Орындаған : Жумагельдинова М. М. Әлемдік экономика-21, 3-курс. Тексерген : э.ғ.к., доцент, Медуханова Л. А.
1. ҚР Ұлттық Қордың құрылу мақсаттары, қазіргі кездегі маңызы мен қызметтері 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері 3. ҚР Ұлттық Қордың қазіргі кездегі қалпы Қорытынды Қолданылған көздер тізімі
Ұлттық Қор 2001 жылы елдің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету үшін ; келер ұрпаққа қаржылық құралдарды жинақтау үшін, экономиканың жағымсыз сыртқы факторларға тәуелділігін төмендету үшін құрылды.
ҚР Ұлттық Қордың негізгі қызметтері : 1) жинақтаушы Жинақтаушы функция қаржы активтерінің және материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге де мүліктердің қорлануын қамтамасыз етеді.
2 ) тұрақтандырушы Тұрақтандырушы функция шикізат ресурстарының әлемдік бағамын конъюнктурасына республикалық бюджеттің тәуелділігін төмендетуге арналған. 1. ҚР Ұлттық Қордың құрылу мақсаттары, қазіргі кездегі маңызы мен қызметтері
Қор активтерін басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады. 1. ҚР Ұлттық Қордың құрылу мақсаттары, қазіргі кездегі маңызы мен қызметтері
Ұлттық Қордың маңыздылығын көптеген елдер мойындауда. М әселен, басқа әлем елдері де өздерінің шикізаттық ( көбіне мұнайдан түскен ) табыстарын жинақ ( резервтік ) қорларға салады. The Sovereign Wealth Fund Institute деректеріне сәйкес, барлық тәуелсіз мұнайлық резервтік қорлардың активтері $3 трлн. АҚШ -ты құрайды. Ең ірі резервтік қорларды Норвегия, БАӘ, Сауд Арабиясы, Кувейт және Ресей ұстауда. 1. ҚР Ұлттық Қордың құрылу мақсаттары, қазіргі кездегі маңызы мен қызметтері
Ел Атауы Құрылу жылы Жинақтар табыстардан: Активтер, млрд. $ АҚШ Норвегия Government Pension Fund – Global 1990 Мұнай 664,3 БАӘ Abu Dhabi Investment Authority 1976 Мұнай 627 Сауд Арабиясы SAMA Foreign Holdings - Мұнай 532,8 Кувейт Kuwait Investment Authority 1953 Мұнай 296 Ресей Ұлттық әл-ауқат Қоры мен Резервтік Қор 2008 Мұнай 149,7 Катар Qatar Investment Authority 2005 Мұнай 115 Ливия Libyan Investment Authority 2006 Мұнай 65 Қазақстан Ұлттық Қор 2000 Мұнай 61,8 Әлемдегі ең ірі шикізаттық резервтік қорлар, 2012 жылдың ортасы
Қордың құралу көздері болып тұтас мұнай секторынан түсетін тікелей салық түсімдері – корпоративті табыс салығы, үстеме пайдаға салық, роялти, бонустар, өнімді бөлу туралы к елісімдер бойынша үлестер, экспортталатын мұнайға ренталық салық болып табылады.
Республика меншігіндегі мемлекеттік мүлікті жекешелендіруден және ауыл шаруашылығына арналған жер учаскілерін сатудан түсетін табыстар да Қор құралуының көздері болып есептеледі. 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
Бюджеттік кодекске сәйкес, Ұлттық қорды толтырудың көздері республикалық бюджеттен түсетін трансферттер, сондай-ақ шикізат секторынан түсетін нақты түсімдердің олардың жоспарланғанынан асып түсу көлемі болып табылады. Сөйтіп, Қорды қалыптастыру көздері жеткілікті сияқты болғанымен, бұл оның тұрақты толымдылығына кепілдік бермейді. 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
Инвестициялық табыстардың бірде болуы, бірде болмай қалуы мүмкін. Мемлекеттік бюджеттен берілетін трансферттер сияқты көзіне келетін болсақ, м ұ най мен металдарға бағаның ұзақ уақыт төмендеуі кезінде олар едәуір қысқарады. Бұл жағдайда, керісінше, Ұлттық қордың қаражатынан бюджеттің ысыраптарын өтеуге тура келеді. 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
Мемлекеттік меншікті жекешелендіруден түсетін кірістер мен бонустар біржолғы болып табылады, оларды да қорды қалыптастырудың тұрақты көзі деп атауға болмайды. 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
Ұлттық қордың түсімі мен жұмсалуы ұлттық және шетелдік валюталарымен жүргізіледі.
