Сабақтың мақсаты : Жазушының өмірінен мәлімет бере отырып ерлікке, адамгершілікке баулу. Логикалық ойлау қабілеттерін, өмірге деген көзқарастарын дамыту. Мәнерлеп оқу, көркем мәтінмен жұмыс істеу дағдыларын дамыту. Туған жердің табиғатын сүйе білетін, оған құрметпен қарай алатын көзқарасқа тәрбиелеу.
Ғабиден Мұстафин 1902-1985
Ғабиден Мұстафин 1902-1985
Қазақ әдебиетінің алыптар шоғырлығының бір өкілі болып саналатын Ғабиден Мұстафин, 1902 жылы Қарағанды облысы қазіргі Бұқар жырау ауданында дүниеге келген. Кейін Спасск зауытындағы табельщик болып істейтін мауқымның Жүсібі деген адамнан бірер жыл орысша сабақ алады да, сондағы бес жылдық орыс - қазақ мектебінде оқиды. кейін еліне оралып кеңес қызметіне араласады. 1925 жылы Қызылорда қаласына білімін көтеру мақсатында қоңыс аударады, бірақ оқудың сәті түспей өлкелік сот мекемесінде кеңсе жұмысына тіркеуші болып жұмысқа орналасады. Осы кезеңнен бастап болашақ жазушының жазушылық қыры ашыла бастайды. 1925-1964 жылдар аралығында Қарағанды шахтасында темір жонушы, Қарағанды пролетариаты газетінде жауапты хатшы, Новосібірде шығатын Қызыл ту газетінің сол кездегі Қазақстанның астанасы Алматыда жарық көретін әдебиет майдан журналының қызметкері, редакторы, Жазушылар Одағы Басқармасының төрағасы қызметін атқарады. Тұңғыш әнгімесі « Сәрсен мен Бораш » 1927 жылы, « Жел құсы » жинағында басылым көреді. 1929 жылы «Ер Шойын » атты тұңғыш жинағын жарыққа шығарады. 1930-1940 жылдары жазушының қаламынан « Өлім мен өмір » романы, « Құлаған құз », « Тұтқын », « Қадірлі қонақ », « Күлмеген адам » атты очерк әңгімелері, « Жарыс », «Диверсант», « Мазасыз мейман », « Алынған кек » пьесалары туды. Жазушы шығармалары өмірмен біте қайнасқан, ондағы өзгерістерді ойлы көзбен зерттеп, бағалаудан, сол кезге дейін қозғалмаған тақырыптардың орын толтыру талабынан туған осындай ірі шығармаларының бірі « Шығанақ » романы, ауыл тіршілігі жағдайын сипаттаған «Миллионер», жаңа салынып жатқан қаланың бүгінгісі мен қоса болашағын да қамтығысы келген « Қарағанды » романдары сол дәуірге қазақ әдебиетінде қалам тартылмаған тақырыптарға түлен салып бергендей болса, « Дауылдан кейін » романы қазақ жұмыскерлерінің қалыптасу тарихын баяндайтын шежіре іспетті болды. Өзімен тұстас замандастардың өзі өмір сүрген кезеңдегі елінің басынан өткен қилы кезеңдермен тарихи белестерді шынайы ашып беретін « Көз көрген » атты көлемді мемуарлық шығармасын жазушы толық аяқтай алмай кеткен. Романның алғашқы кітабы ҚР мемлекеттік сыйлығына ие болған. Қоғам қайраткері, жазушы, сыншы, Қазақ КССР Ғылым академиясының корреспондент мүшесі Ғабиден Мұстафин 83 жасында 1985 жылы дүниеден өтті.
Тапсырма. Бос орынға қажетті сөзді қойыңыз. Ғабиден Мұстафиннің тұңғыш әңгімесі - ........................ 1927 жылы «Жыл құсы» жинағында басылым көреді. Қажетті сөздер: «Тұтқын», «Күлмеген адам», «Сәрсен мен Боқаш»
«Сәрсен мен Боқаш»
Тапсырма. Қажетті сөзді жазыңыз. Жазушының ………………… атты кітабы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығына ие болған. Қажетті сөздер : «Ой әуендері », « Көз көрген », « Шығанақ ».
