Қалай ойлайсыңдар бүгін біз нені оқып үйренеміз ?
Әктас пен карбонаттардың қолданылуы Термиялық ыдырау. Әктасты күйдіру
10.2.1.18 «сөндірілмеген әктің» «сөндірілген әкке» айналуын сипаттау; 10.2.1.19 әктас пен карбонаттардың қолданылуы олардың қандай химиялық қасиеттеріне негізделгендігін білу және түсіну ;
С - Әктас және әктас өнімдерінің қолданылуын біледі В - Термиялық ыдырау. Әктасты күйдіруі:сөндірілмеген әкті (кальций тотығын) және сөндірілген әкті (кальций гидроксидін) топырақты жақсарту және өнеркәсіптік өндіріс қалдықтарын бейтараптандыру ретінде қолдануын біледі. А - Ә ктасты пайдаланудың экологиялық, әлеуметтік және экономикалық әсерін бағалау
Сипаттаңыз : Сіз жай ғана көргеніңіз туралы айтқан кезде Түсіндіріңіз : Сіз дәлелдер келтіріп, неге екенін түсіндіріңіз Бағалау : Сіз бір нәрсеге оң және теріс пікір танытқан кезде, қорытынды жасауға болады Талдау : Бұл сізге айтатын нәрсені білу үшін ( суретті, кестені, сызбаны, диаграмманы немесе сөздерді ) көмектеседі
limestone әктас известняк slaked lime Сөндірілген әктас Гашенная известь quiclime Сөндірілмеген әктас негашеная известь chalk бор бор marble мәрмәр мрамор lime water Әкті су Известковая вода Carbon dioxide Көміртек диоксиді Диоксид углерода Thermal decomposition Термиялық ыдырау Термическое разложение Sedimentary rock Шөгінді тау жыныстары Осадочная порода кальцит кальцит
Домино ойыны. Оқушы өздеріне түскен сұрақты оқиды, келесі оқушы дұрыс жауабын табады.
Әктасты қолдану Құрлыста / AS A BUILDING MATERIAL 1. Әктас ғимараттар мен жолдар үшін мыңдаған жылдар бойы қолданылған.
2. Шыны жасау / FOR MAKING GLASS limestone ( әктас ), sand ( құм ) and sodium carbonate ( ас содасы ). Шыны алу қоспаларды жоғары температурада қыздыру арқылы жүзеге асады
CEMENT Цемент, айналмалы пеште әктас ұнтагы және сазбен бірге жо гары темепературада қыздыру арқылы жүзеге асырылады Limestone and clay ( саз ) Rotating kiln (пешті айналдыру ) Gas burners ( газ жанарғы ) Crusher ( уаткыш ) Cement 3.
Cement Mortar (байланыстырушы) for joining bricks together Concrete ( бетон ) for buildings etc. Mix with sand and water Mix with sand ( к ұм ) and water ( су ) and chippings ( шагылтас )
ғимараттар мен жолдар Шыны алу ( heat with sand ( кұм ) and sodium carbonate ас содасы ) Neutralize acidic soils and lakes ( топырақ және көлдер ) Цемент ( heat with clay ( саз ) Байланыстырушы ерітінді (cement + water + sand ( кұм ) бетон (cement + sand + gravel ( құмтас) + water) CaCO 3
Әктасты қыздыру ( ( назарда !) әк қатты қызған кезде жарқырайды ) calcium carbonate calcium oxide + carbon dioxide CaCO 3 CaO + CO 2 зат жылу бөлінеді, реакция бұл түрі термиялық ыдырау деп аталады The thermal decomposition of limestone
БАСҚА карбонаттарды ҚЫЗДЫРУ / copper carbonate copper oxide + carbon dioxide zinc carbonate zinc oxide + carbon dioxide heat (green) (black) CuCO 3 CuO + CO 2 heat ZnCO 3 ZnO + CO 2
Сөнбеген әкке су қосу Calcium hydroxide solution is limewater which turns ‘milky’ with carbon dioxide. calcium oxide + water calcium hydroxide CaO + H 2 O Ca(OH) 2 Көп жылу бөледі ‘slaking’ lime
