U Z J O K U 3 2 - 2 2 g u r u h t a l a b a s i T u r m a t o v I l h o m Mustaqil ta’lim MAVZU : Shaxslararo konfliktlarning sabab va oqibatlari.
Reja : Shaxslararo konfliktlar haqida tushuncha. Shaxslararo konfliktlarning sabablari. Shaxslararo konfliktlarning bosqichlari va oqibatlari. Konfliktdagi xatti-harakatlarning oldini olish va tamoyillari.
Shaxslararo konflikt - muayyan vaziyatdagi ishtirokchilar o'rtasidagi qarama-qarshilik turi bo'lib, ular voqealarni psixologik muammo sifatida qabul qilganda, bunday o'zaro ta'sirning barcha yoki alohida ishtirokchilari foydasiga majburiy hal qilishni talab qiladi. Jamiyatdagi shaxslararo ziddiyatdagi majburiy hodisa bu odamlar o'rtasidagi qarama-qarshiliklar - muloqot, muloqot, umumiy til topish yoki individual maqsadlar, motivlar va manfaatlarga erishishdagi to'siqlar. Shaxslararo nizolarning sabablari juda xilma-xil bo'lib, muayyan vaziyatning ijtimoiy-psixologik kontekstiga, shaxsning xususiyatlariga, odamlar o'rtasidagi munosabatlarning tabiatiga va boshqalarga bog'liq.
Shaxslararo ziddiyat tushunchasi bir qator xususiyat va xususiyatlarga ega : ob'ektiv qarama-qarshiliklarning mavjudligi - ular har bir ziddiyatli shaxs uchun ahamiyatli bo'lishi kerak ; qarama-qarshiliklarni bartaraf etish zarurati ishtirokchilar o'rtasidagi munosabatlarni o'rnatish vositasi sifatida ziddiyatli vaziyat ; ishtirokchilar faoliyati - o'z manfaatlariga erishish yoki qarama-qarshiliklarni kamaytirishga qaratilgan harakatlar ( yoki ularning etishmasligi ).
Sabablarning tasnifi quyidagicha ifodalanishi mumkin : Manba - moddiy, mehnat resurslari, ularning miqdoriy va sifat ko'rsatkichlarining cheklanganligi yoki etishmasligi bilan bog'liq sabablar. O'zaro bog'liqliklar - hokimiyat, hokimiyat, umumiy vazifalarni bajarish, hissiy bog'lanish, shu jumladan qarindoshlik, jinsiy aloqa bilan bog'liq munosabatlarni amalga oshirish jarayonida nizolarning sabablari sifatida harakat qilish. Maqsad nizolarning sabablari sifatidagi farqlar konflikt ishtirokchilarining maqsadlaridagi haqiqiy yoki xayoliy farqlarda namoyon bo'ladi, ular ma'lum bir vaziyatda o'z natijalari va umidlarini amalga oshirishga tahdid sifatida qaraladi. Qiymat-motivatsion Mojaroning sababi sifatidagi farqlar vaziyatni, boshqa odamlarning va o'zlarining xatti-harakatlarini, shuningdek harakat motivlarini baholashga yondashuvlarning nomuvofiqligi bilan yuzaga keladi. Xulq-atvor - bu sabablarning mohiyati farqlarda namoyon bo'ladi hayotiy tajriba konflikt ishtirokchilari, shuningdek, muayyan vaziyatda o'zini tutish uslubi. Aloqa - noto'g'ri muloqot jarayonida yuzaga keladigan sabablar. Shaxsiy - bu sabablar konflikt ishtirokchilarining konflikt jarayonida, ularning individual va shaxsiy ( shaxsiy ) xususiyatlarini namoyon qilganda paydo bo'ladi.
