Орындаған: Қараганды 2025
Зерттеу мақсаты : « Jysan Med » Қарағанды қаласы базасы статистикалық деректер негізінде сүт безі қатерлі ісігінің анықтау кезінде скринингтің тиімділігін бағалау Міндеттері. Емхананың барлық науқастарының скрининг нәтижесін бағалау. Емханада скринингтік тексеру әдісімен анықталған қатерлі ісік науқастардын нақты көрсеткішін анықтау. Емханада сүт безі қатерлі ісігінің анықтау кезінде скринингтің тиімділігін бағалау.
Тақырыптың өзектілігі : Жыл сайын әлемде орташа есеппен 500 мың әйел осы дертпен ауырса, оның 250 мыңы өмірмен қоштасады. Осыған орай әр жыл сайын 21 қазан - « Дүние жүз i әйелдердің сүт без i қатерл i i с i г i нен қорғау күн i » деп жариялануы да тегін емес. Бұл проблема Қазақстан үш i н де өзект i болып табылады. Әйелдер арасындағы онкологиялық аурулар құрылымында сүт без i қатерл i i с i г i б i р i нш i орын алса, ол барлық қатерл i i с i ктердің 21 пайызын құрайды. 2021 жылы сүт безі қатерлі ісігінің скринингі бойынша 787 619 әйел тексерілді, бұл жоспардың 85,5% құрады. Тексеру қорытындысы бойынша 1 403 сүт без i қатерл i i с i г i анықталды .
Сүт безі қатерлі ісі ( емшек обыры ) – бездің өзектерінен және үлестерінен түзілетін эпителий ісігі. Канцерогендердің әсерінен жасушалардағы генетикалық материал өзгереді. Нәтижесінде қалыпты жасушалар обыр жасушаларына айналады. Сүт бездерінің қатерлі дерттерін алдын-алу жолдары : - әйелдердің ж-дер кезінде гинеколог мамандарға қаралып отыру, - бауыр, қалқан бездеріндегі ауруларды емдеп отыру, - тамақ тәртібін қатаң сақтап отыру, - әйелдер өз организміндегі етеккірдің келуіне, жыныс қатынасына, босану және баланы емізуге байланысты өзгерістерді біліп отыруы керек.
Зерттеу материалдары мен әдістері. « Jysan Med » емхана тұрғындарының сүт бездері скринингінің тиімділігін бағалауды зерттеу үшін скрининг нәтижелері мен статистикалық ресми деректер пайдаланылды. Қойылған мақсатқа жету және осыған байланысты міндеттерді шешу үшін ақпараттық-аналитикалық және статистикалық әдіс қолданылды.
Нәтижелер және қызмет көрсету « Jysan Med » базасында Қарағанды қаласының жоспарлы маммографиясын өту 2024 жылғы қаңтар-желтоқсанда 1425. 1425 жоспарға сәйкес іс жүзінде 1425 өтті. BI - RADS — 0 BI - RADS — 1 BI - RADS — 2 BI - RADS — 43 BI - RADS — 4 BI - RADS — 5 BI - RADS — 6 I II I II I II I II I II I II I II 0 0 398 416 469 810 232 173 42 42 0 0 0 0 Сурет. 1. 2024 жылғы қаңтар-желтоқсандағы бірінші және екінші маммографиядан кейінгі скринингтік маммография нәтижелері
Сурет. 2. 2024 жылдың қаңтар – желтоқсан айларында " Jysan Med " скринингінен өту Әйелдердің маммографиялық тексерілуі Жвсы 40-45 46-50 51-55 56-60 61-65 66-70 саны 219 178 187 212 274 350
Сүт безі қатерлі ісігінің ерте анықтаудағы скринингтік зерттеу нәтижесінде емханада 1425 адамнан 8 адам анықталды яғни 0,5%
Қорытынды Қазіргі уақытта бастапқы ( инвазивті емес кезеңдерде ) сүт безі қатерлі ісігін анықтауды арттырудың ең маңызды және тиімді тәсілі-бұл бүкіл әлемде өлім-жітімді төмендетуде маңызды жетістіктерге әкелген рентгендік маммография технологияларын енгізу мен дамытуға негізделген скринингтік іс-шаралармен мақсатты топты кеңінен қамту. Д иагностикалық процедуралар мен технологиялардың көптеген жақсартуларына және сүт безі қатерлі ісігінен болатын өлім-жітімнің бастапқы деңгейінің өзгеруіне қарамастан, біздің деректеріміз сүт безі қатерлі ісігінен болатын өлім қаупінің жалпы төмендеуін көрсетті. Қорытындылай келе, бұл зерттеу Қазақстандағы сүт безі скринингі бағдарламасы сүт безі қатерлі ісігімен күресте маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Скринингтік әсер 50 жастан асқан әйелдерде күштірек және ұзағырақ сақталады, бірақ жас әйелдер үшін өте маңызды болып қала береді. Сонымен қатар, нәтижелер сүт безі қатерлі ісігінен болатын өлім-жітім әдетте маммографиялық скринингте төмендейтінін көрсетті, дегенмен бағалау барлық жастағы адамдар үшін статистикалық маңызды емес және әсер мөлшері аз. 50 жастан асқан әйелдерді скрининг кезінде жалпы қатерлі ісік азаяды. Біздің зерттеу сұрағымызға жауап бере отырып, бұл жұмыста сүт безі қатерлі ісігін ерте анықтауға арналған скринингтік зерттеудің тиімділігін дәлелдеуге болады деп айтуға болады.
