А.Е.Кулаковскай - Өксөкүлээх Өлөксөй айымньыларыгар космос өйдөбүлэ
Киһи-аймах ыра санаа оҥостубут баҕатын толорон, 1961 сыл муус устар 12 күнүгэр Юрий Алексеевич Гагарин Байконур космодромтан «Восток-1» космическай аппаратынан космоска көппүтэ.
Юрий Гагарин 1934 сыллаахха кулун тутар 9 күнүгэр Смоленскай уобаласка төрөөбүтэ. Оно быйыл кини төрөөбүтэ 90 сыла.
Саха литературатын төрүттээччи, бөлүһүөк А.Е. Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй айымньыларыгар космос, көтөр аал туһунан өйдөбүл дьэҥкэтик көстөр.
Холобура, «Ойуун түүлэ» поэматыттан быһа тардыы Күндүл күөх халлаан Күлүмүр-таллан өрөһөтүнэн Көстүбэт абааһы көрдүк, Күлүгүрэс кынаттаах Күтүр аалынан көтөн Көччүйэр көрдөннө.
«Саха интеллигенциятыгар сурук» үлэтигэр бу курдук суруйар: «Киһи бэйэтин эйгэтин - сири - билэрин таһынан, сулустары, күнү, планеталары; кинилэр састааптарын, тутулларын, үөскээһиннэрин, кээмэйдэрин эмиэ билэр».
1961 с. муус устар 12 күнүгэр Юрий Гагарин космоска көппүтэ. Бу күн кини позывнойун маҥнайгынан Ньурба улууһуттан төрүттээх инженер-радист Александр Тимофеев хаппыта.
1962 с. учуонай Юрий Шафер көҕүлээһининэн, Саха сиригэр космофизика уонна аэрономия института тэриллибитэ. Институт бастаан космос сардаҥатын үөрэтэр станция быһыытынан арыллыбыта. Институт иһинэн элбэх лаборатория үлэлиир, атмосфернай «ардаҕы», космос теориятын, космос сардаҥатын, ионосфераны үөрэтэллэр, онтон да атын чинчийиилэри ыыталлар. Тиксиигэ, Өктөмҥө, Майа сэлиэнньэтигэр салаалардаах.
1974 с. Уус Адан улууһун Дүпсүн нэһилиэгэр Саха сиригэр бастакы авиация уонна космонавтика түмэлэ арыллыбыта. Түмэли САССР үтүөлээх учуутала, Уус Алдан улууһун Бочуоттаах олохтооҕо, география учуутала Иван Жирков олохтообута.
2010 с. Саха сириттэн аан бастакынан космоска полковник Дмитрий Кондратьев көппүтэ. Кини Ньурба 3 №-дээх оскуолатыгар үөрэммитэ. Космоска 159 суукка сылдьыбыта.
2011 с. ахсынньы 11 күнүгэр летчик-космонавт, Арассыыйа Геройа Олег Кононенко орбитальнай станцияҕа хомус тыаһын дьүрүһүппүтэ. Хомуһу Реворий Чемчоев - Чөмчөө Уус оҥорбута. Хомусчут Станислав Жирков космонавы хомустуурга үөрэппитэ. Саха хомуһа космос куйаарыгар 192 күн 18 чаас 58 мүнүүтэ 37 сөкүүндэ сылдьыбыта.
2016 с. космонавт Алексей Кононенко Өксөкүлээх Өлөксөй «Хомус» хоһоонун космоска илдьэ баран аахпыта. Бу туһунан видео көрүөҕүҥ.
