Т аза зат және қоспа. Қоспаларды бөлу әдістері.Қосылыс Р ure substances and mixtures. М ethods for separating mixtures. Compound
МАҚСАТЫ: элементті бірдей атомдардан тұратын жеке таза зат ретінде түсіну; Қоспалардың құрамы ауыспалы болатындығын және оңай бөлінетіндігін, таза заттың құрамы тұрақты белгілі бір қатынастан тұратындығын және қиын ажыратылатындығын түсіну
C у – таза зат. Неге?
Таза заттарға : су, қант, тұз, темір, күкірт, сірке суы( уксус), алтын, күміс, алюминий т.б.с.с жатады.
Таза заттар – физикалық қасиеттері тұрақты. Мысалы: түрі, түсі, иісі, дәмі, қайнау және балқу температурасы, тығыздығы, суда ерігіштігі, электр тогын – жылу- өткізгішітігі
Қоспа- екі немесе бірнеше құрам бөліктен (компоненттен ) тұрады. Кез келген қатынаста араласады және оңай бөліп алуға болады.
Қоспа Біртекті Тұз+су Әртекті Құм +су
Біртекті қоспада құрам бөліктері араласқан кезде жай көзге де микроскоппен де көрінбейді Әртекті қоспада құрам бөліктері жай көзге көрініп тұрады
Бірігіп тәжірибе жасайық: Бізге ағаш + тұз + темір үгінділері бар қоспа берілді. Оны қалай ажыратуға болады?
Шешу жолы: 1-әдіс Тұз +ағаш+ темір үгіндісі Ағаш үгіндісі Су Темір үгіндісі Ағаш үгіндісі Тұз ерітіндісі Тұз ерітіндісі
Бөлу әдісін ұсын және оны тәжірибе жасап көрсет: Сіздерге саз (глины) + тұз + судан тұратын қоспа берілді. Оны қалай ажыратуға болады?
Саз + тұз Су Тұз ерітіндісі Саз Тұз ерітіндісі Тұз ерітіндісі Бөлу әдістері: тұндыру, сүзу және қайта кристалдау (буландыру)
Спирт + су қоспасын тазарту әдісі “АЙДАУ” деп аталады. Қоспа құрамындағы құрам бөліктердің қайнау температурасына негізделген су су
Темір магнитке тартылады Күкірт Темір + күкірт қоспасы Темір + күкірт қоспасын бөлу әдісі магнитке тарту
ҚОСПАЛАРДЫ БӨЛУ ӘДІСТЕРІ Біртекті 1. ҚАЙТА КРИСТАЛДАУ – БУЛАНДЫРУ 2. АЙДАУ Әртекті СҮЗУ 2. ТҰНДЫРУ 3. МАГНИТПЕН ТАРТУ
ҚОСПАЛАРДЫ БӨЛУ ӘДІСТЕРІ ҚАЙТА КРИСТАЛДАУ – БУЛАНДЫРУ СУДА ЕРИТІН ҚАТТЫ ЗАТТАРДАН СУДЫ БУЛАНДЫРУ АРҚЫЛЫ БӨЛУГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН СҮЗУ СУДА ЕРІМЕЙТІН ЗАТТАРДЫҢ ІРІ БӨЛШЕКТЕРІН БӨЛУГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН АЙДАУ БІР БІРІНДЕ ШЕКСІЗ ЕРИТІН ЗАТТАРДЫҢ ҚАЙНАУ ТЕМПЕРАТУРАСЫНА НЕГІЗДЕЛГЕН МАГНИТПЕН ТАРТУ ҚОСПА ҚҰРАМЫНДАҒЫ ТЕМІРДІҢ МАГНИТКЕ ТАРТЫЛУ ҚАСИЕТІНЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ТҰНДЫРУ БІР БІРІНДЕ ЕРІМЕЙТІН ЗАТТАРДЫҢ БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ТҰНУЫНА, ШӨГУІНЕ НЕГІЗДЕЛГЕН
ҚАЙТА КРИСТАЛДАУ – БУЛАНДЫРУ СУДА ЕРИТІН ҚАТТЫ ЗАТТАРДАН СУДЫ БУЛАНДЫРУ АРҚЫЛЫ БӨЛУГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН СҮЗУ СУДА ЕРІМЕЙТІН ЗАТТАРДЫҢ ІРІ БӨЛШЕКТЕРІН БӨЛУГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН АЙДАУ БІР БІРІНДЕ ШЕКСІЗ ЕРИТІН ЗАТТАРДЫҢ ҚАЙНАУ ТЕМПЕРАТУРАСЫНА НЕГІЗДЕЛГЕН МАГНИТПЕН ТАРТУ ҚОСПА ҚҰРАМЫНДАҒЫ ТЕМІРДІҢ МАГНИТКЕ ТАРТЫЛУ ҚАСИЕТІНЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ТҰНДЫРУ БІР БІРІНДЕ ЕРІМЕЙТІН ЗАТТАРДЫҢ БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ТҰНУЫНА, ШӨГУІНЕ НЕГІЗДЕЛГЕН
Тапсырма. Берілген қоспа түрін анықтап, қоспаны әзірлеңдер.Бөлу әдістерін ұсынып, қоспадағы заттарды бөліп алыңдар Темір және күкірт Су және ас тұзы Ас тұзы, ағаш үгіндісі, құм Ас тұзы, ағаш үгіндісі, құм, темір үгіндісі. Қоспаны бөлу әдістерінің реттілігін көрсет және орында.
