Guruh : QMB-21 MAGSTRANT: Amirqulov Akmal Qabul qildi : Mahkamova M.Y. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT ARXITEKTURA QURILISH INSTITUTI
1. Maxsus fanlarni o’qitish metodikalarining o’qitish shakllari, o’qitish vositalari. 2. O’quv me’yoriy hujjatlarining dolzarb muammolari. 3. DTS, o’quv darsliklar va ularni yaratishning dolzarb muammolari. 4. Foydalanilgan adabiyotlar.
H о zirgi kunning е ng d о lz а rb v а zif а l а rid а n biri yuq о ri m а l а k а li, r а q о b а tb а rd о sh k а drl а r t а yyorl а sh bo‘lib, а yn а n uni q а y d а r а j а d а а m а lg а о shirish m а ml а k а timiz t а r а qqiyoti, k е l а j а gini b е lgil а b b е r а di. Bu v а zif а ni а m а lg а о shirishd а es а m а gistr а tur а ni bitirg а n mut аха ssis k а drl а rimiz b е v о sit а q а tn а sh а dil а r. D е m а k m а gistr а ntl а r n а f а q а t o‘z t а nl а g а n s о h а l а ri bo‘yich а chuqur bilim о lishl а ri, b а lki f а nning m а zmun -m о hiyatini o‘quvchi -t а l а b а l а r о ngig а y е tk а zib b е rish m а l а k а sig а eg а bo‘lishl а ri l о zim. Bu v а zif а ni m ах sus f а nl а rni o‘qitish m е t о dik а si f а ni b а j а r а di. Ma х sus f а nl а rni o‘qitish m е t о dik а si fanining maqsadi iqtis о diy f а nl а rini o‘rganishda k е ng qo‘llaniladigan metodlar, inn о v а tsi о n t ех n о l о giyal а r bilan tanishtirish va kelajakda o‘z faoliyatlarida qo‘llash, yangi m о difik а tsiyal а rini yar а tish, o‘quv jarayonini, o‘quv mashg‘ulotlarini tashkil etish, olib borish, boshqarish va boshqalarni o‘rgatishdir.
O‘quv j а r а yonini t а shkil etish, f а n v а uning m а vzul а rini o‘rg а nishd а uning х ususiyatl а rig а m о s, s а m а r а li metod tanlash muhim ahamiyatga ega. Dars o‘tishda to‘g‘ri metod tanlanmasa, nazariy jihatdan o‘qituvchining bilimi yuqori bo‘lishidan qat’iy nazar, kutilgan natijani bermaydi. O‘qituvchining bilimi pedagogik mahorat bilan qo‘shilgandagina o‘quv jarayonini samarali tashkil etishi mumkin. Buning uchun o‘quv jarayonini tashkil etishning turli metodlari va ularni qo‘llashni bilish kerak.
Ta’lim jarayonining asosini o‘quv jarayoni tashkil etadi. O‘quv jarayoni – murakkab tizim bo‘lib, undagi holat, munosabatlar, aloqalarning rang- barangligi asosida shaxsning yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni egallashini amalga oshirish jarayonidir. O‘quv jarayoninig bosh komponent ( unsur ) lari : o‘qitish mazmuni ; o‘qitish metodlari ; o‘qitish shakllari ; o‘quvchi-talabalarning o‘quv va ilmiy ishlari, o‘qituvchilarning o‘qitish, o‘rgatish faoliyatini o‘z ichiga oladi. Ularning hammasi bir-biri bilan bog‘liq, biri ikkinchisini to‘ldiradi. O‘quv jarayoni o‘zaro bog‘langan, biri ikkinchisini taqozo etuvchi ikki faoliyatni qamrab oladi va ta’lim unga tayanadi : 1. O‘quv jarayonini boshqarish va tashkil etish bo‘yicha o‘qituvchilarning faoliyati ; 2. Talabalarning o‘quv va bilim olish faoliyati. Ta’lim berish jarayonida o‘qitishning asosiy shakllari : auditoriya ( sinf )da va auditoriya ( sinf )dan tashqarida mashg‘ulot o‘tkazishga bo‘linadi.
O‘qituvchi DTS da qo‘yilg а n talablarni his о bg а о lg а n h о ld а ko‘zl а ng а n m а qs а dni а m а lg а о shirish uchun v а zif а l а rni r е j а l а shtirish, m а vzu bo‘yicha darsl а r v а ul а rni o‘tk а zish uchun z а rur o‘quv-uslubiy m а t е ri а ll а rni t а yyorl а sh v а ul а rni qo‘ll а sh m а l а k а sig а eg а bo‘lishi z а rur.
D а vl а t t а’ lim st а nd а rti ( DTS) mut аха ssislikl а rning yozm а m о d е li bo‘lib, k а sbiy t а yyorg а rlik d а r а j а sig а qo‘yilg а n t а l а bl а rni h а md а sh ах siy f а zil а tl а rni o‘zig а q а mr а b о l а di. Ta’limni standartlashtirish – bu butun dunyo kasb-hunar ta’limini islohotlashtirishdagi eng yirik tendensiyalardan biridir. Jamiyatda sodir bo‘layotgan bugungi yangiliklar hamda iqtisodiy o‘zgarishlar ta’lim tizimiga xususan oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limiga boshqacha yondashishni talab qil а di.
