Орындаған:Бесетаева Арайлым ЖМФ-548 Тексерген: Оспанов Б.Т Тақырыбы: Қолдағы жеке нервтердің зақымдану семиотикасы. СӨЖ Семей – 2016 жыл
Жоспар I. Кіріспе бөлім II. Негізгі бөлім Нерв түбіршектерінің түйіндерін ің және өрімдерінің зақымдануы Жекелеген ж ұ лын нервтерінің зақымдануы Туннельдік компрессиялы-ишемиялық невропатиялар III. Қорытынды IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе Шеткі нерв жүйесі аурулары, әр түрлі елдердің статистикалық мәліметгері бойынша, барлық нерв жүйесі ауруларының 20-дан 50 %-ға дейін бөлігін құрайды. Олар сырқаттардың өміріне қауіп төндірмесе де, жиі қайталана беретіндіктен, жұмысқа тұрақты қабілетсіздікке әкеліп соғуы мүмкін.
Иық өрімдері алдыңғы төрт төменгі мойын және І-ІІ кеуде жүйкелерінің тарамдарынан тұрады. Клиникалық көріністері бойынша иық өрімдерінің зақымдануының комплексті көрініске бөлуге болады: Жоғарғы бөлігінің зақымдануы Төменгі бөлігінің зақымдануы.
Бұл кезде қол сабақ сияқты асылып тұрады, ішке қарай бұрылып және қайырып тұрады. Иықтың жоғарғы бөлігінің қатаюы, білекті бүгу және оның супинациясы бұзылады. Науқас кесені ауызына апара алмайды, шашын тарай алмайды, қолын қалтасына сала алмайды. Дельта тәрізді бұлшық еті және иық белдеуінің бұлшық еттері жансызданады, бицепс рефлекс жойылады. Ұзарған кеуде жүйкесінің зақымдануы жауырынды кеуде тініне белгілейтін тісті бұлшық еттің семуі және салдануы кезінде байқалады: науқас созылған қолын жоғары көтере алмайды.
Мұнда қозғалыстың бұзылысы, білек бұлшық етінің, білезік және саусақ бұлшық етінің функциясы мен иық белдеуі бұлшық етінің трофикасы толық дерлік сақталуы кезінде семуі байқалады. Үлкен саусақты қысқа бүгу және оны бұрушы бұлшық еттің парезі салдарынан үлкен саусақты бұра алмау және бүге алмау. Қолда периостальді және сіңірлі рефлекстері жойылады.
Бұлшық ет – тері жүйкесінің қозғалтқыш талшықтары білектің бүгілуін және оның супинациясын жүзеге асыратын mm. coracobrahialis, biseps brahii жүйелендіреді. Бұлшық еттің фунуциясы білекті жазғанда науқастың қарсы қозғалысын зерттеу арқылы тексеріледі. Тері-бұлшықет жүйкесі зақымданғанда білекті бүгу және оны йыққа жеткізу шектеледі. Екі басты бұлшықеттің рефлексі төмендейді немесе жойылады. Екі басты және иық бұлшықеттерінің гипотониясы мен семуі бір уақытта көрінеді.
Сәуле жүйкесінің қозғалтқыш талшықтары жүйкелендіреді: Білекті жазушы үш басты бұлшықетті “ m.triceps brahii ” Білекті бүгуші және иықты сәулелі бұлшықетті “ m. brahioradialis ” Білек пен саусақты жазушы “ m.extensor carpi radialis longus ”, үлкен саусақты апарушы бұлшық ет “ m.abductor pollici longus ” Бұл жүйкенің зақымдануы білекті, білезікті және саусақты жаза алмау, с.қ. Үлкен саусақты бұра алмау және жаза алмау салдарынан білезіктің салбырауымен айқындалады; үш басты бұлшықет сіңірінен рефлекс төмендейді немесе жойылады. Гипотония және атрофия байқалады.
Шынтақ жүйкесінің қозғалтқыш талшықтары жүйелендіреді: Білезік және саусақтың бүгуші шынтақтық тобы “ m. flexor carpi ulnaris, m. flexor digitorium superficialis et profundus ” Үлкен саусақты өткізуші бұлшық ет “ m.abductor pollici longus ” Сасуақтың басты және соңғы фалангасын бір уақытта бүгуші және жазушы сүйек аралық және құрт тәрізді бұлшық еттер “ mm.interossei, mm.lumbricales ”
Нервтер немесе нерв- қан тамыр шоғырлары өтетін б ұ лшық ет, шандырлар немесе сүйек -б ұ лшық өзектерінің ( туннельдерінің ) тарылуына байланысты нервтердің ш ұ ғ ыл немесе біртіндеп ( соз ыл малы) қысылуынан пайда болады. Туннельдік компрессиялы-ишемиялық невропатиялар
Компрессиялы - ишемиялық невропат и ялар сирек кездеседі, оларға к ө бінесе вертеброгендік аурулар ретінде диагностика қойылады. Кү нделікті д ә рігерлік т ә жірибеде қол, жамбас маңайы жөне аяқ невропатиялары жиі байқалады.
