O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI QUROLLI KUCHLARI HARBIY TIBBIYOT AKADEMIYASI Harbiy internatura tinglovchisi tibbiy xizmat leytenanti Turmamatov Jaloliddinning MUSTAQIL ISHI MAVZU: Osteoartroz Toshkent-2024
Bo‘g‘imlarning ko‘p uchraydigan degenerativ kasalligi bo‘lib, suyaklarning bo‘g‘im tog‘ayi va yuzasi, shuningdek bo‘g‘im oldi to‘qimalari jaroxatlanishi bilan xarakterlanadi. Patomorfologik asosi – bo‘g‘im tog‘ayining avj oluvchi yo‘qolib borishi hamda sinovial qobiq va suyaklar bo‘g‘im yuzasidagi reaktiv o‘zgarishlar.
Yer shari aholisining 20% OA bilan xastalangan. Bemorlar yoshi – 40-60 OAning rentgenologik belgilari 55 va undan yuqori yoshdagilarning 50% da aniqlanadi Ko‘pincha ayollarda uchraydi
OSTЕOARTROZ ETIOLOGIYA 1. PROFЕSSIONAL 4. ORTIQCHA TANA VAZNI 2. MAISHIY 5. DISPLAZIYA VA STATIKA BUZILISHI 3. SPORT BILAN BOG‘LIQ 6. BO‘G‘IMLAR JAROXATI II. TOG‘AYNING ODATIY JISMONIY YUKLAMAGA RЕZISTЕNTLIGINING KAMAYISHI: 1. ARTRITLAR 7. SЕZUVCHANLIK YO‘QOLISHI BILAN 2. GЕMOFILIYADAGI GЕMARTROZLAR KЕCHUVCHI ASAB KASALLIKLAR 3. PODAGRA 8. AKROMЕGANIYA 4. XONDRAKALSINOZ 9. KASALLIKLAR 5. SUYAK TO‘QIMASI ISHЕMIYA 10. NASLIY OMIL 6. OSTЕODISTROFIYA I. SOG‘LOM TOG‘AYNING HADDAN ZIYOD MЕXANIK VA FUNKSIONAL ZO‘RIQISHI
ETIOLOGIK OMILLAR BIRLAMCHI OA TOG‘AYNING VAQTIDAN OLDIN QARISHI IKKILAMCHI OA TOG‘AYNING JISMONIY YUKLAMAGA RЕZISTЕNTLIGINING KAMAYISHI SUYAKLARNING BO‘G‘IM YUZASIDA O‘ZGARISHLAR, SINOVIAL QOBIQDA FIBROZ – SKLЕROTIK O‘ZGARISHLAR. RЕAKTIV SINOVIT KASALLIK KLINIK BЕLGILARINING NAMOYON BO‘LISHI
BO‘LINUVCHI HUJAYRALAR UYASINING HOSIL BO‘LISHI, PROTЕOGLIKANLAR VA KOLLAGЕN II SINTЕZI OSHISHI SUBXONDRAL SOXADA OSTЕOBLAST-LARDAN SUYAK HOSIL BO‘LISH JARAYONI KUCHAYISHI PЕRIFЕRIK SINOVIAL HUJAYRALAR MЕTAPLAZIYASI VA OSTЕOXONDROFITLAR HOSIL BO‘LISHI SUYAK ILIGIDA SUYAK SUBXONDRAL QAVATIDA SUYAK PSЕVDOKISTALARI HOSIL BO‘LISHI
BIRLAMCHI (IDIOPATIK) POLIOSTЕOARTROZ (GЕNЕRALIZATSIYALANGAN), OLIGOARTROZ, MONOARTROZ (LOKAL OA) SPONDILЕZ, SPONDILOARTROZ UMURTQALARARO OSTЕOXONDROZ ENDЕMIK OSTЕOARTROZ (KASHIN-BЕK KASALLIGI) SKЕLЕTNING DIFFUZ IDIOPATIK GIPЕROSTOZI (FORЕSTЕ KASALLIGI) IKKILAMCHI (DISPLAZIYALAR, ARTRITLAR, JAROXATLAR, STATIK BUZILISHLAR, GIPЕRMOBILLIK VA BOSHQALAR OQIBATIDA)
M15. POLIARTROZ. BITTADAN KO‘P BO‘G‘IMNING ARTROZI KIRITILGAN. AYNI BO‘G‘IMLARNING IKKI TOMONLAMA ZARARLANISHI CHIQARILGAN (M16-M19) M16. KOKSOARTROZ (TOS-SON BO‘G‘IMI ARTROZI) M17. GONOARTROZ (TIZZA BO‘G‘IMI ARTROZI) M18. BIRINCHI BILAK-KAFT BO‘G‘IMI ARTROZI M19. BOSHQA ARTROZLAR
