СӨЖ Тақырыбы: Пиримидин. Оның туындылары. Орындаған: Еркінбек А. Қабылдаған: қарағанды 2018
Пиримидин. Пиримидиннің түзілу туындылары. Пиримидинннің физикалық қасиеті. Пиримидиннің аминді туындыларында. Пиридин туындылары. Қорытынды. Пайдаланылған әдебиеттер.
Пиримидин негізі туындысынын, табиғи қосылыстар тобы ( цитозин, Урацил, Тимин және кіші Пиримидин негіздері ). Нуклеин қышқылының құрамына кіреді. Пурин негіздерімен арнайы байланысатын қабілетіне сай ( комплементарлық принципі бойынша ), тұқымқуалаушылық мәліметтерді көшіру және келесі ұрпаққа беру процестеріне қатынасады. Углевод алмасуына қатынасатын нуклеотидтік коферменттердің де кұрамына кіреді. Пиридин – 6 - мүшелік хош иісті гетероцикл бір азот атомы.
Пиридин С 5 H 5 N Пиридин – түссіз, өткір иісті сұйықтық, қайнау температурасы 115,4 0 С. Сумен, органикалық еріткіштермен жақсы араласады, сондықтан органикалық және бейорганикалық заттарға еріткіш болып табылады. Синтетикалық пиридинді ацетилен мен көгерткіш қышқылды әрекеттестіру арқылы аллоды. Пиридин ядросы көптеген алкалоидтардың құрамына кіреді. Пиридиннің маңызды өкілдерінің бірі РР витамині. Бұл витамин организмде зат алмасу процесінде өте күшті роль атқарады. Сондай-ақ, пиридиннің туындысы (сульфидин) медицинада жұқпалы ауруларды емдеуге қолданылады. Құрамында бір гетероатомы бар ялты мүшелі гетероциклдерге пиридин, ал біріккен гетероцикле хинолин жатады.
Пиримидин туындылары құрамындағы гидроксил тобына байланысты қышқылдық қасиеттер көрсетеді. Мысалы, 2,4,6-тригидроксипиримидин – барбитур қышқылы ( малон қышқылының тұйықталған уреиді ). Барбитур қышқылының 5,5- диалмасқан туындылары – барбитураттар ұйықтатқыш және күйзеліске қарсы препарат ретінде қолданылады.
Пиримидиннің туындысы – барбитур қышқылы Барбитураттардың жалпы формуласы
Тиамин витаминінің құрамында метилен тобы арқылы жалғасқан екі сақина – пиримидиндік және тиазолдық сақиналар болады. Тиамин витамині тиамин мен дифосфор ( пирофосфор ) қышқылының эфирі ( тиаминдифосфат ) болып есептелетін кокарбоксилаза кофементін түзу үшін қажет.
Түссіз сұйықтық. С әл жеңілірек су. Өзіне тән жағымсыз иісі. Тас көмір қарамайын бөледі.
аминді–иминді таутомерия да байқалады. Пиримидиннің көптеген аминді, гидрокси және тиотуындылары дәрі – дәрмектер ретінде қолданылады. Мысалы, урацил–6–карбон қышқылының калийлы тұзы алмасу процестерінің стимуляторы ретінде, ал метилтиоурацил қалқанша бездің қызметін емдеу үшін пайдаланылады. Пиримидиннің туындылары кейбір алкалоидтар мен сульфаниламидтердің құрамында болады. Барбитур қышқылының барбитураттар деп аталатын диалмасқан туындылары ұйықтатқыш және талмаға қарсы дәрілер ретінде аса маңызды роль атқарады.
Никотинамид Пиридоксаль.
Гетероциклді қосылыстар циклге көміртек атомдарынан басқа да элементтердің атомдары кіретін қосылыстар. Ондай атомдарға азот, күкірт, оттек және т.б. элементтердің атомдары жатады. Гетероциклді қосылыстар мейілінше көп және әр алуан. Гетероциклді қосылыстартабиғатта көп таралған: (витаминдер, алкалоидтар,пигменттер және жануарлар мен өсімдіктер клеткаларының құрамды бөліктері).
1.Тюкавкина Н.А. Биоорганическая химия Патсаев Ә.К. Сейтімбетов Т.С. Шитыбаев С.А. Дәуренбеков Қ.Н. Биоорганикалық химия 3. Ділмағамбетов С.Н. Ғұмарова Ж.Ж. Борамбаева С.Қ.