Shaxslararo nizolarning sabablari Mojarolarni keltirib chiqaradigan sabablar orasida, birinchi navbatda, bu, masalan, butun oila uchun bitta televizor yoki kompyuter, bo'limning barcha xodimlari o'rtasida taqsimlanishi kerak bo'lgan bonuslar uchun ma'lum miqdorda pul bo'lishi mumkin. Bunday holda, bir kishi faqat boshqasiga tajovuz qilish orqali o'z maqsadiga erisha oladi. Konfliktlarning rivojlanishining ikkinchi sababi o'zaro bog'liqlikdir. Bu vazifalar, vakolatlar, mas'uliyat va boshqa resurslarning aloqasi bo'lishi mumkin. Shunday qilib, tashkilotda loyiha ishtirokchilari, agar biron sababga ko'ra uni amalga oshirishning iloji bo'lmasa, bir-birlarini ayblashni boshlashlari mumkin. Maqsadlar, qarashlar, ba'zi narsalar haqidagi g'oyalar, xulq-atvor va muloqot tarzidagi farqlar nizolarni keltirib chiqarishi mumkin. Bundan tashqari, qarama-qarshiliklarning sababi insonning shaxsiy xususiyatlari bo'lishi mumkin.
Mojaroning sabablari uning ishtirokchilarining o'ziga xos xususiyatlariga qarab farq qilishi mumkin. Shunday qilib, o'smirlik davrida quyidagilar insonga xos bo'ladi : o'z-o'zini hurmat qilishning ortishi (agar u xafa bo'lsa, o'smir uni mojarolar orqali himoya qilishga intiladi ); axloqiy baholash va mezonlarning noaniqligi va ultimatumi ( o'smirning qadriyatlariga mos kelmaydigan hamma narsa va hamma narsa tanqid qilinadi ); da'volarning noxolis darajasi - ortiqcha yoki kam baholangan ( butun dunyoga biror narsani isbotlash istagi yoki asossiz pessimizm va o'z imkoniyatlariga ishonmaslik ); hamma narsada maksimalizm ( ko'pincha boshqalar bilan munosabatlarda keskinlikka olib keladigan " oltin o'rtacha " yo'q ).
Bosqichlari va oqibatlari Har bir qarama-qarshilik, albatta, intensivlik darajasi, davomiyligi va oqibatlari bilan tavsiflangan ma'lum bosqich va bosqichlardan o'tadi : Yashirin, yashirin bosqich shaxslararo ziddiyat. Bu konfliktning paydo bo'lishi uchun asos bo'lib, shaxsning biror narsadan noroziligida - jamoadagi maqomdan, adolatsiz ish haqi, biror narsaga egalik qila olmaslikda, boshqalarni noto'g'ri baholashda va hokazolarda topiladi. Agar ichki norozilikni bartaraf etish amalga oshirilmasa, keyingi bosqich rivojlanadi. Kuchlanish bosqichi. Mojaro boshlanadi. Bu erda konflikt ishtirokchilarining pozitsiyalari va qarama-qarshilikni kamaytirish yoki oshirish imkoniyatlari shakllanadi. Qarama-qarshilik bosqichi. Qarama-qarshi munosabatlardagi pozitsiyalarda antagonizm kuchayadi. Faol mojarolar mavjud. Yakunlash bosqichi. Tomonlar kelishishga muvaffaq bo'lganda, mojaro to'liq hal qilinadi. Yoki qisman yakunlash - ma'lum bir bosqichda ziddiyat saqlanib qoladi va keskinlik kamayadi. Yoki qarama-qarshi tomonlarning munosabatlarida to'liq tanaffus va chuqurroq darajada nizolar uchun zarur shart-sharoitlar paydo bo'ladi.
Shaxslararo nizolarni hal qilish usullari konflikt ishtirokchilarining niyatlarini, keskin vaziyatda munosabatlarni o'rnatish strategiyalarini ko'rsatadi : Hujum strategiyasi nizolarni hal qilishning kuchli stsenariysida namoyon bo'ladi. Bu erda faqat o'z manfaatlarini ko'zlab ish tutib, ularni boshqa qarama-qarshi tomonlarga yuklaganlar g'alaba qozonadi. Natijaga erishish vositalari boshqalar ustidan hukmronlik qilish, hissiy bosim, ayyorlik va manipulyatsiyadir. Qochish va chekinish strategiyasi. Aslida konflikt hal etilmaydi, lekin konflikt predmetiga munosabatni e’tiborsiz qoldirish yoki o‘zgartirish orqali uning keskinligi kamayadi. Yoki bu erda nizolashayotgan tomonlardan birining yon berishlari, munosabatlarni saqlab qolish uchun o'z manfaatlaridan chetga chiqishlari mavjud. Shartnoma strategiyasi. Tanlov bor optimal yechim muzokaralar tartibi va o'zaro manfaatli natijaga erishish orqali nizo.
