Жай механизмдер Ұқсастықты табыңдар?
Жай механизмдер, рычаг, күш моменті, тіреу нүктесі, күш иіні, моменттер ережесі, и індік (рычаг), жылжымайтын блок, жылжымалы блок, шығыр, иінді таразылар, көлбеу жазықтық.
Құрылыс салуда, күнделікті өмірде күрделі техникалық қондырығылар көп болғанмен олар жекелеген қарапайым бөліктері ретінде жай механизмдер деп аталатын көптеген құралдар қолданады. Олар – иіндік, көлбеу жазықтық, блок.
Қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің (осьтің) төңірегінде айнала алатын кез келген дене иіндік (рычаг) деп аталады. Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген перпендикулярдың ұзындығын күш иіні деп атайды. Түсетін күштің өз күш иініне көбейтіндісі күш моменті деп аталады: M=F*d. Өлшем бірлігі:1 Ньютон*1 метр=1Н*1м=1Н*м
Оңай жұмыс істеу үшін, аз күш жұмсау керек. Жай механизмдер – күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар.
Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар жай механизмдер деп аталады.
Жай механизмдер
Иіндік дегеніміз- қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің төңірегінде айнала алатын кез- келген дене l 1 – P күшінің иіні l 2 – F күшінің иіні Иіндіктің айналу осі өтетін О нүктесін тіреу нүктесі деп атайды. Күш иіні дегеніміз- тіреу нүктесінен әрекет ететін күш орналасқан түзуге жүргізілген перпендикуляр ұзындығы.
Иіндіктер құрылыста, тұрмыста 13
Жылжымалы блок күштен екі есе ұтыс береді. Блок Жылжымалы блок - жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе түсіп тұрады Жылжымайтын блок – жүк көтергенде айналу осі не жоғары не төмен қозғалмайды Блок дегеніміз өз осінің төңірегінен айнала алатын, шетінде науасы бар доңғалақ тегершік. Блок 16
Блок
Көлбеу жазықтық
Күштен ұтыс береді Қашықтықтан ұтыс береді Күш әрекетінің бағытын өзгертеді.
сына иіндік иіндік иіндік
бұранда иіндік сына иіндік
Күш моментін қандай формуламен анықтайды? А D С В Қайталау үшін тест сұрақтары :
Күштің моментінің өлшем бірлігі? А D С В
О Күштің әрекетінен кейін рычаг қалай айналады? А D C төмен сағат тілімен бағыттас Сағат тіліне қарама-қарсы бағытталады оңға В
1 есеп Рычаг тепе – теңдікте болуы үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек? Берілгені: l 1 =4cм=0,04м F 1 l 1 = F 2 l 2 l 2 =0,01м F 1 =4 H F 2 -?
2 есеп Рычагтың иіндерінің қатынасы 10:1. Оның ұзын иініне әсер ететін күш 150Н- ға тең болса, онымен ауыр жәшікті 12 см биіктікке көтергенде қанша жұмыс істеледі? Берілгені: Ғ 1 =150Н һ=12 см =0,12м A=?
1 есеп Жауаптар Берілгені: формула: шешуі: l 1 =4cм=0,04м F 1 l 1 = F 2 l 2 F 2 =4H* l 2 =0,01м F 1 =4 H F 2 =F 1 l 1 / l 2 Ж ауабы: Ғ 2 =1Н F 2 -?
Жауаптар 2 есеп Ғ 1 =150Н һ=12 см =0,12м А- ? A=150H *0, 12 м *10 м =180 Дж l 1 l 2
Жай механизмдер табиғатта
«- Рычагпен мен тіпті жерді де көтере аламын, тек маған тіреу нүктесін ғана тауып беріңіз». (Прокл, V ғасыр)
Маған бәрі түсінікті Сұрақтар пайда болды Мен есте сақтадым Түсінбедім
Бұранда – жай механизм. Бұранда қадамы негізі басқа жай механизмнің түрі: ол цилиндрге оралған көлбеу жазықтықтан тұрады.
