Ovqatdan zaharlanish yuqumli kasallik qo'zg'atuvchilari - salmonellez, botulizm kasaliklarini laboratoriya tashxisi
Salmonellez –odam va hayvonlarda kechadigan ótkir infeksion kasallik, quzgatuvchisi fekal oral yól bilan utuvchi, kasallik asosan gastrointestinal va septik shakllar bilan kechadi.
Salmonella nomining kelib chiqishi 1898 y Linyer tomonidan aytilgan - 1934-y.Jahon nomeklatura komissiyasi qózgatuvchi guruxini salmonellalar, xamda shulardan kelib chikadigan kasallikni salmanellyoz deb atashgan
Sallmonella ■ Enterobacteriaceae oila turkumiga kiruvchi, gr “ - ” xarakatchan tayokcha, 2300 serovarlarni uz ichiga kamrab oladi va óz navbatda 0 - Ag somatik antigenllar orkali 46 seroguruxlarga bólinadi.
• Salmonellalar -tashqi muhitda uzoq vaqt davomida saklanadi : - Ochik suv xavzalarda to 120 kungacha, Dengiz suvlarda to 217 kungacha, Tuproqda - to 9 oygacha, - xona changida to 517 kungacha, • Kolbasa maxsulotlarda to 130 kungacha, • tuxumlar va muzlatilgan gushtlarda to 13 oy.
Mikroblar xona sharoitida oziq ovqat maxsulotlarda kupayadi, ayniksa gusht va sutli maxsulotlarda • Salmonellalar qaynatilganda yuqori haroratda tez uladi. Salmonellez kasalligini yuqish yullari kattalarda va yoshi katta bolalarda - alimentar, oziq ovqat maxsulotlari orqali, gushtli va tuxum maxsulotlarni isteʼmol kilganda. Bolalarda salmanellyoz kasalligini yuqish yuli kontakt - karovchi yoshi katta odamlarning iflos kullari, uyinchoklar orkali.
Klinikasi:- kasalligida inkubatsion davri bir necha soatdan ( ozik ovkat orkali ) to bir necha kungacha davom etadi (kontakt- maishiy yuli orkali ), urtacha 3-4 kun.
- Diyeta, stol №4 - Etiotrop terapiya 5-7 to 14 kungacha davomida utkazilishi mumkin. - Sindromal terapiya xayotiga xavf tugdiruvchi sindromlar tugaguncha davom ettiriladi - Xamrok terapiya 2 xaftagacha davom etadi.
Ótkir toksikoinfeksiya kasalligi, proteinoviy neyrotoksin Clostridium botulinum va quzgatuvchinichi saqlovchi oziq ovqat maxsulotni istemol qilganda. Organizmni intoksikatsiyasi bilan harakterlanadi, asosan markaziy va vegetativ nerv sistemani jaroxatlanishi bilan kechadi.
Clostridium avlodi kiradi, spora xosil kiladi. - Botullinum oltita turlarga ega - A, B, C, D, E va F, ular toksinni antigen xususiyatlariga karab bir biridan farklanadi.
Qózgatuvchini asosiy rezervuari-issiqqon xayvonlar, kam xollarda - sovuqqonlar ( baliklar ). Yuqish mexanizmi - fekal-oral. Kasallikni asosiy sababi - klostridiyalar bilan zararlangan konserva maxsulotlarini istemol Qilish ( qoziqorin, baliq, bodring). Toksin minimal dozalarda aktivligini namoyon qilishi tufayli antitoksik immun reaksiyalar rivojlanmaydi va antitoksik immunitet xosil bólmaydi.
Ogiz kurishi, kungil aynish, kusish, ich ketish, qorin shishi, epigastral soxada ogriklar. Kurishni buzilishi. Kuz oldida “tuman”, - Yutishni buzilishi. - Salivatsiyani buzilishi, ogiz shillik kavatni kurishi va qizarishi, • tomoq refleksini pasayishi. • Intoksikatsiya belgilari.
Umumiy kon taxlilda: nisbiy leykotsitoz neytrofilez bilan, EChT nisbatan oshishi. - Zaxarlanish (atropin va uni preparatlari, belena, metilov ы y spirt, zaxarli kuzikorinlar) - kasalliklar (ovqatdan zaxarlanish, ensefalitlar, poliomiyelit, difteriya polinevropatiyasi, miyadagi kon aylanishini utqir buzilishi).
Kasalxonaga yotkazish. • Nespetsifik detoksikatsiya : oshqozonni yuvish va ichakni tozalash. Enterosorbenlar kullash ( karbolen, enterodez, smekta ) va vena ichiga tomchilab kolloid eritmalar ( reosorbilakt, reopoliglyukin ) va kristalloid (“ Trisol ”, “ Kvartasol ”, “ Xlosol ”, 5% glukoza) eritmalar yuborish. • Spetsifik detoksikatsiya : botulizmga qarshi zardob (PBS), A, B, B, E vs F turdagi antitoksinlarga ega Antibakterial preparatlar - levomitsetin. Dezintoksikatsion terapiya.