Konfliktdagi xatti-harakatlarning oldini olish va tamoyillari Mojarolarning oldini olish va oldini olish munosabatlardagi har qanday keskin vaziyatni dastlabki baholash va unga javob berish orqali yordam beradi : Konfliktni boshqarish konfliktning sabablari va uni bartaraf etish yo'llari aniqlangan konflikt ishtirokchilarining majburiy uchrashuvlarini o'z ichiga olishi kerak. Konfliktda xulq-atvorning zaruriy printsipi - bu qarama-qarshi tomonlarga hamma tushunadigan va qabul qiladigan umumiy maqsadlarni qo'yishdir. Hamkorlik shu tarzda shakllanadi. Xulq-atvorning muhim printsipi - bu nizoni hal qilish uchun vositachining taklifiga rozilik. Bu qarama-qarshilikning bir tomoni ham, boshqa tomoni ham teng darajada ishonadigan bir kishi yoki bir guruh odamlar bo'lishi mumkin. Mediatorning qarori so'zsiz va nizolashayotgan barcha tomonlar uchun majburiydir.
Nizolarni hal qilishning shaxslararo yo'llari har qanday ziddiyatning umumiy manbai bilan bog'liq - ikki yoki undan ortiq tomonlar manfaatlarining mos kelmasligi. Bularga quyidagilar kiradi : 1) Raqobat usuli ixtiyoriy qarorlar qabul qilish orqali konfliktni faol hal qilishdan iborat. Bu usul shundan iboratki, bir tomon o'z manfaatlarini boshqalarning manfaatlariga zarar etkazgan holda qondirishga intiladi, ularni o'z qarorini qabul qilishga majbur qiladi. Raqobatchi tomon ma'lum bir kuch va vakolatga ega bo'lsa, konfliktni tezda hal qilish kerak bo'lsa, bu usul oqlanadi. Biroq, murakkab nizolar bo'lsa, usul qo'llanilmaydi ; 2) Qochish usuli tomonlardan biri hamkorlikdan yoki hatto o'z manfaatlarini himoya qilishdan voz kechganda amalga oshiriladi. Agar konflikt chuqur bo'lmasa, tomonlardan biri noto'g'ri ekanligi oldindan ma'lum bo'lsa, muammoni hal qilishda kechikish zarur bo'lsa, bu usul samarali bo'ladi ; 3) Moslashuv usuli nizolashayotgan tomonlarning o'z manfaatlarini himoya qilishga urinmasdan o'zaro munosabatda bo'lishini anglatadi. Agar konfliktning ahamiyati uning tomonlari uchun bir xil bo'lmasa, bu usulni tanlash tavsiya etiladi ; 4) Hamkorlik yo'li tomonlarning faol o‘zaro harakat qilishi va ayni paytda o‘z manfaatlarini himoya qilishida namoyon bo‘ladi. Bu usul eng uzoq vaqt, tomonlarning turli xil yashirin ehtiyojlari bo'lsa samarali bo'ladi va muammoni hal qilish ikkalasi uchun bir xil darajada muhimdir. 5) Murosaga kelish usuli tomonlardan biri ikkinchisiga ozgina bo'ysunadi va kelishmovchiliklarni o'zaro yon berish orqali hal qilishga kirishadi. Agar vaziyat ikkalasi uchun ham muhim bo'lsa va nizolashayotgan tomonlar bir xil kuchga ega bo'lsa, bu usul samarali bo'ladi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !
