Тақырыбы: Аралас бездер. Ұйқы және жыныс бездері
Тироксин Осы терминге төмендегідей етіп сипаттама беріңіз. А ) қай безден бөлінеді ? В) дененің қай бөлігінде орналасқан С) осыған байланысты қандай ауруларды білесің? Д) адам ағзасы үшін маңызы Өткен сабақты қайталау
Айырша без Осы терминге төмендегідей етіп сипаттама беріңіз. А ) қандай гормон бөлінеді ? В) дененің қай бөлігінде орналасқан С) осыған байланысты қандай ауруларды білесің? Д) адам ағзасы үшін маңызы
Бүйрекүсті безі Осы терминге төмендегідей етіп сипаттама беріңіз. А ) қандай гормон бөлінеді ? В) дененің қай бөлігінде орналасқан С) осыған байланысты қандай ауруларды білесің? Д) адам ағзасы үшін маңызы
Қалқаншамаңы безі Осы терминге төмендегідей етіп сипаттама беріңіз. А ) қандай гормон бөлінеді ? В) дененің қай бөлігінде орналасқан С) осыған байланысты қандай ауруларды білесің? Д) адам ағзасы үшін маңызы
Гипофиз Осы терминге төмендегідей етіп сипаттама беріңіз. А ) қандай гормон бөлінеді ? В) дененің қай бөлігінде орналасқан С) осыған байланысты қандай ауруларды білесің? Д) адам ағзасы үшін маңызы
1.Организмнің ішкі және сыртқы құрылысын зерттейтін пән? 2.Биологиялық белсенді химиялық заттар 3.Тироксин гормонын бөлетін без. 4.Есту мүшесі 5.Осы гормон бүйрек үсті безінен бөлінеді. 6.Тірек – қимыл жүйесіне кіретін негізгі мүше. 7.Зәр шығару жүйесінің негізгі мүшесі 8.Ол аурумен ауырған адамның бойы 60 см-ден 1 м-ге дейін болады. 9.Ішкі секреция безінің маңызды безі 10........................................... зоб 11.Бадырақ көз немесе.... 12. Ол без өзінен тимозин гормонын бөледі
① А н а т о м и я ② г о р м о н ③ қ а л қ а н ш а ④ қ ұ л а қ ⑤ а д р е н а л и н ⑥ с ү й е к ⑦ б ү й р е к ⑧ е р г е ж е й л і л і к ⑨ э п и ф и з ⑩ э н д е м и я л ы қ ⑪ б а з е д о в ⑫ а й ы р ш а
1. Аралас бездер. 2. Ұйқыбездің қызметі. 3. Ұйқыбездің гормондары арқылы қандағы қант деңгейінің реттелуі. 4. Жыныс безінің құрылысы 5. Әйел организміндегі аналық жыныс гормондарының рөлі. 6. Ер адам организмінің қалыптасуында аталық жыныс гормондарының рөлі.
Аралас секрециялы бездер - біздің организмімізде екі қызметті қатар атқаратын бездер. Аралас бездер сөл де, гормон да бөле алады. Оларға ұйқы безі мен жыныс бездері жатады. Жыныс бездері Ұйқы безі Аралас бездер
Ұйқыбездің экзокриндік қызметі асқорыту ферментін бөлу болса, эндокриндік қызметі инсулин, глюкагон гормондарын бөлумен байланысты.
Қызметі: инсулин ( латынша аралша, топ) - қарапайым нәруыз, қандағы глюкозаны реттейтін гормон. Инсулин гормонын Канада ғалымдары 1921 жылы жасанды жолмен бөліп алған. Инсулин жасушалардың жарғақшасы арқылы глюкозанын өтуін жылдамдатады және оның біраз бөлігін гликогенге айналдырады. Инсулин зат алмасудың көптеген реакциясына қатысады. Инсулин гормоны жетіспегенде (аз бөлінгенде ) ағзада болатын ауытқулар : денеде инсулин гормоны жетіспесе, адам қант ауруына ( сусамыр ) шалдығады. Қант ауруы (сахарный диабет) көмірсу алмасуының бұзылуынан болады. Аурудың белгісі : адам шөлдей береді ; тамақты да жиі қабылдайды ; тез арықтайды. Бұл ауруды суды көп қажет ететіндіктен, « сусамыр » дейді. Қант диабеті ауруын емдеу үшін құрамында көмірсулары бар тағамдарды өте аз пайдалану ; диета сақтау ; денеге инсулин гормонын жіберу ; « толбутамид », « надизан » және т.б. дөрілерді ішу қажет. Ұйқыбезден бөлінетін екінші гормон - глюкагон. Бұл гормонның қызметі инсулин гормонына керісінше. Егер қанда глюкоза жетіспесе, глюкагон гликогеннің глюкозаға айналуына әсер етеді. Қанда глюкозаның мөлшері көбейеді.
Жыныс бездері - организмнің өсуі мен жетілуін, екінші реттік жыныс белгілерінің қалыптасуын реттейтін гормондар өндіреді.
Бездер Бөлінетін гормон Гормонның әрекеті Ұйқы безі (сыртқы секрециялық) Ұйқы безі (ішкі секрециялық) Аналық жыныс безі Аталық жыныс безі
Биологиялық тест 1.Ұйқы безінде бөлінетін гормон: а) Тироксин в) Тимозин с) Адреналин д) Инсулин, глюкагон е) Йодомарин 2. Жыныс бездерінен қандай гормондар бөлінеді? а) Тироксин в) Екінші реттік жыныс белгілерін қалыптастыратын с) Адреналин д) Инсулин е) Тимозин 3. Гликоген - а) Тироксин, в) Тимозин, с) Жануар крахмалы, д) Инсулин, е) Йодомарин
“ Ой қорытынды” Әр топтан өздері таңдаған бір оқушыға өтілген тақырыптар бойынша слайд арқылы қандай да бір термин немесе сурет көрсетіледі(топтың басқа мүшелері суретке теріс қарап отырады),ал оқушы сол суретті өз тобына ыммен түсіндіру керек
Есепті шешіңдер 19 ғасырдың соңында неміс физиологтары Минковский және Фон Меринг асқорыту жүйесінің қызметін талдаумен айналысты. Эксперимент барысында иттің ұйқы безі алынып тасталды. Бір күні, қызметші, ота жасалынған иттің кіші дәретіне шыбындардың көп үймелейтінін байқады. Физиологтарға бұл факт қызық әсер қалдырды.
НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !!!
