Өндірістік логистика 1 дәріс 1
Курстың негізгі мақсаттары мен міндеттері. Курстың пәні, әдісі және мазмұны. Курстың өндірісті ұйымдастыру және экономикалық, инженерлік пәндермен байланысы. Логистика, өндірістік жүйедегі материалдық ағым. ӨнЛ - ның функциялары. Заманауи нарықтың өнімді ерекшелеудегі тенденциясы. 2
Өндірістік жүйедегі материал дық ағын (МА) – өндірістік процестің кезеңдері арасында уақыт және кеңістік бойынша материалдық ресурстардың қозғалысы. өндірістік жүйедегі МА – материалдық ресурстардың кеңістік және уақыт аумағында өндірістік үрдіс стадиялары арасында қозғалуы. Өндірістік логистика (ӨнЛ), интегралдық логистиканың бір жүйешесі ретінде өндірістік процестің кезеңдері арасында материалдық ресурстардың қозғалысын ұйымдастырудың мәселелерін қарастырады. ӨнЛ осы қозғалысты тиімді реттеумен айналысады. 3
Кәсіпорында МА басқарудың өзіндік ерекшеліктері бар, ӨнЛ осы мәселелермен айналысады. Атап айтқанда, материалдық құндылықтар мен қызметтерді өндіру аясындағы мәселелермен айналысады ӨнЛ ішкі өндірістік тасымалдауды жоспарлау және басқару, шикізат пен материалдарды буферлеу ( қоймалау ) және қорды жасау (задел) мәселерімен, яғни өндірістік процессті кеңістік пен уақыт аумағында реттеумен айланысады. 4
Материальный поток — это находящиеся в состоянии движения материальные ресурсы, незавершенное производство и готовая продукция, к которым применяются логистические операции, связанные с их физическим перемещением в пространстве: погрузка, разгрузка, затаривание, перевозка, сортировка, консолидация, разукрупнение, и т.п. 5
Материальный поток характеризуется следующими параметрами: номенклатура, ассортимент и качество продукции; габаритные размеры (объем, площадь, линейные размеры); весовые характеристики (общая масса, вес брутто, вес нетто); физико-химические характеристики груза; характеристики тары (упаковки); условия договоров купли-продажи (передачи в собственность, поставки); финансовые (стоимостные) характеристики и пр 6
Негізгі мақсат –өнімді кешенді және уақытылы жетізуді қамтамасзы ету Екінші деңгейлі мақсат- өндірістік шығындары минимизациялау Үшінші деңгейлі мақсат- өндірістік процесстердің жинақы ұйымдастырылуын жоғарылату Төртінші деңгейлі мақсат- өндірістік жүйелердің жұмыс қабілеттілігін қамтамасыз ету 7
Негізгі тұжырымдамалар: Артық қордан бас тарту Негізгі операциялардың орындалуының шамадан тыс уақытынан бас тарту сатып алушылардан тапсырыс түспеген деталь дайындаудан бас тарту Құрылғылардың бос тұруын болдырмау Ақауды болдырмау Өндірістің ішінде тиімсіз тасымалдауларды болдырмау Жеткізушілермен қарым-қатынаста болу 8
Өндірістік кәсіпорын а) сатып алымдар логистикасы б) өндірістік логистика с) тарату логистикасы 9
Кәсіпорын ішінде тұтынушылар мен жеткізушілер арасындағы интеграцияның жоғары дәрежесіне қол жеткізу Нарық конъюнктурасына өндірістің икемділігі мен бейімделгіштігін жоғарылату Өндірістік циклдың уақытын қысқарту; Өндірістің қуатын сақтау (резерв жасау) және оның максималды жүктелуіне қол жеткізу Қордың барлық түрлерін қысқарту; Құрылғыларды әмбебаптау (универсализации оборудования); Ақауларға жол бермеу; Өнімді тапсырысқа қарай өндіру және т.б. 10
СОГЛАСОВАНИЕ Өндірістік процесс – белгіленген мерзімде, қажетті мөлшерде талапқа сай сапамен өнім дайындауға жұмсалатын белгілі түрде уақыт және кеңістік бойныша реттелген еңбек және табиғи процесстердің кешені Өндірістік процесс Негізгі Көмекші Қызмет көрсетуші Процесстер: өңдеу, штамповка, кесу, жинау, бояу, кептіру, монтаж Процесстер: құралдар мен техноллгиялық жабдықтауларды дайындау ремонт, Электроэнергияны өндіру Процесстер: өнімнің сапасны қадағалау өндірістік процессті қадағалау, тасымалдау, қоймалау 11
