Орындаған: Тобы: Қабылдаған : Дәрілер технологиясы кафедрасы Шымкент-2019 ж ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ ПРЕЗЕНТАЦИЯ Такырыбы : Сұйық дәрілік түрлерді бюретикалық жүйені қолданып дайындау бойынша нұсқаудың негізгі ережелері
І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім Сұйық дәрілік түрлер Сұйық дәрілік түрлерді бюреткалық жүйені қолданып дайындау бойынша нұсқаудың негізгі ережелері III. Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе Сұйық дәрілік түрлерді дайындау ҚР ДСМ 15 желтоқсан 2004 жылғы №142 “Дәрілік құралдарды дайындау Ережелері туралы” бұйрығына сәйкес жүргізіледі. Ішке және сырт тәнге қолданылатын сұйық дәрілік түрлерді дайындау тәсілі дәрілік түрге және дисперсстік ортаның табиғатына байланысты.
Салмақтық-көлемдік тәсілмен дәріханада сұйық дәрілік түрлерді (микстураларды) дайындау үшін өлшегіш құралдар комплектісі, бюреткалық қондырғылар үшін арнайы концентірлі ерітінділер, микстураларды дайындау үшін арнайы есептеулер жүргізу қажет.
Өлшегіш құралдар комплектісі (дәріханалық бюреткалар, пипеткалар), олардың құрылысы және жұмыс істеу принципі 1,5 тарауда және ҚР ДСМ 15 желтоқсан 2004 жылғы №142 бұйрығының 16 қосымшасында келтірілген. Бюреткалық жүйелер көмегімен сұйық дәрілік түрлерді дайындау үшін концентрлі ерітінділер қолданылады.
Концентрлі ерітінділер Дәрілік заттың мөлшері рецепте жазылған мөлшерінен әлдеқайда жоғары, белгілі концетрациядағы жұмысшы ерітінділер. Дәріханаларда концентрлі ерітінділердің қоры дайындалады және олар жартылай фабрикат рөлін атқарады. Қажет болған жағдайда осы жартылай фабрикаттарды еріткіштің сәйкес мөлщерімен сұйылтып, дәрілік түр қрамында қолданылатын қарапайым ерітіндіге айналдырады.
Концентрлі ерітінділерді қолданудың артықшылықтары
Концентрлі ерітінділер 5% және одан жоғары концентрацияда дайындалады, сондықтан, дәрілік заттарды еріткенде ерітінді көлемінің өзгеруін ескеру қажет. Концентрлі ерітінділер салмақ-көлемдік тәсілмен өлшегіш ыдыста немесе судың қажетті көлемін концентрлі ерітіндінің тығыздығын немесе дәрілік заттың көлем ұлғаю коэффициентін (КҰК) ескеріп, есептеу арқылы дайындалады. Микстуралардың дұрыс дайындалуы – концентрлі ерітінділердің сапасына байланысты. Сондықтан концентрлі ерітінділерді дайындап болған соң, оларға сандық және сапалық талдау жүргізіледі. Ерітінділердің концентрациясы қажетті концентрацияға сәйкес болмаса, онда оларды нығайтады немесе сұйылтады. Концентрлі ерітінділерді дайындау тәсілі
1-жолы: Өлшегіш ыдыс болған жағдайда, ерітіндіні алдымен белгілі көлемге дейін сумен жеткізу жолымен жүргізеді. Ең алдымен дәрілік зат мөлшері есептеледі. Solutio Natrii salicylastis 20% -1л Берілген ерітіндіні 3 жолмен дайындауға болады : Есептеу: 20 –100 х—1000 х=200,0 г натрий салицилаты; Тазартылған су 1л-ге дейін қосылады. Б.П. Aquae purificatae quantum satis Natrii salicylatis 200.0 Aquae purificatae ad 1000 ml Vж. = 1000ml
Технологиясы: Алдын ала зарарсыздандырылған өлшегіш ыдысқа жаңа айдалған тазартылған судың бір бөлігін құяды. Тарирлі таразыда алдын-ала зарарсыздандырылған натрий салицилатының 200,0 г мөлшерін өлшеп, осы ыдысқа салады. Шыны таяқшамен араластыра отырып ерітеді. Содан соң ерітінді көлемін берілген дейін тазартылған сумен жеткізеді. Дайын ерітіндіні сапалық және сандық талдаудан өткізеді. Дәрілік заттың өзі екендігін, оның сандық мөлшерін өлшеп болған соң, күлсіз фильтр арқылы тығыны бар қоңыр түсті штангласқа сүзеді. Штанглас ерітіндінің атауы, концентрациясы және талдау, дайындалған күні, серия нөмірлері, сақтау мерзімі көрсетілген этикеткамен жабдықталады.
