Нұр-Сұлтан қаласы «Дарынды қыз балаларға арналған «Білім – инновация» лицейінің тарих пәні мұғалімі Рысмамбетова Б.Т Қазақстан тарихы 10-сынып/4-тоқсан/5-апта/1-сабақ/ Бөлім: Кеңестік кезеңдегі Қазақстан мәдениеті Сабақтың тақырыбы: Кеңестік кезеңдегі мәдениет саласындағы жетістіктер мен қайшылықтар (1920-1930 жылдар)
Бүгінгі сабақта: Кеңестік билік орнағаннан кейін большевиктердің мәдениет саласын дамытуға ерекше мән беру себебін анықтайсың; Кеңестік мектепте білім беруді дамыту жұмысы қалай жүргізілгені туралы білесің; Кеңестік мәдениеттің дамуындағы жетістіктер мен қайшылықтарға талдау жасайсың.
Большевиктер білім беру ісін дамытуға неліктен қолға алды? Қазақстанда сауатсыздыққа қарсы күрес шаралары қалай жүргізді?
Екі сатыдан тұратын кеңестік бірыңғай еңбек мектебі құрылды : 1-ші сатысы 8- 13 жасқа дейінгі ; 2-ші сатысы 14-17 жасқа дейінгі балалар оқытылды.
Мектептегі өзін-өзін басқару туралы; Мектеп толықтай тегін болды; Ұлдар мен қыздарды бірге оқыту; Оқыту ісіндегі барлық жазаның түрлерін жою; Діни пәндер оқу бағдарламасынан алынып тасталды.
Ауылға жаппай мәдени жорық ұйымдастырылды: 1920-1921 оқу жылында 2,5 мыңға жуық сауатсыздықты жою пункттерінде 70 мыңдай адам оқыды; Іске асыру шаралары: Қызыл отаулар (әйелдер арасында сауатсыздықты жою үшін); Коммуна мектептері (көшпелі және жартылай көшпелі халықтың арасында); Рабфактар,мектеп -интернаттар құрылды;
1930 жылы тамызда «Жалпыға бірдей міндетті бастауыш оқу» енгізілді. жетістіктері; қ ай шылықтары.
Ислам дініне қарсы : Әліпбидің өзгертілуі: Діни мектептер жабылды; Мешіттер жойылды; Діни қызметшілерді сайлау құқығынан айырды; Діни кітаптар жойылды. Араб-парсы жазуынан латын әліпбиіне көшірілуі; 1940 жылы кириллицаға ауысуы; Атеистік насихат шаралары: Мұсылман мерекелеріне тыйым салынды ; Мұсылмандық жоралғыларды өткізуге рұқсат берілмеді. Нәтижесі: Адамдардың діни көзқарасын және діни сенімдерін толық жоя алмады.
1928 жылдың соңына қарай қазақ мектептері үшін 30-дан астам оқулық жарық көрді. А.Байтұрсынұлы Ә.Бөкейхан Қ.Сәтбаев С. Асфендиаров
1928жылы Абай атындағы Қазақ педагогикалық институты 1929 жылы Алматы малдәрігерлік институты 1930 жылы Қазақ ауылшаруашылық институты 1931 жылы Алматы медицина институты 1932 жылы Орал педагогикалық институты 1934 жылы Қазақ мемлекеттік университеті ашылды. 1941 жылы республикада 20 жоғары оқу орны және 118 кәсіптік арнаулы оқу орындарында 40 мыңға жуық студент оқыды. Абай атындағы Қазақ педагогикалық институты С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университеті
Алғашқы ғылыми –зерттеу институттары ашылды; 1932 жылы КСРО Ғылым Академиясының қазақстандық базасы құрылды; 1938 жылы ол КСРО Ғылым Академиясының Қазақ филиалы болып қайта құрылды.
1.1. Суреттегі тұлғалар бойынша дұрыс дәйекті анықтаңыз. А) Төртеуі де жаппай репрессия жылдарында атылып кетті; В) Төртеуі де қазақ тілінде оқулықтарды құрастырды; С) Төртеуі де кеңестік үкіметті қолдады; Д) Төртеуі де Кеңестік музыкалық өнерді дамытуға үлес қосты; Е)Төртеуі де еңбектері үшін Социалистік Еңбек Ері марапатын алды. 1.2. Суреттерде берілген тұлғаларды анықтаңыз: А) Ә. Бөкейхан, А. Байтұрсынұлы, М. Шоқай, Қ.Сәтбаев ; В) М. Жұмабаев, А. Байтұрсынұлы, Ә. Бөкейхан, Ш. Құдайбергенұлы; С) А. Байтұрсынұлы, С. Асфендиаров, Қ. Сәтбаев, Ә. Бөкейхан; Д) Ж. Аймауытов, С. Асфендиаров, Қ.Сәтбаев, Ә Бөкейханов; Е) А. Байтұрсынұлы, Ж.Аймауытов, С.Асфендиаров, Қ. Сәтбаев 1.3. Суреттерде берілген тұлғалардың құрастырған оқулығын анықтаңыз: А) Төте жазу, Қазақстан тарихы, алгебра, география; В) Қазақстан тарихы, астрономия, география, төте жазу; С) Биология, география, физика, төте жазу; Д)Химия, қазақстан тарихы, биология, қазақ тілі; Е)Төте жазу, Қазақстан тарихы, орыс тілі, география.
1.1- В) Төртеуі де қазақ тілінде оқулықтарды құрастырды. 1.2.- С) А. Байтұрсынұлы, С. Асфендиаров, Қ. Сәтбаев, Ә. Бөкейхан. 1.3 - А) Төте жазу, Қазақстан тарихы, алгебра, география.
Білім беру ісінің дамуы Қайшылықтары: Жетістіктері: Жаппай сауатсыздықтың болуы Сауатсыздықты жою шараларының іске асырылуы; Қаражат тапшылығы, қажетті материалдық-техникалық базаның болмауы; Халық ағарту саласының бюджеті екі есеге артты; Оқулық пен оқу құралыдарының тапшылығы Қазақ тілінде оқулықтар мен кітаптардың шығарылуы Кеңестік социалистік идеология насихатталды; Білім-ғылым саласын дамытуда аянбай еңбек еткен ұлт зиялылары қуғын-сүргінге ұшырады Жоғары оқу орындарының ашылуы; Ғылыми-зерттеу институттарының құрылуы;
