуы мүмкін. Зачеттер – бұл белгілі бір бағдарламаны іске асыруға қатысқандығы үшін прейскуранттық бағадан берілетін жеңілдік. Мысалы, тауар алмастыратын зачет дегеніміз – ескі тауарды тапсырған жағдайда жаңа тауарды арзан бағамен беру жеңілдігі. Зачеттер көбіне автомобильдерді және ұзақ пайдалануға арналған тауарларды сатқан кезде қолданылады.
Тауарды консигнацияға бергендігі үшін жасалатын жеңілдіктер. Өндіруші тауарының делдалдың қоймасында сатылатын сәтіне дейін сақталуы. Дилерлік жеңілдіктер делдалдардың шығынын жабуға арналған. Ол автомобиль, трактор және стандартты құрал-жабдықтардың кейбір түрлерін сатқанда көп қолданылады. Мысалы, автомобиль маркасына қарай тағайындалатын дилерлік жеңілдіктер бөлшек бағасының 15-20%-ын құрайды.
Қарапайым жеңілдіктер. Ол әдетте тауардың прейскуранттық немесе анықтама бағасының 20-30%-ын құрайды. Мұндай жеңілдік түрі машина және жабдықтар бойынша мәміле жасағанда кең қолданылады. Клубтық жеңілдіктер. Бұл жеңілдіктер ұлттық және халықаралық дисконттық клуб мүшелеріне ұсынылады. Олар үшін жеңілдікпен тауар сататын дүкендер жүйесі қызмет етеді. Мұндай жеңілдіктер негізінен жүк тасу, машинаны жалға беру, қонақ үй және ресторан қызметтері, сонымен қатар сақтандыру ісінде көп таралған. Экспорттық жеңілдіктер. Тауарды шетелге сатқанда ішкі нарықтағы жеңілдікпен қатар қолданылатын жеңілдік. Оны ң ма қ саты – тауарды ң сырт қ ы нары қ та ғ ы бәсеке ге қ абілеттілігін арттыру.
1. Бағаның мәні және оның фирманың бәсекелістік стратегиясының элементі ретіндегі рөлін анықтаңыз 2.Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістерін сипаттап беріңіз 3.Бағаның нарық жағдайына бейімделуін сипаттаңыз
