Узун чаш-Тыва херээжен кижинин чоргааралы чораан. Чаваганын бажы ыявыла ак монгун-биле согар чораан. ( монгун азы хола, чамдыкта демир – даа болуглаар ). Калбак монгунге унелиг даштарны катай кылыр чораан. Шуру-чинчилерни хомге сырып туруп шууштур даараар, кыдат удазыннар биле салбактаар чораан. Чавага 7-ден 9 чедир салбактарлыг чораан. Ол салбактарны чалаа-кара деп адаар. Чавага согар дарганнарны нарын-дарган деп адап чораан. Чавага-огленир дээн херээжен кижинин каасталгазы чораан. Огленгенинин соонда байыр-наадымнарга кыстынар чораан. Ашакка баар кыс уруунга дарганнарга чагыг-биле соктурар чораан. Салгалдан салгалче, авазындан уруунче дамчыдар ханы утка шынарлыг эдилел болуп турар.
Боошкун-ашакка барбаан уругларнын болгаш бичии кыс уругларнын кыстынар каасталгазы чораан. Боошкун база-ла демирден болгаш чинчи-шурулардан тургустунар. Боошкуннун бажы борбак азы дорбелчин болур.Боошкуннун салбактары ангы-ангы болур.
