ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті «Биотехнология» к афедрасы МАГИСТРАНТТЫҢ ҒЫЛЫМИ ТАҒЫЛЫМДАМА БОЙЫНША ЕСЕ БІ Орындаған: Бердіқұлова Меруерт МХТ-22-3нк Ғылыми тағылымдама өту орны: «М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті» Жетекшіcі: х.ғ.к., профессор Муталиева Б.Ж. Шымкент
ЖОСПАР Кіріспе « Азық-түлік биотехнология» ғылыми зерттеу зертханасының тарихымен танысу; 2. Зерттеу бөлімі 2.1 Зерттеу әдістері 2.2 Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Зерттеу іс-тәжірибесінің басталу және аяқталу күні академиялық күнтізбеге, жұмыс оқу жоспарына және білім беру бағдарламасына сәйкес 2023 жылдың 15 мамыр – 20 казан аралығында “Азық түлік биотехнология “ғылыми-зерттеу зертханасында өтті. Өндірістік іс-тәжірибесі барысында мен “Азық түлік биотехнология “ғылыми-зерттеу зертханасымен танысып, лабораториясында жұмыс жасадым. Өндірістік іс-тәжірибе мақсаты – Протеолитикалық LAB және ашытқы дақылдарымен сарысуды ашыту арқылы тағамдарды әзірлеу. Мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер орындалу керек: С арысуы негізінде функционалды тағам жасау технологиясын дайындау Қолданылатын ашытқы қасиеттерін зерттеу; С арысуыны ң құрамы мен қасиеттерін зерттеу; -Қорытынды. Пайдаланылған әдебиеттер.
«Азық түлік биотехнологиясы» кафедрасының профессор-оқытушылар құрамы: Кафедра 1963 жылы "Тоңазытқыш және компрессорлы машина және қондырғылар" деген атпен құрылып және осы бағытта 1995 жылға дейін мамандар дайындады. 1995 жылдан бері 1102- Техника және төмен температура мамандығы бойнша мамандар дайындалды. 1993 ж. келесідей тамақ өндірісі мамандықтарына : 4204- Ашыту өндірісі және шарап жасау технологиясы, 4206- Консерві және тағамконцентраттар технологиясы қабылдаулар жүрді. 2001 ж. 554230- Азық-түлік технологиясы (бакалавр) мамандығына қабылдаулар жүзеге асырылды. 2003 жылы барлық тамақ өндірісі мамандықтары біріктірілді. Бұлар 4206- Балық және май өнімдері технологиясы ; 4202- Кондитер және қантты өнімдер технологиясы ; 4207- Қоғамдық тамақтану өнімдер технологиясы ; 4201- Нан өндірісі және бидай өңдеу технологиясы. 2001 ж. кафедра атауы " Тамақ өндірісі технологиясы және тоңазыту техникасы " болып өзгертілді. 2004 жылдан бастап келесі мамандықтар : 050727-Азық-түлік технологиясы және 050728 – Өңдеу өндірісінің технологиясы мамандықтары бойынша бакалаврлар дайындау қолға алынды. 2010 жыл қыркүйек айынан бастап кафедра атауы « Тамақ өнімдері технологиясы » боп өзгертілді.
2 Зерттеу бөлімі 2.1 Зерттеу әдістері Зерттеу нысандары: сүт сарысуы, ашытқы саңырауқұлақтары, сүтқышқылды бактериялар. Ашытқы культураларын сүт сарысуынан бөліп алу үшін Сабура және капусталы-агарлы қоректік ортасы қолданылды. Ашытқы культураларын бөліп алу үшін 1 мл сүт сарысуын 5 мл дистилденген сумен араластыра отырып, дайын болған суспензияның 1 мл қатты қоректік ортаға отырғыздық. Егістерді 30 0 С температурада өсірдік. Таза ашытқы саңырауқұлақтардың культураның келесідей қасиеттері зерттелді: сұйық және қатты қоректік ортада өсуін сипаттау; көбею әдісі; жасуша пішіні; жасуша көлемі; көмірсуларды ашыту қабілеттері.
