1-MAVZU. KIRISH. O‘ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI O‘QUV FANINING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI, NAZARIY-METODOLOGIK TAMOYILLARI.
2 REJA O‘zbekiston oliy o‘quv muassasalarida tarix ta’limi sohasidagi davlat siyosati O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. “O‘zbekistonning eng yangi tarixi” o‘quv fanining predmeti, maqsad va vazifalari va u ni o‘rganish va o‘qitish masalalari. O‘zbekistonning eng yangi tarixini o'qitishning metodlari, yo’nalishlari va tamoyillari. KIRISH. O‘ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI O‘QUV FANINING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI, NAZARIY-METODOLOGIK TAMOYILLARI.
Karimov I.A. O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. -T.: ― O’zbekiston, 2011. Mirziyoyev Sh.M. Yangi O’zbekiston strategiyasi. -T.: O’zbekiston. 2021.
Xoliqova R.E. O’zbekistonning eng yangi tarixi. O‘quv qo‘llanma. –Toshkent: 2021. O‘zbekistonning eng yangi tarixi xrestomatiyasi. Mas’ul muharrir : A. Sabirov, S.Po‘latova. – Toshkent, 2014.
Mualliflar: Matyaqubov X Nashriyot: ziyo 2021 Mualliflar: D.A.Alimov., A.Golovahov, M.Jo'rayev Nashriyot: Sharq 2007
Mualliflar: Xomitov R. Nashriyot: Metodist 2023 Mualliflar: A. Doniyorov Nashriyot: BOOK TRADE 2022 2022
Milliy tarixni milliy ruh bilan yaratish kerak. Aks holda uning tarbiyaviy ta’siri bo‘lmaydi. Biz yoshlarimizni tarixdan saboq olish, xulosa chiqarishga o‘rgatishimiz, ularni tarix ilmi, tarixiy tafakkur bilan qurollantirishimiz zarur. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev
Tarixni o‘qitishdan maqsad nima ? Tarix insoniyatning buyuk xotirasidir. Unda ajdodlarning ma’naviyati, madaniyati va amalga oshirgan ishlari mujassam. Tarixsiz kelajakka qadam bosib bo‘lmaydi.
Tarixni bilish, tarixiy tafakkur va tarix falsafasi ma’naviy boy, ma’rifatli jamiyat qurishning muhim omili hisoblanadi.
Birinchidan, talabalarda tarixni anglash orqali hayotni anglash, o‘zligini anglash qobiliyati shakllanadi, ularda istiqbolini belgilash tuyg‘usi kuchayadi. Ikkinchidan, talabalar tarixiy tafakkur orqali o‘tmish va bugungi hayotni solishtirish, taqqoslash va zarur xulosalar chiqarish imkoniyatiga ega bo‘ladilar, o‘tmish va bugungi kun mazmuni chuqurroq anglash falsafasi yuzaga keladi. Bu har bir insonning o‘ziga xos tafakkur tarzini shakllantirish orqali shaxs sifatidagi fe’l-atvorining rivojlanishiga xizmat qiladi. Uchinchidan, yoshlar tarixni o‘rganish orqali turli qirg‘inbarotlar iskanjasida o‘zligini yo‘qotgan, o‘z qadru qimmatini unutgan fuqaroni uyg‘onishga, o‘zligini anglashga, o‘z haq-huquqini himoya qila oladigan barkamol shaxs sifatida shakllanishiga da’vat etadi.
To‘rtinchidan, ajdodlari buyuk, jahon taraqqiyoti va tamadduniga katta hissa qo‘shgan madaniyatga daxldor xalq qalbida o‘tmishini o‘rganish milliy g‘ururning uyg‘onishi katta ijtimoiy -ma’naviy qudrat bo‘lib xizmat qiladi. Ushbu jarayon insonning o‘zini-o‘zi yangilashiga yordam beradi. Beshinchidan, jamiyatda insonning ma’naviy-ruhiy quvvatini yuksaltirish orqali jamiyatni yangilash, inson turmush tarzini o‘zgartirish kabi chuqur, keng miqyosli islohot amalga oshiriladi. Bu bugungi Yangilanayotgan O‘zbekistondagi keng qamrovli islohotlar davrida amalga oshirilayotgan o‘zgarishlarning muhim omili bo‘lib xizmat qilmoqda. TARIXNI BILISH…..
Ayrim manbalarda tarix grekcha “istoria” so'zidan olingan bo'lib, xalqlarning o'tmishda qanday yashaganligi va ularning hayotini qanday o'zgarib qolganligini ochib beruvchi fan deyilsa, ba'zi bir ilmiy manbalarda tarix arabchadan tarjima qilingan bo'lib, “tatqiq qilish”, “targ‘ib qilish”. “qadimshunoslik” degan ma'noni anglatadi deb yozilgan. Tarix - aslida arabcha sо‘z bо‘lib, - о‘tmish, - о‘tgan voqealar haqida aniq hikoya qilish»ni anglatadi.
