Ой қозғау
Бөлім тақырыбы : Қазақстан Ресей империясының құрамында Сабақ тақырыбы : Қазақстандағы жаппай отаршылдық қоныс аударту саясаты. Зерттеу сұрағы: Патша өкіметінің қоныстандыру саясаты қазақ қоғамының өмірін қалай өзгертті ? Оқу мақсаты: 7.4.1.2 отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсерін талдау Қазақстан тарихы 7- сынып
1866 жылы Батыс С ібір Бас басқармасы шаруалардың Қазақстан аумағын өз беттерінше қоныс аударуына рұқсат етті. Алғашқы қоныс аударушылар Сібірдің әртүрлі қалаларындағы мещандар және Тобыл губерниясындағы Қорған және Есіл окургтеріндегі шаруалар болды. Олар Көкшетау округінің аумағындағы Саумалкөл деген жерге келіп орналасты. Бір бөлігі казак станциаларына жайғасты. Ішкі Ресейден шаруалардың жаппай қоныс аудара бастауы
Қазақстанға қоныс аударғысы келген орыс шаруалары әдетте ең алдымен жер көріп қайтушыларды жіберді. Ішкі Ресейден қоныс аударып келген шаруалар, жерді алғашында жалға алды, келісімшарттар жасасты. Өздерінің жерлестерін неғұрлым тезірек жетуге шақырды. Орыстардың елді мекені пайда бола бастады. Қазақтардың құнарлы жерлерін, байырғы халықтан тартып алынды, қоныс аударып келген орыс шаруаларына заңдастырылып берілді.
1892 жылы Транссібір теміржолының құрылысы басталды Қазақ иелігіндегі жердің 4,2 миллион десятина жер тартып алынды. Теміржол құрылысы шаруалардың қоныс аударуына үйымдасқан сипатта болды
Ереже бойынша жергілікті халықтың «басы артық» жерлерін, ондағы суару жүйесі мен су көздерін қоса жаппай тартып алу көзделді. Патша үкметі қоныс аударту басқармаларына қазақтардың жерлерін тартып алуға және оларды ғасырлар бойы ежелгі отырған атамекенінен күштеп қуып шығуына толық құқылы болды
Жаппай қоныс аударту саясатының салдары Жайылымдық жерді пайдалану дәстүрін бұзу Жайылымдық жерлер мен егінге жарамды жерлер түгелдей дерлік отаршылдардың қолында болды. Ғасырлар бойы отырған атамекенінен қуып шығу Жылқы саны азайып, сиыр саны көбейді. Отырықшылық кең таралды. Қазақ шаруалары тау- кен орындарына, кәсіпорындарға тартыла бастады.
«Жер көріп қайтушылар»................ «байырғы халық»................................ ұғымдарын жазыңыздар.
Жауабы:
1892ж- -- 1868ж – 1866ж ---
1892ж – Транссібір теміржолының құрылысы басталды 1868ж - “Жетісуға шаруалардың қоныс аударуы туралы уақытша Ережелер” жасалды. 1866ж - Батыс Сібір Бас басқармасы шаруалардың Қазақстан аумағын өз беттерінше қоныс аударуына рұқсат етті.
3 -тапсырма Картамен жұмыс Патша үкіметі Қазақстан аумағына қоныс аударушыларды бес аймаққа бөліп қоныс аудартты. Олар Торғай - Жайы қ, Ақмола, Семей, Сырдария және Жетісу аймақтары еді.