Дәптеріңе 1-10 дейін нөмерленген қатар түз Бірнеше заттар суретін көресіз Сол заттарды алу үшін әктас қолданылады ма? ( жауап Yes немесе No )
С - Әктас және әктас өнімдерінің қолданылуын біледі В - Термиялық ыдырау. Әктасты күйдіруі:сөндірілмеген әкті (кальций тотығын) және сөндірілген әкті (кальций гидроксидін) топырақты жақсарту және өнеркәсіптік өндіріс қалдықтарын бейтараптандыру ретінде қолдануын біледі. А - Ә ктасты пайдаланудың экологиялық, әлеуметтік және экономикалық әсерін бағалау
Әктасты қыздыру
Оқушылардан әктастың сөндірілмеген әкке содан соң сөндірілген әкке, содан соң оған көмірқышқыл газының әсерін көрсететін айналымның тізбекті схемасын құруды біледі Ә р этап үшін тиісті реакция теңдеуін жаза алады. Оқушылар қыздыру кезінде әктас өз салмағын жоғалтатынын көрсетеді
CaCO 3 building, neutralises acid in soil + lakes Making glass and cement HEAT CO 2 gas given off CaO Calcium carbonate Calcium oxide To make slaked lime Calcium hydroxide Neutralising acid in soil Ca(OH) 2 Calcium hydroxide solution Ca(OH) 2 Testing for carbon dioxide Add a little water Add a lot of water Bubble in CO 2 gas making iron Neutralising acid in soil
Кальций оксидін өндірістік пеште алу әктас Ыстық ауа Пеш әктас ауамен жақсы араласу үшін айналып тұрады ауа + көміртегі диоксиді әк calcium carbonate heat calcium oxide + carbon dioxide Әк пеші термиялық ыдырау
С - Әктас және әктас өнімдерінің қолданылуын біледі В - Термиялық ыдырау. Әктасты күйдіруі:сөндірілмеген әкті (кальций тотығын) және сөндірілген әкті (кальций гидроксидін) топырақты жақсарту және өнеркәсіптік өндіріс қалдықтарын бейтараптандыру ретінде қолдануын біледі. А - Ә ктасты пайдаланудың экологиялық, әлеуметтік және экономикалық әсерін бағалау
Әктас өндіру артықшылығы Қандай кемшілігі бар? 3 мин: Сіздің жұбыңызбен карьер құрылысына қарсылық білдірмейтін дәлелдемелер дайындаңыз 3 мин: басқа жұпты қосып, біздің қаламыздан / аймақтан карьерді болдырмау керек екендігін талқылаңыз ( сол кезде қарсы ) 5 минут: Жазыңыз аргументтер тізімі, қарсы дәлелдер тізімі, Сіз не ойлайсыз ?
видео
Сөнген әкті қолдану : қышқыл топырақты бейтараптау әк ерітіндісін дайындау
Әктасты карьерлер- кейбір кемшіліктері Табиғат әдемілігі жойылады Жарылыс шуы шаң Жабайы табиғат мекені жойылады
ADVANTAGES DISADVANTAGES It looks good Getting it out of the ground isn’t difficult Can be used to make many products To make CaCO 3 usable you have to convert it into quicklime. This requires a lot of heating, which releases CO 2. Difficult to get rid of Can be eroded by acid rain
1. мүсіндер
2. Шыны
3. желе
4. Тіс пастасы
5. пластик
6. Цемент
7. Қағаз
8. нан
9. жол
10. темір
Stop!!!
Өз жауабың мен сәйкестендіру 10 сұрақ жауабын белгілеп ал
1. YES
2. YES
3. NO
4. YES
5. NO
6. YES
7. NO
8. NO
9. YES
10. YES
10/10 дұрыс па ??
10.2.1.18 «сөндірілмеген әктің» «сөндірілген әкке» айналуын сипаттау; 10.2.1.19 әктас пен карбонаттардың қолданылуы олардың қандай химиялық қасиеттеріне негізделгендігін білу және түсіну ;
Бұл сауаттылықты және жоғары деңгейдегі дағдыларды бағалайтын кеңейтілген жазбаша тапсырма Әк тастың құрылыс материалы ретінде пайдаланылуын бағалаңыз. Экологиялық, әлеуметтік және экономикалық факторларға түсініктеме
