Психо-педагогикалық коррекция - клиенттің психологиясына мақсатты түрде әсер ететін, жастық нормамен бағытталған өңдеу жұмысын жүргізу. Психологиялық коррекция адамның психологиялық тұрғыда толықтай жетілуі мен тұлғалық қалыптасуын функциялауға арналған психологиялық құрылым болып табылады.
Бұл әдіске жататындар : Арнайы жасалған психотехникалар ; Жаттығулар ; рольдік ойындар ; топтық дисскусиялар ;
Кеңес берудің әдістері қазіргі психологиялық әдістердің бірі болып келеді
Соған қарай консултант-психологтың басты міндеті клиенттің ішкі конфликтінің шешімін тауып, «мен» және « жоғарғы мен» арасындағы байланысты тәуелсіз ету.
Осыдан келе әр бір консультанттың басты міндеті клиентке жеке өзін өзгертуге және шешім қабылдауға көмектесу болып табылады.
Онтогенезде психиканың даму сипатымен оның күрделілігін жүйелі есепке алудан тұрады. Кез келген дамыту түзету бағдарламас осы негезде құрастырылады Мақсаты мен міндеттері үш деңгейлі мақсат жүйесінде қалыптасуы қажет :
Коррекцияның іс әрекеттік ұстанымы Іс әрекеттің қалыптасу негізі А.Н Леонтев, Д.Б Эльконин еңбектеріндегі баланың психикалық дамуы теориясы болып табылады. Коррекциялық жұмыстың жүргізілуі әдістердің қолданылу жолдары мен қойыоған мақсаты анықтайды. Коррекциялық дамыту әсерінің басты тәсілі клиентте белсенді іс әрекетін ұйымдастиыру оның жүзеге асыру барысында ауыр, әрі даулы жағдайларды бағдарлау үшін түрлі жағдайлар жасалады, негіз етіп тұлғаның жағымды дамуы қарастырылады. Клиенттің жас кезеңі, психологиялық және дара еркшеліктерін есепке алу ұстанымы Клиенттің жеке ерекшелігін нақты есепке алу, әрбір дамудың қолайлы бағдарламасын жасауға мүмкіндік береді. Психологиялық әсер етудің кешенді әдістер ұстанымы : Тәжірибелі психологияның әдістерінің барлық деңгейде, тәсілдері мен техниканы қолдану қажеттілігін білдіреді. Бірде бір техника немесе әдістеме бір ғана теорияның меншігі емес. Бұл әдістер әр түрлі мәселелері бар тапсырыс берушіге тиімді психологиялық көмек көрсетуге мүмкіндік береді.
Коррекциялық бағдарламада таяудағы әлеуметтік ортаны белсенді қатыстыру ұстнанымы Бала әлеуметтік ортадан тыс, өзге адамдармен қарым қатынасқа түспей өз алдына бөлек дамуда тежелу байқалады. Ол әлеуметтік қатынаста, тұтас жүйеде, бөлінбейтін бірлікте дамиды. Психикалық процестерді түрлі деңгейде ұйымдастыру тірегі ұстанымы Нақты дамыған психикалық процестерге сүйену, оларды белсенді ететін әдістерді қолдану. Тапсырыс берушінің ішкі күшін ( ресурсын ) анықтауға негіз болады. Бағдарланған оқыту ұстанымы Кез келген операция бірізділі іс-әрекеттерден құралады.Алғашында психологпен жасалынған жұмысты кейіннен бірте бірте жүзеге асыру. Күрделендіруді ұлғайту ұстанымы Әр бір топ ең төменгі қарапайымнан, ең жоғарғы күрделіге келесі кезеңдерден өту керек. Материялды қағаз жүзіндегі күрделілік, оның психоголиялық қиындығына әркез сәйкес келе бермейді. Материялдық эмоционалды күрделілігін есепке алу. Коррекция жұмысына ұсынылатын материал немесе ой жаттығулар жағымды эмоционалды әсер қалдыру қажет.
Баланың психикалық дамуындағы коррекция ұтымдылығы тұлға түсінігі мен оның қабілеттері мен бар қасиеттерінің жиынтықтарына байланысты. С. Л. Рубинштейн тұлғаның бүтінділік құрылымына енгізді : - Бағыттылығы ( қажеттіліктері,мотивтері, қызығушылықтары,өмірлік көзқарастары және т.б ); - қабілеттері ( жалпы, арнайы, талант, дарындылық ); - мінез-құлығы ( өзіне, қоршаған ортаға қарым-қатынасы, еріктілік қатынастары ).
