1. “Даромад-истеъмол” чизиғи ва унинг таҳлили. 2. “Нарх-истеъмол” чизиғи ва унинг таҳлили. 3. Нормал ва паст категорияли товарлар учун даромад ва алмаштириш самараси. 7-Мавзу. Даромад самараси ва алмаштириш самараси
A 5 A 4 A 3 A 2 A 1 X 2 X 1 W E 5 E 4 U 5 E 3 U 4 U 3 E 2 U 2 E 1 U 1 “ Даромад-истеъмол” чизиғи
Q 3 Q Q 2 Q 1 R
X 1 D X 2 A E E 3 E 2 E 1 U 4 U 3 U 1 U 2 X 1 B B 3 B 2 B 1 “Нарх-истеъмол” чизиғи
Б неъмат Б Б Б 1 Б 3 Б 2 A A A A 3 A 2 A 1 E 1 E 3 U 2 E 2 U 1 А неъмат X 2 X 1
Бюджет чизиғининг бошланғич ҳолати БА ва А неъмат нархи пасайгандан кейинги ҳолати БА келтирилган. Бошланғич бюджет чизиғида U 1 бефарқлик эгри чизиғига мос келувчи оптимал мажмуа E 1 ну қ та билан ифодаланган. E 1 нуқтада истеъмолчи Б неъматдан Б 1 миқдорда, A неъматдан A 1 миқдорда сотиб олади. A неъматнинг нархи тушгандан кейин, янги оптимал мажмуа БА бюджет чизиғи билан U 2 бефарқлик эгри чизиқлари кесишган E 3 нуқтага ўтади. E 3 нуқтада истеъмолчи Б 3 миқдорда Б неъматдан ва A 3 миқдорда A товардан сотиб олади. Демак, A неъмат нархининг пасайиши истеъмолчининг реал даромадини, унинг товар сотиб олиш имкониятини оширади, яъни унинг ўз эҳтиёжини қондириш даражасини оширади. Бу ерда A неъматни истеъмол қилиш ҳажмининг умумий ўзгариши (унинг нархи тушиши ҳисобидан) расмда A 1 A 3 билан белгиланган. Истеъмолчи бошида 0A 1 миқдорда неъматдан сотиб олади, нарх ўзгаргандан кейин сотиб олиш ҳажми 0A 3 га ўзгаради. Б товарни сотиб олиш ҳажми 0 Б 1 дан 0 Б 3 га қисқарди. A неъмат истеъмолининг умумий ўзгариши A 1 A 3 га умумий самара дейилади. Энди умумий самарани даромад самарасига ва алмаштириш самарасига қандай ажралишни кўрамиз. Даромад самарасини аниқлаш учун БА бюджет чизиғига параллел қилиб Б А бюджет чизиғини U1 бефарқлик эгри чизиғига уринадиган қилиб ўтказамиз ва бу урилган нуқтани E 2 деб белгилаймиз. E 2 нуқтага мос келувчи оптимал мажмуадаги A неъмат миқдори A 2 га тенг ва у A 1 A 3 умумий самарани икки қисмга ажратади: A 1 A 2 ва A 2 A 3. A 2 A 3 ўзгаришга даромад самараси дейилади ва A 1 A 2 ўзгаришга - алмаштириш самараси дейилади.
УЙГА ВАЗИФА
