Орындаған: Жұмаханова Аружан Тексерген: Авсыдыкова К.О
Отбасы — бірлесіп күн көретін, туыстық қатынаста тұратын адамдар тобы. Балалар тәрбиесін жүзеге асырып, басқа да қоғамдық тұрғыдан мәнді қажеттіліктерді қанағаттандыратын некелік немесе туыстық қатынастармен байланысқан адамдар тобы. Отбасы – ертеден келе жатқан әлеуметтік институт. Оның қоғамдағы құндылығыының шарты тікелей өмірді жалғастыруда ұрпақ әкелу, балаларды тәрбиелеу және олардың өзіндік санасын қалыптастыру.
Әрбір адамның жетіліп дамуында отбасы маңызды рөл ойнайды. Сондықтан, қоғамның қай кезеңінде болмасын отбасы тәрбиесін ұйымдастыру мәселелері ең өзекті мәселе ретінде көптеген ойшылдар мен ғалымдарды ойландырып келген. Зерттеуші отбасын әлеуметтік тұрғыдан зерттеу кезінде, ең алдымен, отбасындағы адамдардың тәртіп үлгілеріне, ондағы адамдардың атқаратын қызметіне, рөліне баса назар аударады. Осыған сәйкес отбасының қалыптасуы, ондағы ережелрдің, жыныстық тәртіптің, болашақ ерлі-зайыптылар өздерінің туыстарымен қатынасының жиынтығы ретінде қаралады.
Бала тәрбиесіндегі Отбасы рөлі
Біз әдетте « ауыл – тәрбие бесігі » дегенді жиі айтамыз. Бұл рас. Қазақтың дүниетанымында « ауыл » ұғымының берік орын алғаны да сондықтан. Бірақ қалалық мәдениеттің дамып, өркендеуімен ауылға деген көзқарас өзгеріп кеткені де жасырын емес. Мысалы, ауыл десек жабайылық, артта қалушылық, бәсекеге қабілетсіздік, тағысын тағы түсініктер қатар жүретін болды. Ауылдан келген адамға деген қарым-қатынас да осы тұрғыдан қалыптасқан. Егер ойды осы арнада тарқатып, қозғар болсақ, бұл мәселені бір жақты бағалау болар еді. Әйтпесе, ауыл дегеніміз салт-дәстүрдің, әдет-ғұрыптың, мәдениетіміздің, тіліміз бен діліміздің, басқа да көптеген ұлттық құндылықтарымыздың сақталып, дамып отырған мекені, ошағы емес пе еді ?! Ауыл – тәрбие бесігі
Талантты балалардың да ауылдан шығатыны содан. Өйткені олардың дүниетанымы, ойлау қабілеті ұлттық тамырдан нәр алады. Мұндай ортада ер жеткен адамның таланты мен қабілеті де жыл санап шыңдалып, ашыла береді. Қалалық өмірдің өзі кісіні белгілі бір шеңберге салып қоятындай. Адами қарым-қатынас азаяды, уақыт жағынан шектеулілік, тақ-тұқ сөйлеу, ойды қысқа қайыру, үстіртіндік, т.б. түрліше қалалық сипаттар ауылдың сипатынан, ауылдың болмысынан бөлектеу болатыны белгілі. Ауыл баласы мен қала баласын қатар қоятын болсақ, екеуі екі түрлі мәдениеттің, екі түрлі дүниетанымның өкілі екенін бірден байқайсыз. Өйткені қалада шарттылық көп. Ауылда табиғилық басым.
Еңбек – ауылдың тіршілік көзі. Күнделікті өмір еңбек дейтін ұғыммен астасулы. Мысалы, су әкелу, отын жару, көмір тасу, мал жайлау, шөп шабу, қора-қопсыны тазалау, аула сыпыру, т.б. көптеген еңбек түрлері баланы шынықтырып, қиыншылыққа төзуге, ауыр еңбекке шыдамды болуға, жұмысты тиянақты атқаруға, жауапкершілікке, ептілікке тәрбиелейді. Ал қала баласы мұндай еңбектің бірін де көрмей өседі. Адами қасиеттердің қалыптасуында еңбектің алатын өзіндік орны бар екенін ескерсек, еңбексіз ер жеткен баланың бойында ерік-жігер, намыскерлік аздау болады. Бүгінде қаншама қала балаларының уақыты дене еңбегінсіз өтіп жатыр. Өйткені қалада ауылдағыдай істейтін қара жұмыс жоқ. Қалалықтардың бала еңбегіне көзқарасы да басқаша. Жасыратын несі бар, заманауи ата-аналардың көбі балаларын еңбекке баулығысы келмейді. Баласының еркін өскенін қалайды. Негізі, қала балаларының сабақтан тыс уақыттарда көбіне-көп бос жүретіндерін байқайсың. Бұл тұрғыдан алғанда ауыл баласының бос жүруге уақыты да, мүмкіндігі де бола бермейді. Әйтеуір, алдында бір міндеттер, жұмыстар даяр тұрады. Бәріне үлгеру керек. Сөйтіп жүріп, уақыттың да қадірін біліп өседі. Яғни, бойында уақытты бос өткізуге қарсы иммунитет қалыптасады. Сондай баладан күні ертең еліне елеулі еңбек сіңіретін азамат өсіп шығады.. Қаланы даттаудан аулақпыз. Себебі болашақ қалалық жерлерге ойысып жатыр Ауыл және қала баласы
Қалада Көптеген баланы дамыту орталықтары бар Зейін арттыру үйірмелер Би, ән, гимнастика, көптеген спорттық түрлер Ауылда Отбасы мүшелеріне көмектесу Салт-дәстүр ұсталынат Еңбекке баулиды
Отбасы бала тәрбиесінде Бала алдындағы құқығын Бала тәрбиелеудегі әдіс-тәсілдерді Баланың денсаулығын, тазалығын Баланың қарым-қатынас ортасын Бала құқығын Бала бойына жақсы қасиеттерді сіңірту
Қала мен ауыл баласының әлеуметтенуде айырмашылықтар бар, дегенмен барлығы балаға және тәрбиеге байланысты. Тек өмір сүріп жатқан ортасы ғана бөлек, к үнделікті істеп жүрген ісі, көріп жүрген дүниесі. Қалада да тәртіпті, ақылды балдар бар, дәл солай ауылда да бұзақы, тәртіпсіз балдар бар. Алайда ауыл баласы мен қала баласына ортақ құндылықтар өте көп. Баланың әлеуметтік жағдайы, араласатын ортасы, тұратын жері баланың мінез-құлқына, қалыптасуына әсер еткенмен әлеуметтенуіне үрдісіне әсер етпейді деп білемін.
