Орындаған : Әлмұрат Х. Қабылдаған : Алипбаева Г. Топ : ФҚҚ-01-24 Тақырыбы: Стероидтардың алмасуы Химиялық пәндер, биология және биохимия кафедрасы
С тероидтер олар липидтер ( майлар ) және оларды гидрофобты қосылыстар болғандықтан жіктейді, сондықтан олар суда ерімейді. Басқа белгілі липидтерден айырмашылығы, стероидтер сәйкесінше A, B, C және D әріптерімен аталған төрт біріктірілген немесе бір-бірімен байланысқан сақиналардан тұратын 17 көміртек атомының ядросынан тұрады. «Стероид» терминін 1936 жылы Каллоу стеролдар, сапониндер, өт қышқылдары, жыныстық гормондар және кардиотоксиктерді қосатын қосылыстар тобына қатысты енгізді. Холестерол - биологиялық маңызы бар стероид. Бұл D дәрумені, прогестерон, тестостерон, эстрогендер, кортизол, альдостерон және өт тұздарының бастаушысы. Ол жануарлардың жасушалық мембраналарының құрылымына кіреді және жасушалық сигнал беру жүйелеріне қатысады. Табиғи стероидтер дегеніміз - тірі организмдер синтездейтін, әр түрлі функцияларды орындайтын заттар. Кіріспе
Стероидтар дегеніміз не ? Стероидтар — химия табиғаты жағынан изопринойдтарға жататын органикалық қосылыстар классының стероид микроағзаларында, өсімдіктерде және жануарларда гормондар, немесе тағыда басқа биологиялық реттеуші заттар түрінде кездеседі. Стероидтар - бұл циклопентанергидрофенантреннің туындылары, оларға кейбір функционалды топтар және көміртегі 17 жанама тізбегі қосылады. Функционалды топтарға гидроксил, метил, карбоксил немесе карбонил топтары жатады, басқалары. Кейбір стероидтарда қос байланыстар қосылады. Бүйірлік тізбектің ұзындығы мен құрылымы әртүрлі стероидтер арасындағы айырмашылықты жасайды. Гидроксилді функционалды тобына (- OH) ие стероидтер спирт ретінде жіктеледі және оларды « стеролдар » деп атайды. Төрт балқытылған сақинасы бар стеранның негізгі құрылымынан үш циклогексан, А, В және С әріптерімен және Д әрпімен бір циклопентанмен жүздеген табиғи және синтетикалық стероидты құрылымдар түзіледі. Негізгі бөлім
Стероидтер туралы айтатын болсақ, спортшылар кеңінен қолданатын бұлшықет массасын арттыру үшін стероид түрін қолдануға байланысты. Стероидтардың бұл түрлері « андрогендік анаболикалық стероидтар » деп аталады. Стероидтерді қолдану агробизнес саласында да маңызды, өйткені олар тамырлар мен өсінділердің өсуіне ықпал ететін тамырлар ретінде қолданылады. Олар дақылдарда гүлденуді бақылау үшін қолданылады және т.б. Стероидтер өте маңызды және әр түрлі функцияларды орындайды. Мысалы : Холестерол жасуша мембраналарын тұрақтандырады және жасушалық сигнал беру механизмдеріне қатысады. Басқа стероидтер гормоналды функцияларды орындайды және өт тұздары арқылы ас қорыту процестеріне қатысады. көмірсулар мен ақуыз алмасуын реттеуге, қандағы электролиттер деңгейін және плазмадағы осмолярлықты басқаруға қатысады. С тероидты гормондар олар терінің экземасын емдеу үшін жергілікті деңгейде қолданылады. Стероидтардың қолданылуы
Барлық стероидтарға ортақ циклопентанепергидрофенантреннің төрт сақиналы құрылымы әр позицияда жүздеген алмастыруларға мүмкіндік береді, жіктеуді өте қиын етеді. Стероидтерге арналған бірнеше классификация бар. Барлығының ішіндегі ең қарапайымы оларды екі түрге топтайды : табиғи және синтетикалық. Алайда, 1950 жылы көміртегі атомдарының санына негізделген классификация жасалды ; Бұл классификацияға 5 түр кіреді : Холестер : 27 көміртегі бар, мысалы : холестерол Коланос : 24 көміртегі бар, мысалы : холис қышқылы Бізге жүктілік : 21 көміртегі бар, мысалы : прогестерон Андростандықтар : 19 көміртегі бар, мысалы : тестостерон Бейтаныс : 18 көміртегі бар, мысалы : эстрадиол Кейіннен бүйір тізбектегі көміртек атомдарының саны мен көміртектің 17 нөмірінің функционалды топтарын ескеретін жаңа классификация құрылды. Бұл классификацияға стероидтардың 11 түрі кіреді, оның ішінде : эстран, андростан, прегнан, холан, холестан, эргостан, стигмастан, ланостан, карданолидтер, буфанолидтер және спиростандар. Стероидтардың түрлері ( жіктелуі )