Білезік ма ң айындағы ортаңғы нерв компрессиялы-ишемиялық невропатиялары ( білек ө зегі синдромы). Ортаңғы нервтің төменгі бөлігінің қысылуы білектің көлденең байламының ж ә не білек өзегінің іші н е орналасқан басқа да периневралдық тканьдердің астында болады. Осы ө те тар өзекке фиброздық қынаптармен үстіңгі жағынан қоршалған, саусақтарды бүг е тін б ұ лшық еттердің тарамыстары орналасқан және көлденең байлама астында ортаңғы нерв жайғасқан.
Қолда ғ ы туннельдік компрессиялы-ишемиялық невропатиялар Жарақаттар мен артр и терге байланысты білезік өзегінің тарылуы немесе оның іш інд егі тканьдерд ің ұ лғаюы (те нд оваганиттер ), д ә некер тканьнің дисгормоналдық өзгерістері, яғни жұмыс істеген кезде шамадан тыс қиналу нервті және оны қанмен қамтамасыз ететін артерияларды кысады. Ол қол ұшын бүгу және жазу немесе ү немі бүгуге тура келетін кәсіби ж ұ мысқа (машинка басу, пианинода ойнау, балғамен жүмыс істеу, т.б.) байланысты жиі пайда б олады. Бі лек өзегінің т уа б іт кен тарл ығы да белгілі роль атқарады. Ол аталған синдром әйелдерде жиірек кездеседі.
Білезік ө зегі синдромының клиникасында қол ұ шында, I, II және III саусақтарда азапты парестезиялар мен кернейтін ау ырсынулар басым білінеді. Олар білекке, сирек иыққа таралуы мүмкін. Қол ұшы н сіліккенде немесе оның кейпін өзгерткенде, ауырсыну тыйылады. 2 минут бойы саусақтарды ж ұ мып, қол ұшын бүксе немесе жазса, ауырсыну күшейеді. Ауырсыну қолды кәрі жілік-білезік буынынан бүкке н де және жазғанда, мысалы, жуылған н әрселерді сыққа н да, іс тіккенде, тоқыма тоқығанд а күндіз де білінуі мүмкі н. Өте ауыр жағдайларда I және II саусақтарда г и перпатия реңі нд егі гипестезия, тенар жоғарғы бөлігінің с емуі, бас бармақты басқ а саусақтарға қарсы қоя алмау байқалады. Синдром кенеттен өзі н ен-езі білінбей кетуі де ықтимал.
Ортаңғ ы нерв білек т ің жоғары бөліг інде дөңгелек пронатордың бастары аралығында олардың фиброздық ө згеруіне байланысты қысылып қ ышиды. Нерв пронатор шақшасында немесе саусақтарды бүгетін б ұлшық еттің ар қ а т ә різді қақпақшасының асты тына қысылуы мүмкін. Ол музыканттарда ( пианистерде, скрипкашыларда, әсіресе гитара ойнайтындарда ) пронаторға ұ зақ салмақ түсуден және саусақтар бүгілуде н супина ц ияны пронацияға жиі ауыстыруға бай ланысты ж ә не саусақтарды ұ зақ бүгілу кейпінде ұ стайтын қол ж ұ мысымен айналыс атын адамдарда ( сауыншылар, жүргізушілер, престеушілер, металл кес ушілер ) б ұ лшық ет т еріне шамадан тыс күш түсетіндіктен жиі кездеседі Білектің жо ғ ары бө л ігі н де орта ғы нервтің компрессиялы - и шемиялық нейропат и ясы ( пронаторлық с и ндром, Сейфарт с индромы ).
Бұл синдромға ж ұ дырығы бүгілген қол ұ шын кенет ішке қарай б ұ рғанда, жазу жазғанда, қолды жоғары к ө тергенде күшейе түсетін ауырсынулар мен парестезиялар тән. Сезімділік б ұ зылыстары алақанның сыртында, I, II, III саусақтар мен IV саусақ жартысының алақан жағы нда, сонымен қатар олард ың шет кі фалангаларының сырты мен фалангааралық бу ын дарда байқалады.
Тоқпан жілік т ің шынтақ үсті б ө лігінің ішкі жағындағы тоқпан жілік ішкі айдаршығы мен супракондилярлық өсінді арқылы шектелген ( айдаршық үсті сақинасында ) ортаңғы нервтің қысылуы. Әдетте б ұ л синдром тоқпан жілік т ің диафизі сынғанда немесе шынтақтан бүгілген қолына басын сүйеп ұ йықтаған жағдайда пайда болады. Оның клиникалық көрінісінің дөңгелек пронатор синдромы клиникасынан айтарлықтай айырмашылығы жоқ.
