Логопедия
Логопедия дегеніміз – сөйлеу тілі кемістіктерін, оның бұзылу себептерін, болдырмау жолдарын, сонымен бірге осындай кемістіктерді әртүрлі жолдармен түзетіп жоюдың тәсілдерін зерттейтін ғылым. Логопедия – логос ( сөз және пайдео ) тәрбиелеймін, үйренемін деген грек сөздерінің түбірінен алынған. Логопедия арнайы педагогиканың ( дефектологияның ) бір бөлігі болып есептеледі. Логопедияның зерттеу объектісі – сөйлеу тілінің бұзылуынан зардап шеккен адам. Қазіргі логопедия мектеп жасына дейінгі, мектептегі логопедия және жеткіншектермен ересектер логопедиясы деген бөлімдерден тұрады.
Логопедияның негізгі мақсаты сөйлеу тілі бұзылған адамды оқытуды, тәрбиелеуді және қайта тәрбиелеуді, сонымен бірге сөйлеу тілінің кемістіктерінен алдын-ала сақтандыру жолдарын ғылыми негізде жете зерттеу болып табылады. Логопедия ғылымының анықтамасына сүйене отырып, мынандай міндеттерді белгілеуге болады : Әртүрлі тіл кемістіктеріндегі сөйлеу тілі қызметінің дамуын зерттеу. Сөйлеу тілі бұзылуның таралуын, оның симптоматикалық белгілерін анықтау. Сөйлеу тілі бұзылған баланың сөйлеу қабілетінің өздігінен белгілі бір бағытпен дамуын, сөйлеу кемістіктерінің адамның жеке басының қалыптасуына, психикасының дамуына тигізетін ықпалын анықтау.
Әртүрлі ақаулары бар балалардың сөйлеу тілінің қалыптасу ерекшеліктері мен кездесетін тіл кемістіктерін зерттеу. Сөйлеу тілінің кемістіктерін анықтайтын, ажырататын педагогикалық тәсілдерді жетілдеру, дамыту. Сөйлеу тілі бұзылуының себептерін, белгілерін, құрылымын, механизмдерін анықтау. Сөйлеу тілі кемістіктерін жүйелеу. Тіл кемістіктерінің ерекшеліктеріне байланысты қолданатын түзету әдістері мен амалдарын жетілдіру. Қазақ тіліне тән дыбыстардың артикуляциялық ерекшеліктерін және түзету тәсілдерін анықтау. Сөйлеу тілі кемістіктерінен алдын-ала сақтандыру тәсілдерін толық жетілдіру. Логопедиялық жәрдемді ұйымдастыру мәселесін жете зерттеу.
Сөйлеу тіл кемістіктерінің топтастырылуы
Дыбыс айтудың бұзылуы
Медицина ғылымының ішіндегі логопедиямен тығыз байланыстылары : патофизиология, анотомия, физиология және есіту мен сөйлеу тілі мүшелерінің патологиясы, олигофрения клиникасы, психопатология, педиатрия. Бұл ғылымдар, сау баланың даму заңдылығын зерттеумен бірге, баланың дене бітімі мен психикалық дамуының мөлшерден ауытқуын да зерттейді. Логопедия лингвистика ғылымымен және психолингвистикамен тығыз байланысты. Бала тілінің жүйелі түрде даму заңдылықтарын білу логопедиялық қорытынды дұрыс анықтауға және оған сәйкес дәйекті логопедиялық ықпал жасау үшін қажет. Логопедия жалпы және арнайы психологиямен, психодиагностикамен тығыз байланысты. Логопед баланың психикалық дамуының заңдылығын және әртүрлі жастағы баланы психолого-педагогикалық тәсілдермен тексеруді пайдалана білу қажет.
Алғаш 17 ғасырда қолға алынғанымен сөйлеу тілінде бұзылысы бар балаларды медицина және психология жолдармен зерттеп, тиісті емдеу шараларын қолданудың жолын табу әрекеттері 20 ғасырдың 30-жылдарына дейін созылды. Кемшіліктердің қайсыбірі сөйлеу жағынан (мәселен, тіл мүкістігінен ) байқалса, екіншісі оқуы мен жазуының ( дислекция, дисграфия ) бұзылуынан да көрінеді. Фонетика, сондай-ақ, лексика-грамматика жүйені (алалия, афазия) қамтитын бұзылулар бар. Көбінде тілдің кемістіктері оның қарқыны мен созылмалығына ( тұтықпа ) қатысты болады. Тілдің кемістігін зерттеу мен жою білімнің басқа салаларының психология, тіл білімі, физиология, медицина деректерін ескере отырып жүргізіледі.
Қазақстандағы логопедиялық көмек көрсету жүйесі Білім және ғылым министрлігі Денсаулық сақтау министрлігі Халықты әлеуметтік қорғау министрлігі
Мектепке дейінгі сөйлеу мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған білім беру ұйымдары; Мектепке дейінгі көруі, естуі, зияты, тірек - қимылы бұзылған балаларға арналған білім беру ұйымдары; Сөйлеу қабілеті зақымдалған балаларға арналған мектепке дейінгі ұйымдардағы арнайы топтар; Оңалту орталықтары; Арнайы мектеп - интернаттары; Арнайы балалар үйі; Жалпы білім беру мектептеріндегі логопедиялық пункттер; Психологиялық - педагогикалық түзету кабинеттері; Әлеуметтік бейімдеу еңбекпен оңалту орталықтары (ӘБЕО)
Балалар емханаларындағы логопедиялық кабинеттер; Логопедиялық көмек ауруханалардың психоневрологиялық, неврологиялық, нейрохирургиялық, отоларингологиялық бөлімдері ; Сәбилер үйі.
Мүгедек балаларға арналған интернаттар. Психоневрологиялық интернаттар. Әлеуметтік орталықтар.
1. Өмірбекова Қ.Қ. 5. Оразаева Г.С. 2. Грушевская М.С. 6. Тулебиева Г.Н. 3. Луцкина Р.К. 7. Ибатова Г.Б. 4. Мовкебаева З.А. 8. Рахимова М.М.,т.б.
Қазақ тіліне тән дыбыстардың бұзылу кемшіліктері және түзету тәсілдері (Өмірбекова Қ.Қ, Тулебиева Г.Н.) Жалпы сөйлеу тілі дамымаған мектепке дейінгі жастағы балалардың сөйлеу тіл ерекшеліктері (Ибатова Г.Б, Тулебиева Г.Н.) Сөйлеу тілі бұзылған балалармен жүргізілетін логопедиялық жұмыста ұлттық ойындарды пайдалану (Оразаева Г.С.) Мектеп жасына дейінгі балалардың мектепке дайындығының алғы шарттары (Мовкебаева З.А.), т.б.
Назар аударғандарыңызға рахмет!!!
