« Үтүө дьыала диэн тугуй ? То ҕо нааданый ?»
Д ьоҥҥо эйэҕэс, үтүө сыһыан, аһыныгас буолуу, тулалыыр эйгэҕэр уонна бэйэҕэр харыстабыллаах сыһыан, көмө оҥоруу, үтүөнү баҕарыы – киһи үтүө хаачыстыбата. Киһи бэйэтиттэн саҕалаан үтүө сыһыаны олохтуур буоллаҕына, кини салгыы дойду, тулалыыр эйгэ сайдарын туһугар кыһаллар, толкуйдуур киэҥ санаалаах, амарах буолар. Сэтинньи 13 күнэ – Аан дойдуга үтүө, эйэҕэс быһыы-майгы күнэ. Эйэҕэс буолуу диэн тугуй? Хорсун быһыыны оҥоруу үтүө санааттан тахсар. Оҕо сааһыттан төрөппүттэрин, чугас дьонун тапталын, үтүө сыһыаны иҥэринэ улааппыт киһи атын дьон кыһалҕатын өйдүүр, ыксаллаах быһыыга-майгыга хорсун быһыыны көрдөрөр. Бэйэтин эрэ билинэр киһи үтүө санааны үрдүктүк тутара саарбах.
Үтүө дьыаланы оҥоруу киһи ис сүрэҕиттэн, дууһатыттан тахсыахтаах. Тугу эрэ ылаары, биллээри-көстөөрү, аатыгар эрэ буолбакка, «кырдьык, кинилэр мин көмөбөр наадыйаллар, кыра да буоллар мин кинилэргэ эрэл кыымын биэриэм, үтүө дьыаланы оҥоруом» диэн санааттан тахсыахтаах.
«Аччыгы аһат... « Үчүгэй киһи... « Кыра да күүс... « Ким доҕордоох... « Үтүө тыл... « Атас туһугар... Үтүө майгылаах буолууга сыһыаннаах өс хоһооннорун ситэрэн биэр … суола ордук » … ол дьоллоох » … атах тостор » …тоҥмуту ириэр » …баайдааҕар күндү» … улахан көдьүүс»
Эн үтүө сыһыаҥҥар, эн үтүө санааҕар наадыйар дьон бааллар. Эн киниэхэ аныыр үтүө санааҥ, кып-кыракый да буоллун, кинилэри үрдүккэ сирдиир, сарсыҥҥы күҥҥэ эрэли, кыаҕы, күүһү биэрэр. Киһи киһиттэн элбэххэ үөрэнэр, элбэҕи иҥэринэр. Дьоҥҥо үтүө сыһыан, эйэҕэс буолуу эмиэ бэриллэр, тарҕанар. Киһиэхэ олоҕор буолар араас түгэннэригэр киһиттэн кыра да көмө инникигэ эрэл, кынат буолар. Онон дьонтон көмө көрдүүр, дьон эйиэхэ үтүө сыһыана – олох чааһа, нуормата.
Үтүө дьыала үтүө санааттан тахсар. Мин дьоҥҥо үтүөнү баҕарар, олохпор үтүөнү тарҕатарым көмүстээҕэр да күндү. Үтүө дьыала, үтүөнү баҕарыы, күүс-көмө буолуу ис санаабытыттан, ис сүрэхпититтэн тахсар, бэйэбититтэн саҕаланар уонна тулалыыр эйгэбитигэр, чугас дьоммутугар, дойдубутугар сайдан, обществоҕа туһаны аҕалар.
