САТТАР ЕРУБАЕВ АТЫНДА ҒЫ № 24 МЕКТЕП –ЛИЦЕЙІ ПРЕЗЕНТАЦИЯ Тақырыбы : ФОТОСИНТЕЗДІҢ ЖҮРУІ ҮШІН ҚАЖЕТТІ ЖАҒДАЙЛАР
Фотосинтез – ( гр.фотос - жарық және синтез) - жасыл жапырақ органоидтері, яғни хлоропласт арқылы Күн сәулесі энергиясының химиялық байланыс энергиясына айналу процесі.Фотосинтез нәтижесінде жер жүзіндегі өсімдіктер жыл сайын 100 млрд т-дан астам органикалық заттар түзеді ( мұның жартысынан көбін теңіз, мұхит өсімдіктері түзеді ) және бұлкезде олар 200 млрд-тай СО 2 сіңіреді, оттегін бөледі. Фотосинтез!
Өсімдік бейорганикалық затты, органикалық затқа айналдырады. Осындай қоректену түрін автотрофты қоректену дейміз. ( Өсімдіктерге тән ) Себебі органикалық заттарды (мысалы қант ) күн сәулесінен энергия алу үшін қолданады. Бұл процесті фотосинтез деп атайды Өсімдіктің қоректенуі Жарық Су
Фотосинтез аппаратының негізі – жасуша ішіндегі органелла- хлоропластар ( көк жапырақ жасушасында 20-100 болады ). Балдырлардың көпшілігінде фотосинтездік аппарат – жасуша ішіндегі арнайы органелла- хроматофорлар, ал фотосинтездеуші бактериялар мен көк-жасыл балдырларда тилакоидтер. өсімдік фотосинтез процесінің негізі – тотығу-тотықсыздану. Мұнда квант энергиясы әсерінен 4 электрон мен протон су дәрежесінен ( оның тотығуы ) углевод дәрежесіне дейін көтеріледі
Су Органикалық заттар Көмірқышқыл газ Көмірсу Май Нәруыз
Тынысалу және фотосинтез Ағзалар тыныс алғанда қоректік заттар толық ыдырау үшін оттегі қажет екендігі баршамызға белгілі. Тынысалудың ең соңғы өнімі – көміртегі оксиді су жене бос энергия. Бұл соңғы өнімдер — фотосинтезге кажетт i нег i зг i косылыстар болып табылады. Сондьктан, тынысалу фотосинтез кез i ндег i энергияны жоққа шығарады. Алайда, тынысалу кез i нде жұмсалған пайдалы энергия фотосинтез кез i ндег i алынған күн энергиясынан аз болатындығын төменг i т i збектен көруге болады. Энергияның ең көб i — күн сәулес i н i к i, корект i к заттар одан аз, ең азы кем i ртег i оксид i, су жене оттег i. Фотосинтез кепсатылы күрдел i әрекет. Мұнда күн сәулес i энергиясын химиялык байланыс энергиясына айналдыруда басты рөлд i хлоропластар атқарады. Пластиттерд i ң үш түрге бөлінетіндіг i белг i л i, олар : лейкопластар, хромопласт жене хлоропласт. Бул үшеу i н i ң де нег i э i — строма деп аталатын ақуыз. Ал, фотосинтез әрекет i хлорофилл пигмент i ( жасыл түс берет i н) бар хлоропласт жасушасында жүред i.
Хлоропластың құрылысы Биологиядағы барлык органоидтар сияқты, хлоропластың құрамы оның қызмет i не сай күрдел i болады. Хлорофилдер көк және қызыл түсті сәулелерді жұтып, жасылды шағылыстырады. Ол сәуле хлоропласт жасушасын жасыл етіп көрсетеді. Хлоропластарда хлорофилдерден басқа сары, қоңыр, кызғылт сары түст i каротиноидтар болады. Ол пигменттер ұзындығы баска толқындағы сәулелерд i шағылыстырып, өз энергиясын хлорофильдерге бер i п, фотосинтезд i ң жүр i с i н тездетед i. Каротиноидтар жасыл хлорофилдермен бүркен i п, көр i нбейд i, б i рақ күзде, хлорофилдер бұзылганнан кей i н, оның жарқыраған түс i көр i нед i. Сондықтан да күзде жапырақтардың түс i сары жене қызғылт көр i н i с беред i. Хлоропластағы хлорофилл пигмент i граналарда орналасқан. Граналар б i р i н i н үст i не б i р i н жинап қойған күм i с акша сияқты тақташалардан тұрады. Тақташалар өзара шұрықтармен байланысады да, ал фотосинтез әрекет i бүк i л хлоропласт жасушасында емес осы граналарда жүред i.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !!!