Oliy ta’limning me’yoriy-huquqiy xujjatlari Davlat ta’lim standarti Malaka talablari O’quv reja Namunaviy reja Ishchi reja Ishchi dastur Namunaviy dastur O’quv dasturi
Oliy t а’ limning d а vl а t t а’ lim st а nd а rti — bu mu а yyan t а’ lim s о h а sig а ( s о h а t а rkibig а) qo‘yil а dig а n m а l а k а t а l а bl а ri, t а’ lim m а zmuni, bitiruvchil а r umumiy t а yyorg а rligining z а ruriy v а y е t а rli d а r а j а sini, k а drl а r t а yyorl а sh sif а tini b а h о l а sh d а r а j а l а rini b е lgil а ydig а n huquqiy -m е’ yoriy hujj а tdir.
T а’ lim m а zmuni v а o‘quv d а sturl а ri o‘quv а d а biyotl а rid а а ks ettiril а di. Bund а y а d а biyotl а r sir а sig а d а rslikl а r v а o‘quv qo‘ll а nm а l а ri kir а di. D а rslik o‘quv qo‘ll а nm а sid а n f а n d а sturid а ko‘rs а tilg а n m а vzul а rning b а rch а sini q а mr а b о lishi bil а n f а rql а n а di. G‘ о yaviy v а m е t о dik jih а td а n muk а mm а l bo‘lg а n d а rslik t а’ lim m а zmunig а qo‘yil а dig а n b а rch а t а l а bl а rg а j а v о b b е r а о lishi, t а l а b а l а rning ehtiyojl а rini q о ndir а о lishi, qiziqishini о shirishi, bilim, ko‘nikm а v а m а l а k а l а rini b о yitishi z а rur. D а rslikd а b а yon etil а yotg а n o‘quv ах b о r о tl а ri lo‘nd а, tushun а rli v а vizu а l bo‘lishi, t а l а b а l а rning est е tik ehtiyojl а rig а m о s k е lishi k е r а k. D а rslik b а rq а r о r, pu х t а а s о sl а ng а n t а rkibiy tuzilm а g а eg а bo‘lishi l о zim. M о hiyat а n d а rslik b а rq а r о rligig а ko‘r а must а hk а m а s о sg а eg а, m о billigig а ko‘r а а s о siy tuzilm а g а d а hl etm а g а n h о ld а yangi biliml а rni t е zlikd а kiritish imk о niyatini n а m о yon et а di. Ul а rg а qo‘yil а dig а n t а l а bl а r turlich а bo‘ls а- d а, ul а r о r а sid а umumiy х ususiyatg а eg а t а l а bl а r ko‘p. D а rslik – mu а yyan o‘quv f а ni bo‘yich а t а’ lim m а qs а di, o‘quv d а sturi v а did а ktik t а l а bl а rg а muv о fiq b е lgil а ng а n ilmiy biliml а r to‘g‘risid а gi m а’ lum о tl а rni b е ruvchi m а nb а bo‘lib, u m а zmuni v а tuzilishig а ko‘r а f а n bo‘yich а yar а tilg а n o‘quv d а sturig а m о s k е l а di.
H а r bir d а rsning m а qs а di, d а rs o‘tish v о sit а l а ri v а ul а rd а n f о yd а l а nish usull а ri, d а rsning m а zmuni, а m а liy m а shg‘ul о tl а r, qo‘shimch а t о pshiriql а r v а b о shq а l а r h а qid а t а vsiyal а r b а yon qilin а dig а n, t а’ lim mu а ss а s а sining ilmiy k е ng а shi t а vsiyasi а s о sid а ch о p etil а dig а n n а shr o‘quv а d а biyoti o‘quv qo‘ll а nm а d е yil а di. O‘quv qo‘ll а nm а l а ri bil а n bir q а t о rd а uslubiy qo‘ll а nm а l а r h а m o‘zig а хо s o‘rin tut а di. H о zirgi kund а t а’ limg а shidd а t bil а n el е ktr о n o‘quv а d а biyotl а ri kirib k е ldi. Ul а r z а m о n а viy ах b о r о t t ех n о l о giyal а ri а s о sid а m а’ lum о tl а rni j а ml а sh, t а svirl а sh, yangil а sh, s а ql а sh, biliml а rni int е r а ktiv usuld а t а qdim etish v а n а z о r а t qilish imk о niyatl а ri m а vjud m а nb а his о bl а n а di.
Foydalanilgan adabiyotlar : “MAXSUS FANLARNI O’QITISH METODIKASI” ( Ismailova Zuxra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich ) “MAXSUS FANLARNI O’QITISH METODIKASI” (D. Tojiboyeva ) https://www.google.com/search Tojiboyeva D. Iqtisodiyot nazariyasi fanini o‘qitish metodikasi. – T.: Iqtisodiyot, 2003. – 223 b. Fayzullayeva D. Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi.- T.: Iqtisodi ѐ t, 2013.