Коррекцияның жалпы моделі сабақ жүктемесін құрастыруда баланың жеке бас дамуы жағдайы, қоршаған орта мен адамдар арасындағы жүйелі қатынастары ескеріле отырып, ықшамдап күнге, аптаға және айға бөліп қарастырады
Коррекциялық сабақтар кемінде аптасына 1 рет 1-1,5 сағат уақыт көлемінде өткізілуі қажет, сонымен қатар тек уақыты мен саны емес бағдарламаның мазмұны,ондағы жаттығулар мен ойындар әдістер мен техникалар сапасына да қатысты. Коррекциялық бағдарламалар тиімділігі әсер етуші ықпалдың мерзіміне байланысты. Қаншалықты ауытқушылықтың ерте анықталуы мен коррекциялық жұмыстың уақытылы орындалғаны дамудағы қиыншылықты шешуде ықпалы сол яғни тікелей әсер етеді.
1. Клиенттің үміті. 2. Қиындықтардың шешімін табудың клиент үшін мән-мағынасы. 3. Клиент проблемасының сипаты. 4. Клиенттің бірігіп жұмыс жасауға дайындығы. 5. Коррекциялық іс-шараларды іске асырудағы психолог күтетін нәтижелері мен оның үміті 6. Психологтың кәсіби және тұлғалық тәжірибиесі 7. Психокоррекцияның нақты әдістеріне спецификалық әсер ету
- Корекциялық әсер ету тиімділігі нақтылы анықталған әдісті талап етеді.Тәжірибиеде негізінен жалғыз ғана бір әдісті атай алмайсың,коррекциялық мақсатта психологтар олардың түрлі әдістер жиынтығын пайдаланады ; - тіптен бір әдіс әр түрлі маман қолында түрліше жүргізіліп,түрліше нәтиже береді. - бағалауды тәуелсәз мамандар беру қажет,сонымен қатар олар қолданылған әдіс түрін білмегені де абзал.. Себебі бағалау кезінде әдіске байланысты өзіндік көзқарасы кедергі жасауы мүмкін ; - психолог тұлғасының қасиеттерін ескеру,олардың ықпал ету жетістігін болжауда қолдануын ; - топпен жүргізілетін коррекциялық жұмыс кезінде психологтың кәсіби маман ретіндегі мүмкіншіліктерін есепке алу қажет.
2. Психологиялық – педагогикалық корррекцияда тәжірибелік ұсыныстардың құрылуы Психодиагностикалық ақпараттар сараптамасынан соң, келесі кезең – ұсыныстарды талдау,балалармен жүргізілетін психокоррекциялық жұмыс бағдарламасы, қабілеттердің дамуы немесе басқа да психологиялық білімдердің ұзақ мерзімді жоспарын құру. Коррекция бағдарламасы мен даму психологиялық және педагогикалық бөлімдерді өзіне қосады. Психологиялық бөлім даму мен коррекцияны жоспарлайды, және психолог арқылы жүзеге асырылады. Педагогикалық бөлім психологиялық ұсыныстар негізінде құрылған, психолог пен тәрбиешімен,мұғаліммен, сынып жетекшісімен, білім беру мекемесінің директорымен бірге атқарылатын, ата –ана мен баламен (ата – ананың қайсысы көбірек жұмыс жасайтындығына байланысты) және педагог пен ата – ана арасындағы қарым – қатынас тәжірибелі психологтың көмегімен және әрдайым бақылау жүргізіліп отырады.
Выготский әділетті және қатаң түрде ескертеді : «Жеке тұлғалық тұғыр немесе ұжымды қызықтыру сияқты белгілі формулалар бойынша жазылған педагогикалық ұсыныстар педагогқа ештеңе айтпайды,біріншіден, олар қандай тәсілдер арқылы мұны жандандыруға болатындығын айтпайды, екіншіден, қандай нақты мазмұны жеке тұлғалық тұғыр немесе ұжымды қызықтыруға салынуы тиіс.Педагогикалық ұсыныстарда маңызды бөлігін тәжірибелік бөлігі алады,оны өзі құруы және өзі ғана толықтай зерттеудің нақты құрылымының қандай болатындығын, іс – шараларға байланысты нақты және айқын көрсетілімдер беруі тиіс ». Баланың психологиялық және тұлғалық дамуындағы психолог жұмысы әр түрлі формада жүзеге асырылады: психологиялық кеңес беру, әңгімелесу(жеке және топтық), психологиялық зерттеу. Жалпылама жұмыстардың мақсаты – алынған факт негізінде нақты ұсыныстар беру. Г.И.Челпанов заманауи тұлғалық психологиядағы ең басты қателік жан дұниедегі атомистикалық мінез – құлық деп көрсетеді.