O‘zbekistonning eng yangi tarixi davrini quyidagi ikki muhim tarixiy davrga bo‘lish maqsadga muvofiq: 2. Yangi O‘zbekiston va uning startegik taraqqiyot davri (2017 yildan hozirgacha). 1. O‘zbekistonning mustaqillikka erishishi va yanada mustahkamlash davri (1991-2016 yillar ) O‘zbekistonning eng yangi tarixi fanini o‘rganish davri - 1989 yildan-hozirgi kunlargacha
“O‘zbekistonning eng yangi tarixi” o‘quv fanini o‘rganish nima uchun kerak? Bu davr qo‘lga kiritilgan mustaqil taraqqiyot yo‘limizni tanlanishi, tariximiz va milliy -ma’naviy qadriyatlarimizni xalqimizga qaytarilishi, o‘zlikni anglash davridir. Ushbu davrning uzviy davomi esa milliy taraqqiyotimizga yangicha mazmun baxsh etgan hamda yangi taraqqiyot davrini boshlab bergan yangi O‘zbekiston davridir. Zero, so‘nggi yillarda mamlakatimizda O‘zbekistonning qo‘lga kiritilgan mustaqilligini yanada mustahkamlash, jamiyatni demokratlashtirish, huquqiy-demokratik davlat qurish, fuqarolik jamiyatini yanada taraqqiy ettirish, inson qadrini ulug‘lash, mamlakatimzda yashayotgan barcha millatlarning totuvligi va tengligini ta’minlash, respublikani ijtimoiy-iqtisodiy yuksaltirishga erishish yo‘lida yangicha islohotlar amalga oshirilmoqda.
YANGI O‘ZBEKISTONDA YANGICHA DUNYOQARASH
О’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyevning 2019-yil 11-iyuldagi“O’zbekiston tarixi” telekanalini tashkil etish chora-tadbirlari tо’g’risida”gi Qaroriga (PQ- 4390) asosan, Vatanimizning qadimiy va boy tarixini chuqur о’rganish, ushbu yо’nalishdagi ilmiy-tadqiqot ishlarini faollashtirish, yosh avlodni milliy qadriyatlar va ajdodlarimizning bebaho merosi asosida tarbiyalash, jamiyatda vatanparvarlik va о’z xalqi bilan g’ururlanish tuyg’usini shakllantirish asosida milliy о’zlikni anglash hissini mustahkamlash va vatandoshlarimiz dunyoqarashini kengaytirish maqsadida “O’zbekiston tarixi” telekanali tashkil etildi. Telekanal 2019-yil 1- sentabr dan о’z kо’rsatuvlarini efirga uzata boshladi.
O‘ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI VAZIFASI VA AHAMIYATI
O'zbekistonning eng yangi tarixi ilmiy bilimlar va o'quv sohasi sifatida bir qator muhim vazifalarni bajaradi
O'zbekistonning eng yangi tarixini o'qitishning metod va yo’nalishlari Tarixiylik prinsipiga ko'ra, tarixiy voqealar va jarayonlar ushbu voqealar va jarayonlar qanday paydo bo'lganligi, qanday rivojlanganligi va ular nimaga olib kelganligi nuqtai nazaridan qat'iy aniq tarixiy kontekstda ko'rib chiqilishi kerak. Tarixiyizmning uslubiy prinsip sifatida talabi davrda paydo bo'ladi va rivojlanadi. O'rta asrlar teleologizmiga qarshi bo'lgan ma'rifat ( Viko, Volter, Russo, Diderot), keyin nemis klassik falsafasida (Hegel, Marks), hayot falsafasida ( Diltey ) va falsafiy va tarixiy fikrning boshqa sohalarida. Zamonaviy talqinda tarixshunoslik prinsipi tarixshunoslik va jurnalistikada juda kamdan-kam uchraydigan hodisaga qarshi qaratilgan, bunda mualliflar dunyoqarash g'oyalarini, xulq-atvor stereotiplarini va o'z davrlarining axloqiy me'yorlarini tarixdagi voqealarni baholashda, unutish yoki ataylab e'tiborsiz qoldirishda qo'llashadi.
О’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2018-yil 28-dekabrda Oliy Majlisga Murojaatnomasida ta’kidlab о’tganidek: “Oldimizga qо’ygan ulkan vazifalarni amalga oshirishda biz uchun kuch-qudrat manbai bо’ladigan milliy g’oyani rivojlantirishimiz zarur. Xususan, milliy о’zligimizni anglash, Vatanimizning qadimiy va boy tarixini о’rganish, bu borada ilmiy-tadqiqot ishlarini kuchaytirish, gumanitar soha olimlari faoliyatini har tomonlama qо’llab-quvvatlashimiz lozim. О’tmishga berilgan baho albatta xolisona, eng muhimi, turli mafkuraviy qarashlardan xoli bо’lishi zarur. Afsuski, yurtimiz tarixini о’rganishda о’tgan davrda arxeologik tadqiqotlar yetarli darajada olib borilmadi. Shuning uchun Fanlar akademiyasining Arxeologiya va San’atshunoslik institutlari faoliyatini, oliy о’quv yurtlari va muzeylardagi arxeologik izlanishlarni chet ellik hamkorlar bilan birga tashkil etish zarur. Buyuk alloma va adiblarimiz, aziz-avliyolarimizning bebaho merosi, yengilmas sarkarda va arboblarimizning jasoratini yoshlar ongiga singdirish, ularda milliy g’urur va iftixor tuyg’ularini kuchaytirishga alohida e’tibor qaratishimiz kerak” ( Qarang: Mirziyoyev SH.M. Niyati ulug’ xalqning ishi ham ulug’, hayoti yorug’ va kelajagi farovon bо’ladi. Asarlar 3- jild. -T.: “О’zbekiston”. 2020. 24-25 b.)
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