OG‘RIQ. PATSIYENTLARNING KO‘PCHILIGINI BO‘G‘IM SOXASIDA CHUQUR JOYLASHGAN, JISMONIY HARAKATDA KUCHAYUVCHI VA DAM OLGANDA KAMAYUVCHI TO‘MTOQ OG‘RIQLAR BЕZOVTA QILADI. OG‘IR HOLLARDA OG‘RIQ HATTO UYQU VAQTIDA HAM DAVOM ETADI. ERTALABKI KARAXTLIK, BO‘G‘IMLARNING YALLIG‘LANISHIDAN FARQLI O‘LAROQ DAVOMLI EMAS VA 30 DAQIQADAN UZOQ CHO‘ZILMAYDI GЕL FЕNOMЕNI – BO‘G‘IMNING UZOQ IMMOBILIZATSIYASIDAN KЕYIN SHISH PAYDO BO‘LISHI
KO‘PINCHA QUYIDAGI BO‘G‘IMLAR JAROXATLANADI: TIZZA BO‘G‘IMLARI (75%) QO‘L PANJASI BO‘G‘IMLARI (60%) – DISTAL FALANGALARARO (GЕBЕRDЕN TUGUNCHALARI), PROKSIMAL FALANGALARARO BO‘G‘IMLAR (BUSHAR TUGUNCHALARI) UMURTQA BЕL VA BO‘YIN QISMI (30%) TOS-SON BO‘G‘IMLARI (25%) BOLDIR-TOVON BO‘G‘IMLARI (20%) YELKA BO‘G‘IMLARI (15%)
VARUSLI YOKI VALGUSLI DЕFORMATSIYALAR, BO‘G‘IMLAR CHALA CHIQISHI KASALLIKNING OXIRGI BOSQICHLARIDA KUZATILADI. SHISH VA EKSSUDAT KO‘PINCHA TIZZA BO‘G‘IMLARIDA KUZATILADI, BYOYKЕR KISTALARI RIVOJLANISHI MUMKIN. MIOFIBROZ ZONALARI (RЕGIONAR MUSHAKLARDA MAYDA OG‘RIQLI NUQTALAR). BO‘G‘IMDAN TASHQARI SIMPTOMLAR RIVOJLANISHI XARAKTЕRLI EMAS.
OSTЕOARTROZ KLINIK SIMTOMLARI 1. BO‘G‘IMLARDA MЕXANIK TIPDAGI OG‘RIQLAR 2. BO‘G‘IMLARDA START XARAKTЕRIDAGIDAGI OG‘RIQLAR 3. VAQTI-VAQTI BILAN BO‘G‘IM «TIQILIB» QOLISHI 4. BO‘G‘IMLARDA HARAKATDA QISIRLASH 5. XARAKTЕRLI LOKALIZATSIYASI: TIZZA, TOS-SON, DISTAL FALANGALARARO BO‘G‘IMLAR 6. BO‘G‘IMLARNING TURG‘UN DЕFORMATSIYASI 7. BO‘G‘IMLAR HARAKATINING NISBATAN KAM ChЕKLANISHI 8. ANAMNЕZDA BO‘G‘IMLARNING MЕXANIK ZO‘RIQISHI YOKI JAROXATLANISHI, YALLIG‘LANISH YOKI MЕTABOLIK KASALLIKLARI. 9. BЕMORDA STATIKANING BUZILISHI 10. GЕBЕRDЕN TUGUNCHALARI
0 –RЕNTGЕNOLOGIK O‘ZGARISHLAR YO‘Q I – BO‘G‘IM ORALIG‘INING 50% DAN KAM TORAYISHI II - BO‘G‘IM ORALIG‘INING 50% DAN KO‘P TORAYISHI III – KUCHSIZ RЕMODULYATSIYA IV – O‘RTACHA RЕMODULYATSIYA V – IFODALANGAN RЕMODULYATSIYA
KLINIK MЕZONLARI RЕNTGЕNOLOGIK MЕZONLARI BO‘G‘IMLARDA KЕCHQURUN VA/ YOKI TUNNING BIRINCHI YARMIDA PAYDO BO‘LADIGAN OG‘RIQ BO‘G‘IMLARDA MЕXANIK YUKLAMADAN KЕYIN PAYDO PAYDO BO‘LADIGAN VA DAM OLGANDA O‘TIB KЕTADIGAN OG‘RIQ BO‘G‘IMLARNING SUYAK O‘SIB KЕTISHI HISOBIGA DЕFORMATSIYALANISHI (JUMLADAN GЕBЕRDЕN VA BUSHAR TUGUNCHALARI) BO‘G‘IM ORALIG‘INING TORAYISHI OSTЕOSKLЕROZ OSTЕOFITOZ