Ұлттық Қордың жұмсалуы бюджет ысырабын жабу және трансферт түрінде жүзеге асады. К епілді трансферт болашақ ұрпақ пайдалана алатын жобаларды инвестициялауды көздейтін ағымдағы бюджеттік бағдарламалардың және бюджеттік даму бағдарламаларының шығындарын қаржыландыруға бағытталады. 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
Бюджет ысырабын өтеу / кепілдендірілген трансферт Мақсатты трансферттер 2001 жыл 7 509 108 2007 жыл 258 000 000 2008 жыл 464 921 333 607 500 000 2009 жыл 843 100 000 261 500 000 2010 жыл 1 200 000 000 2011 жыл 1 200 000 000 2012 жыл 1 380 000 000 Барлығы : 5 353 530 441 869 000 000 Ескерту : ҚР Қаржы Министрлігінің мәліметтері.
Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры: Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сақтау; Ұлттық қордың жеткілікті өтімділік деңгейін ұстап тұру ; Тәуекел деңгейінің қалыптылығы жағдайында ұзақ мерзімді перспективада Ұлттық қор табыстылығының жоғары деңгейін ұстап тұру; 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
инвестициялық кірістер алуды қамтамасыз ету мақсатында рұқсат етілген қаржы активтеріне және, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге де мүліктерге орналастырылады. 2. ҚР Ұлттық Қордың құралу және жұмсалу көздері
ҚР Ұлттық Қорының активтері 2009 жылдан бас тап бүгінгіге дейінгі аралықта тек қана өсу үстінде. 2008 жылдан бері Ұлттық Қор активтері 43,64 млрд.АҚШ долларына көбейді.
Қазақстанның Ұлттық қорын қалыптастыру болашақ ұрпақ үшін қорланымды және елдің экономикасын келеңсіз сыртқы факторлардан қорғау үшін қаржы резервтерін шоғырландырады. ҚР Ұлттық Қорының алтын валюталық резервтері бүгінгіде 70,14 млрд. АҚШ долл. жетті. Ұлттық қор қаражаттарының жылдам өсуіне қарамастан, оның қалыптасуының тұрақтылығы шындап күмән тудырмай қоймайды.
Қор табысының толымдылығы көбінесе қолайлы сыртқы экономикалық конъюнктураға байланысты. Сөйтіп, Қорды қалыптастыру көздері жеткілікті сияқты болғанымен, бұл оның тұрақты толымдылығына кепілдік бермейді.
1. Н. А. Назарбаев. Стратегия трансформации общества и возрождения евразийской цивилизации – М.: Экономика, 2000. – 543 с. 2. Әділет - Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесі, Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 23 тамыздағы N 402 Жарлығы ;
3. Интернет- көз : ҚР Президентінің ресми сайты/ Ұлттық Қорды басқару жөніндегі кеңес - http://www.akorda.kz/kz/page/ulttyk-kordy-baskaru-zhonindegi-kenes_1342004164 ; 4. Құлпыбаев С., Ынтыкбаева С.Ж., Мельников В.Д. Қаржы : Оқулық / - Алматы. Экономика, 2010- 522 бет, ISBN 978-601-225-169- 2 ; 5. Қазақстан Республикасының төлем балансы және сыртқы борышы : ҚР Ұлттық Банкінің 2012 жылғы жарияланымы / Ақышев Д. Т. редакциясымен. – Алматы.: ТОО « Асыл кітап », сәуәр, 2013. – Қазақстанның сыртқы секторының негізгі көрсеткіштері, 5-б.
6. Интернет - көз : ИА «Новости-Казахстан» Агенство международной информации, Алматы, 9 января 2014, 13:51 http://newskaz.ru/economy/20140109/5993445. html ; 7. Интернет- көз : ИА «Новости-Казахстан», Агенство международной информации, 7 февраля 2014, http://www.zakon.kz/4601561-zolotovaljutnye-rezervy-kazakhstana- v.html.
