Таулардың түзілуі(пайда болуы) Құрлықтың таулы және жазық болып бөлінуі, таулардың түзілуі, сонымен қатар таулардың адам өміріндегі маңызы.
Түзілу процесі Таулардың пайда болуы Жердің сыртқы қабатында, литосфералық тақталардың қозғалысы нәтижесінде жүреді. Бұл тақталар бір-бірімен соқтығысқанда, бір тақта екіншісінің астына еніп, қысым жасайды. Қысымның нәтижесінде жер қыртысы бүгіліп, таулар пайда болады.
Литосфералық тақталардың жылжуы 1 Екі немесе одан да көп тақталардың соқтығысуынан, олардың шекарасында таулы аймақтар пайда болады. 2 Тақталардың бір-бірінен ажырауынан мұхит ойыстары пайда болады. 3 Тақталардың бір-біріне ығысуынан жер сілкінісі мен цунами сияқты табиғи апаттар болуы мүмкін.
Континенттер мен мұхит аймақтарының пайда болуы Тектоникалық процестер Литосфералық тақталардың қозғалысы континенттер мен мұхит аймақтарының қалыптасуына әсер етеді. Вулкандардың атқылауы Жер бетіндегі вулкандардың атқылауы жаңа таулардың пайда болуына әкеледі. Эрозия Жел, су және мұздықтар сияқты эрозия күштері таулардың биіктігін төмендетіп, пішінін өзгертеді.
Вулкандық және тектоникалық процестер Вулкандар Жер қыртысының жарықтары арқылы магманың жер бетіне шығуы. Магма қатып қалғанда жаңа таулар пайда болады. Тектоникалық күштер Литосфералық тақталардың бір-бірімен соқтығысуы таулардың пайда болуына әкеледі. Эрозия Жел, су, мұздықтар және басқа да табиғи күштер таулардың пішінін өзгертеді.
Таулардың жіктелуі Биіктігі бойынша Биік таулар (4000 метрден жоғары), орташа биіктіктегі таулар (1000-4000 метр) және төмен таулар (1000 метрден төмен). Жасы бойынша Жаңа таулар (жас таулар), ескі таулар. Түзілу тәсілі бойынша Тектоникалық таулар, вулкандық таулар, эрозиялық таулар.
Қазақстандағы таулар Алтай таулары Шығыс Қазақстанда орналасқан. Ең биік шыңы - Белуха тауы (4506 метр). Тянь-Шань таулары Орталық Азияда орналасқан. Ең биік шыңы - Хан Тәңірі тауы (7010 метр). Тарбағатай таулары Шығыс Қазақстанда орналасқан. Ең биік шыңы - Тарбағатай тауы (3994 метр).
Таулар мен адам қатынасы 1 Туризм Таулар табиғатты сүйетіндер үшін тамаша демалыс орны. 2 Экология Таулар экожүйенің маңызды бөлігі. 3 Ресурстар Тауларда бағалы минералдар мен су ресурстары бар.
Тау жыныстарының үгілуі 1 Физикалық үгілу Температураның өзгеруі, судың қатуы және еруі, желдің әсерінен тау жыныстарының бұзылуы. 2 Химиялық үгілу Су, ауа және басқа заттардың әсерінен тау жыныстарының химиялық құрамының өзгеруі. 3 Биологиялық үгілу Өсімдіктер мен жануарлардың әсерінен тау жыныстарының бұзылуы.
Таулар және ландшафт 1 Әсемдік Таулардың әсем ландшафты. 2 Биологиялық әртүрлілік Тауларда әртүрлі өсімдіктер мен жануарлар тіршілік етеді. 3 Су ресурстары Тауларда су көздері көп.