2-жолы: Дәрілік заттың көлем ұлғаю коэффициентін (КҰК) ескере отырып, қажетті су мөлшерін есептеу: Натрий салицилаты үшін КҰК- 0,59 мл/г; 200,0 г х 0,59 мл/г =118 мл, Яғни ерітіндінің көлемі 118 мл ге ұлғаяды, Сондықтан, судың көлемі: 1000мл – 118мл=882мл. Б.П. Aquae purificatae 882ml Natrii salicylatis 200.0 Vж. = 1000ml
Технологиясы: Ыдысқа бюреткалық қондырғыдан 882 мл тазартылған суды өлшеп алып, онда 200,0 натрий салицилатын ерітеді.
3 жолы: Концентрлі ерітінділерді, ерітіндінің тығыздығын ескере отырып, салмақтық әдіспен дайындау. 20 % натрий салицилаты ерітіндісінің тығыздығы р=1,0830 г\мл; Теңдеу бойынша: m=pv Судың мөлшері (1000*1,0830) – 200 = 883 Б.П. Aquae purifacatae 883 г Natrii salicylatis 200,0 ____________________ M=1083,0
Ерітінді концентрациясы 20 пайыздың орнына 19 пайыз болды дейік. Жіберілген ауытқу ±2 пайыздан аспауы тиіс, демек ерітінді концентрациясы 19,6 пайыздан 20,4 пайызға дейінгі аралықта болуы керек. Ерітіндінің концентрациясы тиісті шамадан төмен, сондықтан ерітіндіге дәрілік зат қосып, оны нығайту керек. Дәрілік заттың мөлшері келесі теңдеу бойынша есептеледі: X = A(b-c) \ 100p-b
Микстураларды концентрлі ерітінділермен және құрғақ заттарды еріту арқылы дайындау. ҚР ДСМ 12.12.2004 ж №142 «Дәрілік құралдарды дайындау Ережелері туралы» бұйрығының 1 бөлімінде жалпы сұйық дәрілік түрлерді, соның ішінде микстураларды да салмақтық-көлемдік әдіспен дайындау ережелері келтірілген. Бұл нұсқау 2 бөлімнен тұрады: 1 – сұйық дәрілік түрлерді дайындау ережелері; 2 - қосымшалар
Дәріханаға микстура жазылған рецепт келіп түскенде, келесі шараларды жүргізу керек.
Сонымен қорыта келе дәрілік заттарды еріту және араластыру реттілігі, жалпы дайындау ережелері осы бұйрықтың 15 тармағында келтірңлген. Сулы дисперстік ортасы бар сұйық дәрілік түрлерді дайыған кезде, еі алдымен есептелген, өлшенген (тазартылған, шаншуға арналған немесе хош иісті) чуда, ерігіштігін және өзара әрекеттесуін ескере отырып, қатты дәрілік және қосымша заттар ерітіледі.
Б.А. Сағындықова, Р.М. Анеарбаева “Дәрілердің дәріханалық технологиясы” 2011 134-135 б Б.А. Сағындықова, Р.М. Анеарбаева “Дәрілердің дәріханалық технологиясы” 2011 136-138 б Б.А. Сағындықова, Р.М. Анеарбаева “Дәрілердің дәріханалық технологиясы” 2011 150 б ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968 г. Интернет желісі