Андрогендер - бұл андростандық қаңқасы бар, сондай-ақ 18 көміртегі атомымен және 17 көміртек атомының бүйір тізбегіне бекітілген «кето» алмастырғышымен табиғи стероидтар.Андрогендерге мысал ретінде тестостерон мен андростендионды алуға болады. Стеролдар - холестерин қаңқасы бар стероидтер. Олардың құрамында 27 көміртек атомы бар, ал 17 көміртек бүйірлік тізбегінде 8. Холестерол, сөзсіз, ең үлгілі стерол. Эргостерол сияқты басқа стеролдар осы топтағы эргостандық омыртқасы бар, 28 көміртегі атомымен және 17 көміртегі бүйірлік тізбегінде бір элементтің 9 атомынан тұратын стероидтарға жақсы мысал бола алады. Андростан, Холестан, Эргостан сипаттамалары
Өсімдік тектес тағы бір стерол - Стигмастеролдың қаңқасы бар, олар стигмастан деп аталатын 29 көміртек атомынан тұрады, оның 17 позициясында көміртектің бүйір тізбегінде 10 көміртек атомы болады. Барлық стероидтардың ізашары скваленнің алғашқы циклдану өнімі болып табылатын ланостерол 27, 30-32 көміртек атомдарының қаңқасынан тұрады, оның құрамында 4 көміртегі және 8 көміртегі атомдары бойынша екі метил тобы бар. көміртегі 17 бүйір тізбегі. Бұл стероид тримерил стеролдары деп аталатын топқа жатады. Жүрек гликозидтері - карданолидті қаңқадан тұратын, 23 көміртек атомынан және көміртегі 17-нің орнына лактон сақинасынан құралған стероидтар. Бұл қосылыстардың мысалы ретінде дигитоксигенинді айтуға болады. Стигмастан мен Ланостан Карданолидтер
Холестеролға теріге күн сәулесінің әсерінен циклогексанның В байланысының бірі « бұзылған » және СН2 қосылатын қос байланыс түзеді, оны холекальциферолға немесе D3 витаминіне айналдырады. Бұл витамин кальций мен фосфаттың метаболизмі үшін жануарларда сүйек құрылымы мен тістерінің түзілуі мен сақталуы үшін қажет. Стериодтарға мысалдар
Холестерин ( холестерол ) ( көне грекше : холе — « өт », стереол — « қатты ») —— стериндер тобына жататын органикалық зат. Ең маңызды стерин. Жасуша мембранасының құрамына енетін жоғары май қышқылдарымен күрделі эфирлер түзеді. Жануарлар организмінің барлық жасушаларында әсіресе бүйрек үсті безі, ми, бауыр, жұмыртқаның сарыуызында көп болады.
Адам организмінде 140-350 г. Оның 90% жасушаларда, қалған 10 % қанда Суда ерімейді, майлы ортада ериді. Ағза жасушаларына, ақуыз және май комплексінен тұратын, липопротеидтер тасымалдыайды Бауырда холестериннің 50% Ащы ішекте 15-20 % қалған мөлшері теріде, бүйрек усті безінде, жыныс бездерінде синтезделеді Холестерин құрылысы және ұлпада таралуы.
1.Құрылымдық ролі- биологиялық мембрананың липидтерінің 30% құрайды. Оның сұйық күйін қамтамасыз етеді. 2. Диэлектрик қызмет атқарады- нерв тінінде миелин қабығын түзе отырып нерв импульстерінің жылдам берілуіне қатысады. 3. ФЛ-тер құрамындағы КҚМҚ пероксидтік тотығудан қорғайды. 4. Пластикалық қызметі-холестериннен өт қ-ры, стероидты гормондар, Д 3 витамині түзіледі. 5. ХС-нен канцерогенді қосылыстар түзілуі мүмкін. 6. ХС алмасуы бұзылғанда атеросклероз, өт-тас ауруы дамиды. Холестериннің (ХС) маңызы
Экзогендік холестерин: 0,3 - 0,5 г / тәул. Эндогендік холестерин: 0,3 - 0,5 г / тәул Экзогенді холестеринді қорыту : Холестерол азық-түліктен еркін немесе байланыстырылған ( холестерид түрінде ) ағзаға түседі; Асқорыту трактындағы бос холестерин қорытылмайды Байланысқын холестерол төмендегідей жіңішке ішекте қорытылады: Холестерид холестролэстераза холестерин +ЖМҚ Холестерин холециндік кешендер түрінде жіңішке ішекте сіңеді Холециндік кешендер - холестерин мен өт қышқылдарының қосылыстары. Холестериннің көздері
Пайдаланылған әдебиеттер: С.О.Тапбергенов “Медициналық биохимия” А.Я.Николаев “Биохимия” П.К. Кенжебеков “ Биологиялық химия ” 2005ж. 216-237 бет. https:// kk.wikipedia.org/wiki / Биоэнергетика