2.2 Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау Жұмысты орындау барысында жаңадан дайындалған және ашытылған сүт сарысуынан 7 ашытқы штамдары бөлініп алынды, сол бөлініп алынған штамдар ары қарай зерттелді. Ашытқы штамдарын идентификациялауда маңызды қасиеттерінің бірі олардың культуралық қасиеті, яғни тығыз және сұйық қоректік ортада өсуі. Сонымен қатар олардың көлемі, пішіні, түсі және қатты қоректік ортада өскен кезде ашытқы колониялардың жалпы сипаттамасы. Сүт сарысуының 1 мл-ін 5 мл дистилденген сумен араластырып, қатты қоректік ортада 30 0 С температурада, 3-4 тәулік бойы өсірдік. Ашытқы саңырауқұлақтарын бөліп алу барысында, Петри табақшасында қосымша бөтен микроорганизмдер өсіп шықты (сурет 1). Сурет 1. Сүт сарысуынан бөлінген ашытқы саңырауқұлақтары
Өсіп шыққан колонияларды микроскоп арқылы зерттей келе, қажетті штамдарды бөлек агарлы ортада өсіріп алдық (сурет 2). Сурет 2. Қатты қоректік ортада өсуі Қасиеті мен идентификациялауды И.П. Бабаева әдісдемесі бойынша жүргізілді. Ашытқы культура штамдарының морфологиялық қасиеттері 3-ші суретте көрсетілген. Сурет 3 – Ашытқыларды сканирлеуші электронды микроскопирлеу
Тағам өнеркәсібінің саласындағы, сүтті өндіру кезінде көп мөлшерде сүт сарысуының түзілуі, өкінішке орай, барлық өндіріс орындарында бұл қалдық түрі – бағалы екіншілік шикізат ретінде қолданылмайды, канализацияларға төгіліп жатыр. Осыған орай, сүт сарысуын қолдана отырып, функционалды мәнге ие өнім алу үлкен мәнге ие. Функционалды тағам қазіргі адамның тамақтануында маңызды орын алады. Олардағы белсенді ингредиенттердің рөлін ашытқы жасушалары атқара алады, өйткені олар айқын лакто - және бифидогендік әсерге, детоксикацияға қарсы белсенділікке ие. Сарысу мен сарысу протеин концентраттарының құрамындағы белоктар құнды биологиялық қасиеттерге ие. β -лактоглобулин және α -лактоальбумин ең үлкен практикалық маңыздылыққа ие, олардың сарысу ақуыздарындағы үлесі 70–80% құрайды. Бұл белоктардың аминқышқылдық құрамы адамның бұлшықет тінінің аминқышқылдық құрамына ең жақын, ал алмастырылмайтын амин қышқылдарының және тармақталған тізбекті аминқышқылдарының құрамы бойынша олар жануарлар мен өсімдік тектес барлық басқа белоктардан асып түседі.
Рогов И. А., Антипова Л. В., Шуваева Г. П. Пищевая биотехнология. Книга 1. – М: « КолосС », 2004. – 440с. Мақажанова Х. Х., Лесова Ж. Т, С. А. Надирова. Тағам биотехнологиясы. – Алматы: ЖШС РПБК « Дəуір », 2012. – 208 бет. Банникова Л. А., Королева Н. С., Семенихина В. Ф. Микробиологические основы молочного производства: Справочник. – М.: Агропромиздат 1988. Тамим А. И., Робинсон Р. К. Йогурт и другие кисломолочные продукты / пер. с англ. под общ ред. Забодаловой. – СПб.: Профессия, 2003. – 664 с. Г.н. Крус, А. Г. Храмцов, З. В. Волокитина, С. В. карпычев сүт және сүт өнімдерінің технологиясы. Оқу. пос. - М., 2005. Храмцов А.Г., Нестеренко П. г. Сарысу өнімдерінің технологиясы : Оқу. пос. - М., 2004. " Сүт өнеркәсібі " №6, 2006 " Сарысудан жасалған сергітетін сусындар ", Б. -85, 86. " Ауыл шаруашылығы шикізатын сақтау және өңдеу " №8, 2006 " сүт сарысуының құрамы мен қасиеттері туралы ", б. - 47. Капрельянц, Л. В. Ферменты в пищевыхтехнологияхэ : монография. – Одесса, Друк, 2009. – 468 с. Хамаева Н. И. табиғи көздерден оқшауланған сүт ашытқысының лактозаны үнемдеу белсенділігін зерттеу және оларды пайдалану перспективалары / Н. И.Хамаева,Ш. Б. Доржиева / / ғылыми еңбектер жинағы. Серия: биотехнология және тамақ технологиясы өнімдер. Т.13. - Ұлан -Уде: ВСГТУ басылымы, 2007 ж. – 139-143 ББ.
