Қожа Ахмет Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінің медицина факультеті МЕмбраналық транспорт. Активті,пассивті тасымалдау. Орындаған : БЕктемір М Қабылдаған:Иманова Д
Кіріспе Негізгі бөлім -Мембраналық транспорт -Активті тасымалдау -Пассивті тасымалдау Қорытынды Қолданылған әдебиеттер
Мембраналар маңызы : Жасушаның бүкіл тіршілік әрекеті мембрана өткізгіштігінебайланысты. Өткізгіштік - жасушаның әр түрлі заттарды өз қабықшасы арқылы екі жағына бірдей өткізу қабілеті.Жасушаның өткізгіштігі заттарды ішкі және сыртына қарай тасмалдау және қалыпты жағдайда,оларды мембрана бетінде астарында таратып бөлутетіктерінен құралады.
Мембрана арқылы жеке молекулалар ғана тасымалданбайды, сонымен қатар қатты денелер фагоцитоз процесі арқылы, сұйық заттар пиноцитоз процесі арқылы да тасымалданады. Егер заттар жасуша ішіне тасымалданатын болса, онда мұндай тасымал – эндоцитоз деп аталады.
Активті ( белсенді ) тасымалданузаттардың арнайы энергияны пайдалана отырып, электроградиетке қарсы ауысуды атаймыз. Пассивті (белсенді емес ) тасымалдану – химиялық энергия шығынын пайдаланбай, бөлшектердің орнын ауыстыруын атаймыз.
Диффузия - пассивті көліктегі кең таралған әдістердің бірі. Бұл молекулалардың концентрация градиенті бойымен жоғары концентрациялық аймақтан төменгі концентрация аймағына өтуін жеңілдететін процесс. Демек, пассивті диффузия дегеніміз - молекулалардың концентрация градиенті бойымен мембранадан төменгі концентрация аймағына өтуі. Мұнда молекулалардың таза қозғалысы кинетикалық энергияның әсерінен жоғары концентрациядан төмен концентрацияға дейін жүреді. Демек, ол ұялы энергияны қажет етпейді.
Қарапайым диффузияда ерітінділер жоғары концентрациядан төмен концентрацияға дейін шоғырланған градиенттен мембрана қатысуынсыз өтеді. Жеңілдетілген диффузияда процестерге тасымалдаушы немесе арна ақуыздары деп аталатын арнайы мембраналық ақуыздар қатысады. Тасымалдаушы немесе арна ақуыздары процесті жеңілдететіндіктен, ол « жеңілдетілген диффузия» атауын алды. Кейбір ірі молекулалар мембранадан өте алмайды. Сондықтан оларды тасымалдау үшін арнайы қолдау қажет. Бұл ; жасуша мембранасына енетін көлік ақуыздары осы әрекетті орындау үшін өзгертіледі. Бұл жерде қозғалу үшін нақты молекула мансаптық ақуыздармен байланысады. Алайда, бұл әлі де концентрация градиенті арқылы жүреді. Сонымен, осмос - бұл диффузияның басқа түрі, онда су молекулалары жартылай өткізгіш немесе селективті өткізгіш мембрана арқылы жоғары су әлеуетінен төмен су әлеуетіне өтеді. Сол сияқты, фильтрация да пассивті көлік жүйесінің бір түрі болып табылады, бірақ диффузия ретінде қарастырылмайды.
Активті және пассивті диффузия - бұл екі жерден молекулалардың қозғалуын қамтитын процестер. Екі процесс жасушаларда жүреді. Сонымен қатар, екеуі де тірі организмдер үшін өте маңызды процестер. Активті және пассивті диффузияның айырмашылығы неде ? молекулалардың таза қозғалысы белсенді және пассивті диффузия арасындағы айырмашылықты тудырады. Молекулалардың таза қозғалысы белсенді концентрациядан төмен концентрацияға дейін, ал пассивті диффузияда жоғары концентрациядан төмен концентрацияға дейін. Сонымен қатар, белсенді көліктің екі негізгі түрі бар; пассивті диффузияның төрт түрі болған кезде бастапқы және екінші реттік белсенді көлік ; қарапайым диффузия, жеңілдетілген диффузия, осмос және фильтрация. Активті және пассивті диффузияның қандай ұқсастықтары бар?
Активті және пассивті диффузия - бұл молекулалардың қозғалуын жеңілдететін екі әдіс. Белсенді және пассивті диффузия арасындағы айырмашылықты қорытындылай келе, белсенді және пассивті диффузияның негізгі айырмашылығы энергия қажеттілігі болып табылады. Белсенді көлік энергияны қажет етеді. Бірақ, пассивті диффузия энергияны қажет етпейді. Сонымен қатар, белсенді тасымалдау концентрация градиентіне қарсы жүреді, ал концентрациялық градиент бойымен пассивті диффузия жүреді. Сонымен қатар, белсенді тасымалдағы молекулалардың таза қозғалысы төмен концентрациядан жоғары концентрацияға дейін, ал пассивті диффузиядағы молекулалардың таза қозғалысы жоғары концентрациядан төмен концентрацияға дейін жүреді.
1. « Белсенді көлік ». Википедия, Викимедиа қоры, 30 желтоқсан, 2018 жыл. 2. « Пассивті көлік ». Википедия Қорытынды видеоролик: https://youtu.be/rqw47WKo4_Y
