Әсер ету тәсіліне қарай Жалпы Локальды Өзіндік массаж Бірлескен массаж
Спорттық массаждың келесі әдістері бар : Алдын ала – физикалық жүктіліктің алдында жасалады Жаттығулық – жоғары спорттық жүктілік кезінде бұлшықеттердің қатты күштенуіне (перенапряжение) және шаршауды алдын алуға көмектеседі. Қалпына келтіруші массаж – спортшының жұмыс қабілеттілігін жоғарлату үшін өте маңызды, жарыстан кейін жүргізіледі.
Сегментарлы-рефлекторлы Локальды (қол-аяқ, буындар, бас, құрсақ т.б.) Урологиялық – простатаны, зәр шығару каналын стимулдау үшін қолданады, тік ішек арқылы жасалады Гинекологиялық массаж – кіші жамбастың қанмен қамтамасыз етуді жақсарту, жатырдың тонусын қалпына келтіру, босанудан кейін қалпына келуді тездету үшін жасалады. Дерматологиялық Логопедиялық Офтальмологиялық Висцеральды Стоматологиялық Оториноларингологиялық – ЛОР мүшелерінің ауруларын алдын алу және емдеу үшін жасайды.
Сипалау – массаж жасайтын қол тері бойымен жылжиды, теріні жинамайды, түрлі басуды жүзеге асырады. Сипалаудың негізгі тәсілдері – тегіс сипалау және қоршаулы сипалау. Тегіс сипалау кезінде қол бос, тік, саусақтар жиналғантжәне бір тегістікте орналасқан болу қажет. Қоршаулы сипалауда қол мен саусақтар науа пішініне келеді, еркін босаңсыған болу қажет. Қол массаж жасайтын дене бетін қоршап алады, тығыз қойылады.
Тегіс және қоршаулы сипалау беттік және терең бола алады. Беттік сипалау жүйке жүйесіне тыныштандыру әсерін көрсетеді, эмоциональды қозуды төмендетеді және бұлшықеттік босаңсуға ықпал етеді. Тері тамырларының вазамоторлы қызметін жақсартады, теріде зат алмасу процестерін стимулдайды.
Терең сипалау веналарда лимфа және қанағысын стимулда йды ұлпаларда зат алмасу өнімдерін тез жойылуына ықпал етеді.
Бастың шашты бөлігіне сипалау жоғарыдан төмен және жан жаққа – лимфалық түйіндерге. Мойын аймағын сипалау жоғарыдан төмен қарай жүргізіледі. Сипалаудың қосымша түрлеріне қысқыш тәрізді, тырматәрізді (граблеобразное), крест тәрізді сипалау жатады.
У қалау қол басуды жүзеге асырғанда, түрлі бағыттарға жылжып отыратын іс-әрекет. У қалау кезінде массаж жасайтын қол тері боымен жылжымайды, кезекті тік немесе дөңгелек тәрізді қозғалыспен өзінің алдында бүкпені (складка) түзеді. Уқалау әдісі орталық жүйке жүйесіне тыныштандыру әсерін тигізеді, бұлшықеттердің жиырылу қызметін күшейтеді және тонусын жоғарылатады, ұлпалық зат алмасу және қорек процестерін жақсарады.
Уқалаудың негізгі жиі қолданылатын тәсілдерге жатады: Саусақтармен уқалау; Алақанның шынтақты шетімен уқалау; Қолдың тіректі бөлігімен уқалау.
Саусақтармен уқалау алақанның беттік тырнақты фалангалармен (саусақ подушечкалары) және саусақтардың сырт бетімен жүзеге асырылады. Саусақтармен уқалау бет, бастың шашты бөлігі, сіңір буындарының, қабырғаралық аралықтардың, қол мен табан массажы кезінде қолданылады.
Қолдың шынтақты шетімен уқалау ірі буындардың – тізе, иық, жамбастың массажы үшін қолданылады. Қолдың тіректі бөлігімен уқалау ірі бұлшықетті пласттарда (бөксе бұлшықеттері, арқа мен жамбас бұлшықеттері және т.б.) қолданылады.
Уқалаудың қосымша әдістеріне штрихтау, ұштау, тырматәрізді және тарақтәрізді, кесу сияқты, қиылысу және қысқыштәрізді уқалау.
Қысқыштәрізді уқалау Тырматәрізді уқалау
Илеу бұлшықеттерге әсер ету үшін арналған. Осы тәсілдің мәні ол массаж жасалатын бұлшықет қолмен қоршалады, қолмен көтеріледі, созылады, басылады және сығылады. Бұлшықеттерді илеу орталық жүйке жүйесінде қозу процестерін күшейтеді, газ алмасу процестеріне оң әсерін тигізеді, тыныс алудың минуттық көлемін және ұлпалардың оттегі қажетілігін жоғарылатады. Сонымен қатар бұлшықет ұлпаларының иілгіштік қасиетін жоғарылатады және жиырылы қызіметңн күшейтеді.
Илеудің негізгі әдістеріне бойлай және көлдеңен илеу жатады. Бойлай илеу бір немесе екі қолмен жасауға болады, ал көлдеңен илеуді екі қолмен жасайды. Илеудің қосымша әдістеріне жатады : Жабағылану (валяние), илеп тастау, қозғалту, созу, басу, қысқыштәрізді илеу, тартқылау, қысу.
Вибрация деп массаждалатын ұлпаларда түрлі жылдамдықта және амплитуда да тербелу қозғалыстары пайда болатын массаждың тәсілдері. Ұлпалардың тегістігене байланысты механикалық тербелістер беттінде пайда болып жоғары қарай толқын ретінде таралады. Сондықтан, вибрацияның күші мен қаутына қарай толқындар тек беттік ұлпалар мен бұлшықеттерде өтеді, ішке еніп ішкі мүшелердің, терең жатқан тамырлар мен жүйкелердің вибрациясын тудыра алады.
Вибрация ұлпалардың трофикасын жақсартады, регенеративты процестерді активтендіреді, жаралардың жазылуын тездетеді. Қысқа вибрационды массаж ауырсынулардың азаюына ықпал етеді, бұлшыеқттердің функциональды жағдайын жақсартады. Вибрацияның әсерінен бұлшықетте қан мен лимфа айналымы күшейді, ол ісулердің жойылуына және азаюына ықпал етеді.
Үздіксіз және үздікті вибрациялар деп бөлінеді. Үздіксіз вибрация денеге үздіксіз тербелістер қатарын жіберуге негізделеді. Массажисттің қолы ұлпаға басып тұрады, аймақтан алынбайды. Үздіксіз вибрациялардың ұзақтығы 5-15 сек, кейін қысқа үзіліс 3-5 сек болады, од кезде сипалау тәсілі жүзеге асырылады. Үздіксіз вибрацияға сілку (потряхивание), шайқау (сотрясение), селкілдету(встряхивание), итермелеу жатады.
Үздікті вибрация ұлпаға жеке, ритмды, бірінен кейіе бірі соғыстардың берілу әсері. Үздікті вибрация кезінде массажисттің қолы әр соғыстан кейін үлпа бетінен алыстайды, келесі соғысты жасау үшін. Үздікті вибрация тәсіліне пунктирлеу, шапалақтау, кесу (рубление), сабау жатады.
Шапалақтау