Кешеуілдеген ульнарл ық-кубиталдық жарақат т ық са лд ану ) — нервтің шынтақ өсі ндісі ( оіесга n о n ) мен тоқпан жіліктің ішкі айдаршығы арасын керіп т ұ ратьш жуанданған үш б ұ рышты жалғама астындағы шынтақ өзегінде қысылуы. Велосипед тебетіңдерде, машинисткаларда шынтақ буынын жиі бүгіп-жазудан пайда болады. Оның дамуында шынтақ жарақаттары мен тоқпан жіліктің ішкі айдаршығының сынуы маңызды роль атқарады. Сынғаннан кейін көп уақыт өткенде тоқпан жіліктің төменгі белігі деформациялануына байланысты нерв кешеуі л деп зақымданады.
Айыршық үсті - шынтақ өзегінде ( науасында ) шынтақ нервінің тітіркенуі мен қысылуы білек пен қол ұ шы ішкі жағында және IV, V саусақтарда ауырсыну мен парестезиялар арқылы біл інеді. Олар шынтақ буынын бүгіп, созғанда өрши түсіп, суық ауаға шыққа нда күшейеді. Сүйекаралық және қ ұ рт т ә різді б ұ лшық ет т ер, г и потенар ж ә не бас бармақты қозғайтын б ұ лшық ет семіп қалады.
Нервтің б ұ ршақ тәрізді сүйек, ілмек т ә різді сүйекгің ілмегі және алақандағы карпорадиа л дық жалғама арқылы қ ұ растырылған Гюйон арнасында қысылуы. Б ұ л синдромның қалыптасуына б ұ рауыштарды, қысқаштарды, тістеуіктерді пайдалану, қайталана беретін батыра қысу, таяқ пен ба л дақты пайдалану, V метакарпаралдық сүйектің сынуы, б ұ ршақ тәрізді сүйек пен сүйектер арасы өзегіндегі ткан ь дердің теак т ивті-қабынып ісінуі, ревматоидтық артриттер немесе қол ұ шындағы шынтақты бүгуші бұлшық еттің сүйекке бекитін тү сында б ұ ршақ тәрізді падагралық түйіншектер пайда болуы әсер етеді. клиникасы сезімділік пен трофикалық б ұ зылыстар, сүйекаралық жөне қ ұ рт тәрізді б ұ лшық ет т ердің шынтақ жағында семуі мен ә лсізденуі арқылы сипатталады.
Иықтың ортаңғы үштен бірі деңгейінде осы нервтің қысылуынан жиі байқалады. Әдет т е ол түнде жайсыз төсекте ұ йықтағанда ұ зақ уақыт қысылудан пайда болады. Нерв қолтық асты ш ұ ңқыры аймағында өте сирек зақымданады (" балдақ қо л данудан салдану "). Шиыршықты өзек аймағында қысылуына байланысты кәрі жілік нервінің зақымдану сим птомдары кейбір спортш ыларда ( теннисші, т.б.) немесе кәсіби кол ж ұ мысына қатысты адамдарда пайда болады. Зақымдандыратын қимылдарға білек жазылуыньщ қол ұ шының пронациясы мен алақанға қарай бүгілуіне қабаттасуы жатады. Олар супинатор синдромының пайда болуына әсер етеді. Супинатор синдромы шынтақтың сырты мен білектің арт жағындағы ауырсыну арқылы сипатталады. М ұ ндайда сезімділік б ұ зылыстары білінбейді.
Компрессиялы-ишемиялық невропатиялардың клиникалық көрінісі негізінен қысылған жерінде басым білінетін ауырсыну синдромымен сипат т алады. Нервтің қысылған т ұ сын неврологиялық балғамен соққылағанда, ауырсыну күшейіп, нерв таралатын аймақтарда парестезия пайда болады ( Тиннель симптомы). Сонымен қатар оларға сезімділік пен қим ыл б ұ зылыстарының қабаттасуы тән. Диагностикада сезгіш жөне қимылдатушы талшықтарда импульстер өту жылдамдығын анықтайтын электро- миографиялық тексеру шешуші роль атқарады. Ол зардап шеккен нервті айқындаумен қатар, оның қысылған т ұ сын да анықтауға мүмкіндік береді.
Шеткі нервтердің жиі зақымдануы олардың көптігіне, тері беткейіне жақындығына және өздерінің трофикалық орталықтарынан тым тысқары орналасқаңдығына байланысты. Мұның бәрі әр алуан зиянды факторлардың - инфекциялы-аллергиялық үрдістің, интоксикацияның, салқын тиюдің, аутоиммундық реакциялардың, компрессиялардың, жарақаттардың, т.б. әсер етуіне қолайлы жағдай туғызады.
Төлеусаринов А.М. Нұрғожаев Е.С жалпы неврология Интернет желісі Студенттерге арналған тәжірибе
