Тақырыбы :Дәрілік жиындар(жинақтар).
Жиындар дегеніміз дәрілік өсімдіктердің бөлшектелген және ұсақталған қоспасы. Кейбір жағдайларда жиындарға эфир майларын және кейбір криссталды препараттарды енгізеді. Дисперсиясы бойынша жиындар дисперсті ортасыз бос жан-жақты дисперсті жүйеге жатады. Ұнтақтармен салыстырғанда жиындар ірі бөлшекті конгломерат болып табылады. Жиындар – дәрілік өсімдіктерді қолдану және дайындаудың ең көне түрі. Үй жағдайларында әртүрлі тұнба иен тұндырмалар дайындауда қолданыған. Жиындар өт айдағыш, іш өтуге қарсы, зәр айдаушы, ыстықты түсіретін қасиеттер көрсетеді. Сонымен қатар, оларды шаюға, бу және ванна, астматикалық препарат дайындауда қолданады. Қазіргі дәріханалық экстемперольды рецептураның 1%- ын жиындар құрайды. МФ-да жалпы мақала " Species «- тан басқа « Species antiasthmaticae » (сбор противоастматический) мақаласы да бар.
Жиындар – дозаланбаған дәрілік қалып. Жиындар кемшілігі ретінде оны нақтылы дозалау қиындығын атап айтуға болады, өйткені ол үй жағдайында және қасық көмегімен жүргізілгендіктен дозалауда қателіктер кетуі мүмкін. Дәл осы себеппен жиындар құрамына улы немесе күшті әсер ететін заттар қосылмайды. Бірақ бұл астмаға қарсы ДП-ға қатысты емес.
Жинақтардың жіктелуі. Жинақтар мөлшерленуі, құрамы, медициналық тағайындалуы мен қолдану тәсілі бойынша жіктеледі. Мөлшерлеу бойынша жинақтар мөлшерленбеген ( species indivisi ) және мөлшерленген ( species divisi) болуы мүмкін. Құрамы бойынша жинақтар бір дәрілік өсімдік шикізатынан тұратын қарапайым, және бірнеше өсімдіктер мен басқа дәрілік заттардан тұратын күрделі болуы мүмкін. Медициналық тағайындалуына байланысты булауға арналған жұмсартқыш жинақтар ( species ad cataplasmata ), тұнбаларды ( шәйларды ) және қайнатпаларды ( species ad infusa et decocta ) дайындауға арналған жинақтар, шегетін жинақтар ( species fumales, cigarettae ). Қолдану тәсіліне байланысты жинақтар ішуге ( species as usum internum ) және сыртқа ( species as usum externum ) қолдануға арналған деп бөлінеді.
Жинақтарды рецептіде жазу тәсілдері. Мөлшерленбеген жинақтарды жинақтың барлық көлеміне есептей отырып, әрбір қоспасының салмағын рецептіде ескере отырып тағайындайды. Өсімдік шикізатын тағайындауда оның фармакологиялық белсенділігі ретімен көрсетіледі ( негізгі, көмекші, корригирлеуші және т.б.). Тұздар мен эфир майларын жазылымның соңында көрсетеді. Рецептіде дәрілік препаратты дайындау тәсілі мен қолдануын көрсетеді. Rp: Corticis Frangulae 4,0 Radicis Glycyrrhizae 1,0 Magnesii sulfatis 5,0 Misce, fiat species Da. Signa. Бір рет қабылдауға. Стақан қайнаған сумен демдеу.
Жинақтар технологиясы келесі сатылардан тұрады : - Өсімдік материалын майдалау және елеу ; - Майдаланған өсімдік шикізатын араластыру ; - Жинақта тағайындалған тұздар, эфир майлары мен басқа дәрілік заттарды қосу. Жинақтарды дайындау
І ЕРЕЖЕ: Жиындар – дозаланбаған дәрілік қалып. Дозалаудағы жауапкершілік тікелей науқастың өзінде(қасықпен өлшенеді ). Сондықтан, жиындар құрамына ешқашан А және Б тізіміне кіретін заттар қосылмайды. Жиындар дайындау технологиясы
ІІ ЕРЕЖЕ: Дәрілік өсімдіктер бөлшектерін жиынға әртүрлі әдістермен енгізеді : Ұсақ гүлдерді және гүл шоқтарын және тағы да кейбір жеміс, тұқымдарды кесілген, бөлшектелген түрде енгізеді. Ұсақтау дәрежесі жинақтың материалына және дайындалатын затына байланысты анықталады.
ІІІ ЕРЕЖЕ: Тамақты шаюға және ішке қолдануға арналған тұнба мен тұндырмалар жинағының өсімдік бөліктері өсімдік шикізатының қасиеттеріне байланысты ұсақталуы керек, ал ваннаға арналған жиын бөлшектерінің өлшемі 2мм-ден аспауы қажет. Бізге қаажет ұсақталу дәрежесін сита механизмінің көмегімен аламыз. Барлық деңгейлерінде өлшемі 0,2 мм болатын саңылаулар арқылы шаңды елейді. Өсімдік шикізатын ұ сақтауды кішігірім диірмендерде немесе металл ұсақтағыштарда қолмен жүргізеді. Жиындарды дайындаудың қиыншылығы- құрамындағы заттардың біркелкі араласуы,өйткені бөлшектері қабаттануға ұшырағыш болып табылады.
IV ЕРЕЖЕ: Жиын компоненттері бірыңғай араласуы үшін күрекшемен жылтыр қағаз бетінде араластырады. Құрамында эфир майы немесе басқа да дәрілік заттары бар жиындарды бірыңғай араластыру үшін оларды ерітінді ретінде суға немес спиртке енгізу қажет, одан кейін кептіреді. Еріткішштен босатылған жиындар ұсақ криссталды заттарды енгізгенде, қағаз және жапырақ бетінде тығыз орналасады. Ұсақталған бөлшектер өсімдік беткейінде механикалық ұсталмаған жағдайда, бөлшектерді су ерітіндісі қатысында сіңіріп, ылғал массаны кептіру арқылы жүргізіледі.
Сборы противоастматические Species antiasthmatica Сборы грудные Species pectorales Сборы слабительные Species laxans Сборы желудочные вяжущие Species adstrigens Сборы успокоительные Species sedativa Сборы ветрогонные Species carminativa Сборы горькие Species а m а r а Сборы мочегонные Species diuretica Сборы желчегонные Species cholagoga Сборы потогонные Species diaphoretica Сборы поливитаминные Species polyvitaminica Сборы для полоскания горла Species ad gargarismata Өндірістік жағдайда дайындалады::