Джигсо әдісі бойынша мәтінмен танысы ңыздар. Роман шынайы өмірден алынған. « Шығанақ » романы тарыдан мол өнім алу жөнінен бірнеше дүркін дүниежүзілік рекорд жасаған әйгілі диқан Шығанақ Берсиев өмірінен алып жазылған. Романда өмірдің талай бел- белесін басынан кешірген шығарманың бас кейіпкері Олжабек бейнесі өзінің типтік сипатымен миллиондаған орта шаруаның жол айырықтағы әуре-сарсаңын шыншылдықпен әйгілейді. Яғни, роман Шығанақ өмірі мен оның еңбегін негізге алғанмен, Мұстафиннің Шығанағы – өмірдегі тарышының өзі емес, әдеби жиынтық бейнесі. Осы материалдар негізінде жазушы қазақ шаруалары өмірін, табысты жолын көрсетуді және адам мен табиғат арасындағы өмірлік тартысты жаңа жағдайда суреттеуді көздеген. Өмір бойы табиғаттан алуға ұмтылған, бірақ жарымаған шаруа еңбегі жаңа дәуірде, өркендеу жағдайында іске асқаны – романның басты тақырыбы.
« Шығанақ » сөзіне синквейн ( 5 жолды өлең ) құрастыр. Зат есім Сын есім Етістік 4. Сөйлем 5. Синоним
Шығанақ сөзіне синквейн 1. Зат есім Шығанақ 2. Сын есім еңбекқор, төзімді 3. Етістік егеді, салады, еңбектенеді 4. Сөйлем Шығанақ белгілі диқаншы болды. 5. Синоним адам
Тапсырма. Қажетті сөзді жазыңыз. « Шығанақ » романы - тарыдан әлденеше рет әлемдік рекорд өнім алған еңбек ері …………………. туралы. Қажетті сөздер : Шығанақ Берсиев, Қайырғали Сарталиев, Ыбырай Жақаев.
дұрыс бұрыс « Құлаған құз » «Балуан Шолақ» «Мазасыз мейман» «Миллионер» «Қилы заман» « Қарағанды » Тапсырма. Дұрыс, бұрысын белгілеңіз. Ғабиден Мұстафиннің шығармаларын белгілеңіз.
дұрыс бұрыс « Құлаған құз » + «Балуан Шолақ» + «Мазасыз мейман» + «Миллионер» + «Қилы заман» + «Қарағанды» +
Тест 1.Жазушы Ғабиден Мұстафиннің туған жерін белгілеңіз. A) Қарағанды облысы Бұқар жырау ауданы B) Қарағанды облысы Шет ауданы C) Қарағанды облысы Ұлытау ауданы D) Қарағанды облысы Жезді ауданы 2.Жазушы Ғабиден Мұстафиннің туған жылын көрсетіңіз. A) 1901 B) 1903 C) 1902 D) 1904 3.Жазушының тұңғыш әңгімесі « Сәрсен мен Боқаш » қандай жинақта басылым көргендігін белгілеңіз. A) «Ер Шойын » B) « Жыл құсы » C) « Қарағанды » D) «Миллионер» 4.Жазушының тұңғыш жинағының атын және жарық көрген жылын көрсетіңіз. A) « Жыл құсы », 1925 B) «Ер Шойын », 1929 C) « Өмір не өлім », 1930 D) « Қарағанды », 1931 5.Жазушының тары өнімін алудан әлемдік рекорд жасаған тұлға жайлы жазған шығармасын табыңыз. A) « Шығанақ » B) «Миллионер» C) « Көз көрген » D) « Өлім не өмір »
Тест 6.Жазушының «Ой әуендері » атты кітабына қандай сыйлық берілгенін табыңыз. A) Ленин комсосолы сыйлығы B) ҚР Мемлекеттік сыйлығы C) КСРО Мемлекеттік сыйлығы D) Шолохов атындағы сыйлық 7.Жазушының қазақ жұмыскерлерінің қалыптасу тарихын баяндайтын шығармасын белгілеңіз. A) « Дауылдан кейін » B) « Қарағанды » C) «Миллионер» D) « Шығанақ » 8.Жазушының аяқталмай қалған көлемді мемуарлық шығармасын көрсетіңіз. A) « Шығанақ » B) « Көз көрген » C) « Өмір мектебі » D) « Қарағанды » 9.Ғабиден Мұстафиннің драмалық шығармасын көрсетіңіз. A) « Тұтқын » B) « Өмір не өлім » C) «Диверсант» D) Шоқан Уәлиханов 10.Жазушының жаңа салынып жатқан қаланың бүгінгісі мен болашағын көрсететін шығармасын белгілеңіз. A) « Қарағанды » B) «Миллионер» C) « Көз көрген » D) «Ер Шойын »
шабыттану күмәндану түсінбеушілік