Сүт және қалқанша бездегі, бауырдағы және жыныс мүшедегі созылмалы ауруларын уақытында емдеу. Қант диабеті мен семіздікті болдырмау. Өсімдік тағамдарын көбірек қолдану. Көкөнстерді,жеміс-жидектерді және витаминдерге бай тағамдарды пайдалану. Эстрогендерге қарсы әрекет ететін дәрілерді кең қолдану егде жастағы әйелдерге пайдасын тигізеді. - әйелдердің жыныс мүшелері қызметінің бұзылуына жол бермеуі, - бауыр, қалқан бездеріндегі ауруларды емдеп отыру, - әйелдер өз организміндегі етеккірдің келуіне, жыныс қатынасына, босану және баланы емізуге байланысты өзгерістерді біліп отыруы керек. - айына бір рет сүт бездеріңізді өзіңіз тексеруден өткізіңіз ; - артық дене салмағын болдырмауды қадағалаңыз ; - майлы тағамдарды көп мөлшерде пайдаланбаңыз ; - бірінші жүктілікті міндетті түрде сақтаңыз және 1 жасқа дейін балаға емшек емізіңіз ; - гинекологиялық ауруларды уақытымен емдеңіз ; - күн сайын көкөністер мен жемістерді пайдаланыңыз ; - тұрақты жыныстық қатынас болғаны дұрыс және жыныстық өмірдің гигиенасын сақтаңыз ; - жазғы күндері күн астында ұзақ болудан сақтаныңыз ; - маммографиялық тексеруден өтіңіз ; - Сүт безі обырынан сақтану шаралары :
Сүт бездерін өзің айна алдында тексеріп көр ! 1. Айна алдында тұрып, кеудеңіздің формасын және оның ұшы мен терісіне назар аударыңыз. 2. Қолыңызды көтеріп, кеудеңізді алдынана және екі жанынан кезектестіріп бақылап көріңіз. 3. Орныңыздан тұрып, кеудеңізді үш саусағыңызбен басыңыз. 4. Бірінші ткані қалыңдау болып келетін кеудеңіздің жоғарғы сыртқа қараған жағынан бастап, сағат тілімен басып тексеріңіз. 5. Сүт бездерінің ұшын саусақтарыңызбен қысып көріңіз. Одан сұйықтық шығатын, шықпайтынын қараңыз. 6. Енді кеудеңізді жатып тексеріп көріңіз. Ол үшін бағанағы айтқан әдіс бойынша саусақтарыңызбен сағат тілі бойынша басуыңыз қажет. 7. Қолтық астындағы бездерді байқап көріңіз.
Используемая литература: https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/breast-cancer https://www.gov.kz/memleket/entities/dsm/press/news/details/439582?lang=ru Дуненова Г.А., Калматаева Ж.А., Кайдарова Д.Р., Шатковская О.В., Жылкайдарова А.Ж., Марченко Е.А., Дюсупова А.А., Фаизова Р.И., Глушкова Н.Е. Эпидемиология рака молочной железы в Казахстане за период 2012- 2021 гг. // Наука и Здравоохранение. 2023. 2(Т.25). С. 128-137. doi 10.34689/SH.2023.25.2.018, https://newjournal.ssmu.kz/upload/iblock/0db/4l4l0h7sv5pjwytd87dn4kol0zhxxtl2/128_137_2_25_2023.pdf Рахимова МН, Уразаева СТ, Уразаев ОН, Бегалин ТБ. Эпидемиология рака молочной железы в странах СНГ и Республике Казахстан (литературный обзор). West Kazakhstan Medical journal 2019;61(1):46–55. https://cyberleninka.ru/article/n/epidemiologiya-raka-molochnoy-zhelezy-v-stranah-sng-i-respublike-kazahstan-literaturnyy-obzor Чертищева И.Л., Ли В.Е., Бекежан А.Б., Масадыков А.С., Шалгумбаева Г.М., Сайдуалиев Д.Н. Заболеваемость и смертность от рака молочной железы в Казахстане за 2015-2019 годы // Наука и Здравоохранение. 2021. 2(Т.23). С. 148-154. doi 10.34689/SH.2021.23.2.016. https://newjournal.ssmu.kz/upload/iblock/7e8/148_154_2_23_2021.pdf Диляра Р. КАЙДАРОВА1, Алма Ж. ЖЫЛКАЙДАРОВА1, Муратжан И.САКТАГАНОВ. ОЦЕНКА ВЛИЯНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ МАММОГРАФИЧЕСКОГО СКРИНИНГА НА ДИНАМИКУ ЭПИДЕМИОЛОГИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ РАКА МОЛОЧНОЙ ЖЕЛЕЗЫ В КАЗАХСТАНЕ https://www.inform.kz/ru/svyshe-5-tys-kazahstanskih-zhenschin-boleyut-rakom-grudi_a3926689 https://krg.dmed.kz/
