Слайд 2: Жоспар:
адам өмірінің кезеңдері адам өміріндегі әр кезеңдеріңе сипаттама адам өмірінің кезеңдерін зерттеген ғалымдар
Слайд 5: Адам өмірінің кезеңдері
1965 ж ылы КСРО Педагогика ғылымдары академиясының кезекті симпозиумдарында қабылданған адам өмірінің кезеңдері келесідей болып бөлінеді: Балалық шақ Жасөспірім шақ Орта жас Кәрілік
Слайд 6: Адам өмірінің кезеңдері
Балалық шақ Жаңа туылған нәресте шақ 1-10 күн Ана сүтіндегі сәби 10 күн – 1 жас Ерте балалық шақ 1-3 жас аралығы Бірінші балалық кезең 3-7 аралығы Екінші балалық кезең 8-12/8-11 жас аралықтары
Слайд 11: Мектепке дейінгі сәбилік кезең. Бұл кезеңде жаңадан көптеген қозғалысқа байланысты дағдылар қалыптасады. Сәби еркін жүреді, сөйлейді. Айналасындағы заттарға әуестігі артады, әр нәрсені білгісі келеді. Ойлау кабілеті дамиды. Жаңадан шартты рефлекстер калыптасады. Сүт тістері (20) толық шығып үлгіреді. Мектепке дейінгі естияр кезең. Бұл кезенді кейде мектеп жасына дейінгі кезең деп те атайды. Бұл кезеңде баланың айналасындағы болып жатқан жағдайларға кызығушылығы артады. Бұл не? деген сұрактарға жауап іздейді. Ми көлемі артып, дами түседі. Анық сөйлейді. Бұл кезеңде бала үшін әр түрлі ойынның маңызы зор. Ойын арқылы денесі өседі, көңіл күйі қалыптасады. Әсіресе, кимыл-өрекеті қажет ететін ойындар арқылы каңқасы мен бұлшыкеттері дұрыс жетіле түседі
Слайд 13: Мектеп жасындағы ересек кезең. Баланың іс-әрекетінде сапалық өзгерістер байқалады. Бұл негізінен баланың мектепке баруымен тікелей байланысты. Енді бала мектеп тәртібіне бағынуға байланысты іс-әрекеттерге талпынады. Жаңа дағдылар қалыптасады, жауапкершілікті, тәртіпті сезінеді. Ойлау қабілеті дами бастайды. Бойларының ұзындығы шамамен — 140-150 см, салмағы 30 килодан артады
Слайд 14: Адам өмірінің кезеңдері
2. Жасөспірім шақ жасөспірім шақ ер балаларда 13-16,қыз балаларда 12-15 жас аралықтары бозбалалық шақ ер балаларда 17-21,қыз балаларда 16-20 жас аралықтары
Слайд 15: Жасөспірімдік кезең. Баланың өсуі мен дамуында жаңа өзгерістер пайда болады. Ұлдар мен қыздардың дене бітімінде бірінен-бірінің айырмашылықтары айқын байкалады. Мұның бәрі де жыныстық жетілуімен тікелей байланысты. Қыздарда алғашқы етеккір 12-13 жаста басталады. Денесі өседі, бұлшықеттері дамиды, тері астындағы май қабаты қалыңдай түседі. Кеудемен тынысалу түрі айқын білінеді және т. б. Ұлдардың дауысы жуандайды, көмекейі айқын байкалады. Жыныс мүшелері өседі, сақал-мұрт шыға бастайды және т. б. Зат алмасу қарқындығы артып, қозғалыс әрекеттердің үйлесімділігі жетіледі. Барлық физиологиялық үдерістер жедел жүреді
Слайд 17: Балғын жастық ( бойжеткен, бозбала ) кезең. Барлық мүшелері мен мүшелер жүйесінің калыптасуы толығымен жетіледі. Жүйке жүйесі мен ішкі секреция бездерінің қызметі бірімен-бірі үйлесімді жүреді. Ағзадағы барлық физиологиялық үдерістердің жүруінде, міңез-құлық әрекеттерін басқаруда ми кыртысының реттеу қызметі артады. Тежелу үдерісінің басымдылығы байкалады. Эстетикалық көңіл күйі, акыл -ой, жауапкершілігі және т. б. қасиеттер толық калыптасады. Адамның дене еңбегі мен ой еңбегінің жұмыс істеу кабілеті де арта түседі. Жеке мүшелерінің өсуі тоқтайды. Жыныстық тұрғыдан да толық жетіледі
Слайд 19: Адам өмірінің кезеңдері
3. Орта жас Бірінші кезең ер адамдарда 22-35, әйел адамдарда 21-35 жас аралығы Екінші кезең ер адамдарда 36-60, әйел адамдарда 36-55 жас аралығы
Слайд 20: Кемелденген кезең. Акыл -ой, санасы, ойлау кабілеті жетіліп, шығармашылық іс-әрекеттері табыстарға жетелейді. Қоғам алдындағы жауапкершілігін толық сезінеді. Барлық іс-әрекеттерін алдын ала жоспарлап, белгілі бір мақсатқа жетуге талпынады. Бұл кезеңнің соңында жыныстық бездер қызметі әрекетіне байланысты соңғы рет гормондық қайта құрылу басталады. Жүрек-қантамырлар ауруларының қауіптілігі арта түседі
Слайд 22: Мосқалдық кезең (пожилой). Бұл кезеңде адамның қимыл-әрекеті баяулайды. Зат алмасу қарқыны бәсеңдейді. Жүйке жүйесінде тежелу айқын басымдылық көрсетеді. Кейбір ішкі секреция бездерінің гормон бөлуі азаяды. Сүйектің құрамында бейағзалық заттардың мөлшері арта бастайды. Жүйке жүйесінің реттеу қызметі де баяулайды
Слайд 23: Адам өмірінің кезеңдері
Ер адамдарда 61-75, 76-90 жас аралығы 90-нан жоғары жас Әйел адамдарда 56-75 жас аралығы Егде шақ Кәрілік шақ Көпті көргендер
Слайд 24: Қарттық кезең. Барлық мүшелер жүйесінің қызметі, жалпы зат алмасу қарқыны баяулайды. Адамның есте сақтау кабілеті төмендейді
Слайд 25: Л. С. Выготскийдің периодизациясы
• нәрестелік кезең дағдарыс ( 2 айға дейін ) • сәбилік кезең ( 1 жасқа дейін ) • 1 жастық дағдарыс • ерте балалық шақ (1-3 жас ) • 3 жастық дағдарыс • мектепке дейінгі жас ( 3-7 жас ) • 7 жастық дағдарыс • мектеп жасы (7-13 жас ) • 13 жастық дағдарыс • пубертаттық жас (13-17 жас ) • 17 жастық дағдарыс
Слайд 26: Д. Б. Элькониннің периодизациясы
Ерте балалық кезең Нәрестелік кезең ( 0—1 жас ) Ерте балалық кезең (1—3 жас ) Балалық кезең Мектепке дейінгі кезең (3—7 жас ) Кіші мектеп жасы (7—11/12 жас ) Ересектік кезең Жасөспірімдік кезең (11/12—15 жас ) Ерте жастық шақ ( 1 5 жастан бастап )
Слайд 27: Эрик Эриксон психосоциальді даму теориясы
Нәрестелік кезең ( туғаннан 1 жасқа дейін ) Ерте балалық шақ (1-3 жас ) Ойын баласы,мектепке дейінгі кезең (3-6 жас ) Мектеп жасындағы кезең ( 6-12 жас ) Жасөспірім кезең (12-20 жас ) Жастық кезең (20-25 жас ) Ересек кезең (25-60 жас ) Кәрілік кезең (60 жастан бастап )