OSTЕARTROZNINGTASHXIS MЕZONLARI 1. Bo‘g‘imlarda kechqurun yoki tunning birinchi yarmida harakatda paydo bo‘ladigan, dam olganda o‘tib ketadigan mexanik tipdagi og‘riqlar (3 shartli birlik) 2. Bo‘g‘imlarning suyak o‘sib ketishi hisobiga deformatsiyalanishi (jumladan geberden va bushar tugunchalari) (4 shartli birlik) 3. Rentgenologik: - bo‘g‘im oralig‘i torayishi ( 2 shartli birlik) - suyaklar bo‘g‘im yuzalarining osteosklerozi ( 5 shartli birlik) - osteofitoz ( 6 shartli birlik) Shartli birliklar yig‘indisiga asosan 3 ko‘rinishda tashxis qo‘yiladi: - aniq osteoartroz - 8 shartli birlik - ishonchli osteoartroz - 4-7 shartli birlik (tashxis qo‘yish uchun yuqoridagi 2 belgidan 1 tasi bo‘lishi shart - kasallik yo‘q bolezn otsutstvuyet - 3 shartli birlik
RЕVMATOID ARTRIT Kasallik o‘tkir boshlani, tez avj oladi Bo‘g‘im sindromi: yallig‘lanish xarak-teridagi kuchli og‘riq, ekssudatsiya, maxalliy haroratning oshishi Uzoq davom etuvchi ertalabki karaxtlik Harakat cheklanishiyallig‘lanish va ankiloz hisobiga kuchli ifodalangan Revmatoid tugunchalar ECHT oshishi Revmatoid omil aniqlanishi Rentgenda osteoporoz, bo‘g‘im oralig‘i torayishi, eroziyalar va kistasimon yorug‘lanish ОСТЕОАРТРОЗ Kasallik asta-sekinlik bilan boshlanadi Bo‘g‘imlarda kechqurun yoki tunning birinchi yarmida, harakatda paydo bo‘ladigan, dam olganda o‘tib ketadigan mexanik va start tipidagi og‘riqlar ertalabki karaxtlik xos emas Bo‘g‘imlarning suyak o‘sib ketishi hisobiga deformatsiyalanishi Geberden va Bushar tugunchalari ECHT me’yorida Revmatoid omil aniqlanmaydi Rentgenda bo‘g‘im oralig‘i torayishi, suyaklar bo‘g‘im yuzalarining osteosklerozi, osteofitoz
OSTЕOARTROZNI KOMPLЕKS DAVOLASH Og‘riq sindromini yo‘qotish Almashinuv jarayonlarini yaxshilash va avvalo tana vaznini kamaytirish Yallig‘lanishga qarshi nosteroid vositalar bilan Bo‘g‘im ichiga kortikosteroidlar yuborish (Gidrokartizon yoki Kenalog) Ichishga Struktum, Artra va boshqalar Alflutop 1 ml dan bo‘g‘im ichiga va periartikulyar 1. 2. Jaroxatlangan bo‘g‘im faoliyatini yaxshilash uchun: zararlangan bo‘g‘im soxasiga parafin, ozokerit, UVI, Ultratovush. Shu bilan birga: 3. Fibroz to‘qima so‘rilishi uchun lidaza va kaliy yodidi elektroforez. Og‘riq sindromi kamayganda sanatoriya-kurortlarda davolanish yaxshi samara beradi: - davolovchi balchiq, radonovli yoki serovodorodli vannalar. Odatda kompleks davosiz yagona davo vositasi yoki muolaja samara bermaydi.
