Қызылша (morbilli)-Paramyxoviridae тұқымдастығының Morbillivurus тегіне кіретін РНК-лы вирус қоздыратын, барлық жерде таралған өте контагиозды антропоноздық жұқпалы жіті ауру.
Қоздырғыш ауа-тамшылы жол арқылы аспирациялық механизммен беріледі. Ауру қызу көтерілуімен, уланумен,да қты-папулезді бөртпенің кезеңділігімен, коньюктива мен жоғары тыныс жолдарының зақымдалуымен сипатталады.
Айығу-реконвалесценция
Жалпы симптомдары 1 Сәл қызба гиперпиретикалыққа дейін 2 Жоғары тыныс жолдарының қабынуы 3 Құрғақ қақырықсыз жөтел, ринит, фарингит, ларингит, қатқыл жөтел, ентігу, ауыз-жұтқыншақ қызаруы. 4 Коньюктивит, жарықтан сескену, склерит, блефароспазм. 5 Іш өту
Айрықша клиникалық белгілері 1.Ұрттың сілемейлі қабығында кіші азу тістер деңгейінде Бельский-Филатов-Коплик дақтары пайда болады. 2 Қатты таңдайда бадамша безде жұтқыншақтың артқы жағында энантема 3 Бөртпе шығу кезеңдері 1- күн-бетке, құлақ артына, мойынға, кеуденің жоғарғы бөлігіне ; 2- күн-кеудеде қолдың жоғарғы жағында ; 3- к үн-қол мен аяқта тегіс 3- ші күннен бастап бөрітпе қайтады теріде дақ қалады түлейді.
Зерттелетін материал Жұтқыншақ пен мұрыннан шайынды, қырынды, кілегей.
Балаларды жоспарлы егумен қамтудың жоғары деңгейі. Ол ҚР Ұлттық егу күнтізбесі бойынша қызылша тірі вакцинасының екі дозасын алғандар үлесі 95-98% болуы тиіс.
12 айлық балаларға MMR( қызылшаға, қызамыққа, эпидемиялық паротитке қарсы ) вакцинасын егу. 6-7 -жастағы балаларға тірі вакцинасын ЖКВ егу-бұл екінші доза және ревакцинация. Вакцинацияларға дамитын реакциялар мен асқынуларды есепке алу. Қызылша эпидемиялық ошақтарында 25 жасқа дейінгі жанасуда болған адамдарды иммунизациялау.
. Эпидемиялық паротит Paramyxoviridae тұқымдастығы тегіне кіретін РНК-лы вирус туындататын антропоноздық жұқпалы ауру
Инфекция көзі –анық және атиптік түрдегі аурудың клиникалық белгілерінің білінуінен 1-2 күн бұрын және ауырғанына алғашқы 9 күн болған науқас Тарау механизмі : ауа тамшылы Берілу факторы- мұрын жұтқыншақтан бөлінген сілемей аэрозольнің тамшылары Қауіп қатер факторы -балалар жасөспірімдер
Жасырын кезеңі- 1-4 апта Бұлшықеттер мен буындар ауырады қалтырап тоңады басы ауырады Көбінесе ауру жедел басталады Қызу жоғары цифрларға көтеріледі Сілекей бездерінің қабынуы екі жақты кейде бір жақты жүреді
Құлақ қалқаны мен сырғалығы өсіндісі арасында созылыңқы ауыру білінеді- Филатов симптомы Шықшыт безінің түтігі айналасындағы сілемейлі қабық қызарады және ісінеді-Мурсу симптомы Кейбір науқастар асты шайнай алмайды одан ары ауырласа жақтың шайнау бұлшықеттері қызметінің тризмі болады. Сілекей бөліну күрт азаяды есту кемиді. Ересектерде болуы мүмкін Тиреоидит Панкреатит Простатит мастит Асқынулары -серозды менингит және менингоэнцефалит.
Вирусологиялық -зерттелетін материал-мұрын-жұтқыншақ шайындысы, сілекей, жұлын сұйығы. Иммунологиялық- науқас қан сарысуының қос үлгісі алынады. Эспресс ә діс-сілекей мұрын-жұтқыншақ шайындысы.
