Тақырыбы: Созылмалы холецистит. Дайындаған: Амангелдиев Талғат ЖМ20-029 2 024 жыл С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Жоспары Созылмалы холецистит аны қтамасы, жіктемесі Негізгі клиникалық синдромдары Асқынулары мен Диагностикасы Емі
Созылмалы холецистит - өт қабының алты айдан астам ұзақтықта созылатын полиэтиологиялық қабынбалы ауруы, өт шығару жолдарының моторлы тондық бұзылуларымен ж ə не өттің физикалық химиялық қасиеттерінің өзгерістерімен қоса жүретін, өт қабында тастың пайда болуымен, билиарлы жүйенің моторлы тондық бұзылуларымен бірге жүруі мүмкін.
Қабынбалық процесс таспен, қап аномалиясының дамуымен, соңғысының дискинезиясымен жүреді. Холангиттің дамуымен ж ə не холангиогепатиттің дамуымен бауырдың өзі зақымдалуымен, өт жолдары бойынша инфекция кіруі мүмкін. Өт тас ауруы – сипмтом кешені, тас түзілуімен ғана емес, типтік өттік шаншулармен қоса.
Өттің іркілісіне алып келетін себептер: Уақтылы тамақтанбау (тамақ ішкенде өтқабы жиырылып босайды, ал сирек тамақтанғанда өт өтқабында ұзақ іркіледі); Клетчатканың тапшылығы (клетчатка өттің сұйылуына және өтқабының босауына септігін тигізеді); Гиподинамия; Өттің ағып шығуына кедергілер (іштің қатуы, Одди, Люткенс сфинктерлерінің гипертонусы, тірелген тас, папиллит, т.б.); Психоэмоциялық стресстер (өт жолдарының дискинезиясын туғызатын); Өтқабының моторикасын реттеуге қатысатын гормондар арақатынасының бұзылысы.
Жіктемесі Созылмалы холецистит жіктемесі : I. Этиология ж ə не патогенез бойынша : - бактериалды ; - вирусты ; - паразитарлы ; - микробты емес ( асептикалық, иммуногендік ); - аллергиялық ; - " ферментативтік "; - себебі анықталмаған.
Форма бойынша : - калькулезды емес ; - калькулезды. III. Дискинезия типі бойынша : - өт қабының гиперкинезі ; - өт қабының гиперкинезі ( нормотониямен, гипотониямен ); - одди сфинктерінің гипертонусы ; - люткенс сфинктерінің гипертонусы ; - екі сфинктердің де гипертонусы.
IV. Ағым мінезі бойынша : - сирек рецидивтік ; - жиі рецидивтік ; - тұрақты ағымды (монотондық ); - жасырын ( атиптік ағым ). V. Фаза бойынша : - асқыну ; - басылып бара жатқан асқыну ; - ремиссия ( тұрақты, тұрақсыз ).
Гематогендік, лимфогендік немесе өрлеу жолымен түскен инфекция Өттің іркілісін туғызатын және оның физикалық-химиялық құрамын өзгертетін себептер Өтқабының кілегей қабығының зақымдануына әкелетін факторлар Иммундық статустың өзгерісі Созылмалы холецистит
Алты ай бойы өт қуығы алынған науқастар дәрігердің бақылауында болуы керек. Санатория-курортты емге операциядан кейін 6-12 айдан ерте жіберуге болмайды.
Әлсіздік,тез шаршағыштық,ашушаңдық, бас ауруы, тершеңдік, жүрек айнуы,ауызға ащы дәм келуі,тәбет төмендеуі, сирек құсу, кекіру,іш қату не тұрақсыз нәжіс, дерматит. Ең жиі белгісі, іш ауруы: сыздап, тұйық, басып ауру сезімі;олар суық, майлы, қуырған,ащы тағамнан 20-30 мин өткен соң басталады Объективті тексеруде: Бауырдың шамалы ұлғаюы, тері қуқылдығы, токсикоз белгілері, тахи- және брадикардия, пульс лябилдігі,функционалды шу,гипотония сирек емес.
VI. Негізгі клиникалық синдромдар : - ауру сезімдік ; - диспепсиялық; - вегетативтік дистония ; - оң жақтық реактивті ( ирритативті ); - етеккір алдындағы ширығу; - солярлық; - кардиалогиялық (холецистті-кардиалдық ); - невротикалық-неврозт ə різді.
Асқынулар: - реактивті панкреатит; - спецификалық емес реактивті гепатит; - перихолецистит ; - созылмалы дуоденит и перидуоденит; - дуоденалды стаз; - басқалар.
Созылмалы холециститтің ауырлық д ə режелері Жеңіл – асқынулар жылына 1-2 рет, клиникалық көріністер аздап айқын, аздап өттік шаншу ұстамалары мүмкін. Асқынудан тыс – айқын емес диспепсия, оң қабырға астындағы аздаған ауыру сезім. Жұмысқа қабілеттілік сақталған. Орташа ауырлық – асқынулар жылына 3-4 рет, кейде өттік шаншу Ауыр – асқынулар жылына 5 рет ж ə не жиі, ай сайын өттік шаншу ұстамалары болуы мүмкін. Клиникалық белгілер бірден айқын.
Диагностика критерилері Шағымдар мен анамнез: абдоминалды ауыру сезімдік синдром ( диеталық жүктемемен байланысты оң жақ қабырға асты, оң бұғанаға, иық буынына, жауырынға берілумен, диспепсиялық синдром ( лоқсу, құсу, ащы кекіру ), субфебрильді дене қызуы ( сирек ). Физикалық тексеру : кейбір науқастарда нұрлы қабат ж ə не терінің сарғаюы байқалады. Науқастардың басым көпшілігінде артық дене салмағы анықталады. Пальпация кезінде өт қабының орналасу айналасында ауырсыну байқалады – іштің оң түзу бұлшықетінің сыртқы шеті оң қабырғалық доғамен қиылысады ( Кер симптомы), терең тыныс алу ж ə не құрсақтың ішке тартылуында өт қабының зонасында ауырсынулар ( Мерфи симптомы). Инструменталдық зерттеулер : УДЗ, КТ ( конкременттердің болуы, өт қабы көлемдерінің үлкеюі немесе кішіреюі, қабырғаларының қалыңдауы ), рентгенологиялық ( пероралды немесе көктамырішілік холецистографияны орындайды ).
Негізгі диагностикалық шаралар тізімі : 1. Қанның жалпы анализі (6 параметр). 2. Глюкозаны анықтау. 3. Сілтілік фосфатазаны анықтау. 4. Билирубин мен фракцияларды анықтау. 5. Холестеринді анықтау. 6. Құрсақ қуысы ағзаларын УДЗ. 7. Эзофагогастродуоденоскопия. 8. З ə рдің жалпы анализі. 9. Капрологияға н ə жісті зерттеу. 10. АЛТ анықтау. 11. АСТ анықтау. 12. С- реактивті ақуызды анықтау. 13. Жалпы ақуызды анықтау.
Емдеу тактикасы Дәрілік емес емдеу - Певзнер бойынша № 5 үстел.
Дәрі-дәрмекпен емдеу Бактерияға қарсы препараттар созылмалы калькулезді емес холециститке бактериалды этиология жағдайында тағайындалады : ампициллин тәулігіне 4-6 г цефазолин тәулігіне 2-4 г гентамицин тәулігіне 3-5 мг/кг клиндамицин тәулігіне 1,8-2,7 г.
Миотропты спазмолитиктер : 1. Антихолинергиялық : - атропин 0,1% - 1 мл; - платифиллин 0,2% - 2 мл; - метацин 0,1% - 1 мл. 2. Спазмолитик : - дротаверин 2% 2-4 мл бұлшықет ішіне немесе көктамыр ішіне ; - тері астындағы папаверин 2% - 2 мл; Созылмалы холецистит кезінде құсу мен жүрек айнуын басу - Метоклопрамид Холелитолитикалық препараттар – тастарда тиімді : Урсодезоксихол қышқылы
Хирургиялық араласу : Созылмалы калькулезді холецистит жоспарлы хирургиялық араласуға жатады. Лапароскопиялық холецистэктомия : бұл аз инвазивті әдіс, ол әдетте жақсырақ, өйткені ол аз жарақаттануды және тезірек қалпына келтіруді қамтамасыз етеді. Ашық холецистэктомия : сирек қолданылады және лапароскопиялық қол жеткізу мүмкін болмаған немесе асқыну қаупі бар жағдайларда қолданылады.
1. А.Нұрмақов “Хирургия” 2. М.И.Кузина “Хирургические болезни” 3. https://diseases.medelement.com/disease/ хронический-холецистит/13791