Операционный цикл Топ включает время выполнения одной операции, в течение которого изготавливается одна партия одинаковых или несколько различных деталей Технологический цикл Тт образует время выполнения совокупности технологических операций в производственном цикле Тц = f ( Тт, Тқ, Ттас, Тск, Ттаб, Түз ) Тт – технологиялық цикл, Тқ – қадағалау циклі, Ттас – тасымалдау циклі, Тск – қойма операцияларының циклі Ттаб – табиғи процесстер, Түз – үзілістер уақыты. Өндірістік цикл Т ц дегеніміз жұмыс құралдарының өнім дайындаудан бастап дайын өнімге айналғанша бір кәіпорынның өндірістік процессі кезінде болуы 12
Кез-келген логистикалық тізбектің элементтері 13
Кез-келген логистикалық тізбектің элементтері ПО: өңдеуге арналған бұйымдар БТ: Базалық технология («Ш i » = өндірістік линияның і-ші позициясы) СП: өндіріс құралдары Негізгі ағын: Көмекші ағындар: Мысал 1: Токарлық өңдеу Мысал 2: Кеңседегі жұмыс орны 14
15
16
Өндірістік процесстің тиімділігін артыру жолдары: негізгі және қосымша тех-лық процесстердің ұзақтығын кеміту табиғи процесстердің ұзақтығын кеміту ; үзілістердің ұзақтығын кеміту. Өндірістік циклдың Тц ұзақтығы өндірістік процессті уақыт және кеңістік бойынша ұйымдастыру мен басқару әдістеріне байланысты Өндірістік цикл Өндірістік циклдың құрылымы Операцияның орындалу уақыты Үзілістер уақыты Табиғи процесстердің уақыты дайындау, өңдеу, жинау, тасымал дау, бақылау, қоймалау, партиялы лығы, күту, копмлекта циялау 17
ӨнЛ-ның негізгі міндетін орындау үшін жоспарлау, материалдық ағынның қозғалысын кешенді түрде шешу, оперативті басқаруды жүзеге асыру үшін тек негізгі өндіріс қана емес көмекші және қызмет көрсетуші өндірістерде де басқару үрдістерін жүргізеді 18
Көмекші птоцесстер дегеніміз – сатып алымдар процедуралары, жұмыс орнына технологиялық жабдықтамаларды, өндірістік және қызмет көрсетуші құрылғылардың қосалқы бөлшектерін өндіру және жеткізу, электр энергиясын, газ, су, бу, майлағыш материалдар т.б. жеткізу. Қызмет көрсетуші процесстер негізінен көлік пен қойма операцияларына байланысты болып келеді. 19
Жұмыс күшін ұйымдастру мен оның қозғалысын басқару да өзара тығыз байланытағы мәселелер болып табылады. Себебі өндірістік шығындарды тиімді ұйымдастыру дегеніміз бір жағынан жұмысшылар мен жұмыс орнын үздіксіз жүктеу, екінші жағынан өндірістегі жұмыс құралдарының үздіксіз қозғалысын қамтамасыз ету. 20
Өндірістік логистика МА оперативті жоспарлау және басқаруды өндірісті жабдықтау мен өткізу шараларымен бірге қарастырып айналысады, оны интегралданған лоистика деп атайды. Логистиканың заманауй түсінігі тек МА мен сүйемелдеуші ағындарды басқару әдістемесі ғана емес, сонымен қатар ағымдық процесстердің өндірістік жүйедегі тиімділігін қамтамасыз етудің қағидаларын үсынады, яғни өндірісте жүретін барлық процестерді біртіндеп синхронрзациялау, оптимизациялау қағидаларына негіздеп, өндірісті басқарудың интегралданған жүйесіне өту. 21
Замануй басқарудың интегралданған жүйелері өндірістік кәсіпорындарын толық автоматтандыруға мүмкіндік береді, сонымен қатар жаңа өнімді жобалауды өнімнің өмірлік циклмен байланыстыру арқылы икемді роботталған кешенді жүйелер құрастырып, жеткізушілер мен тұтынушылар арасында байланыстар арқылы жабдықтау, өндіру, таратудың жоғары деңгейлі лоистикалық жүйелерін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. 22
Аталған интегралданған жүйелер ( MRP II, ERP және т.б. концепциялар ) тек қуатты және өнімділігі жоғары электрондық есептегіш машиналар қолдайтын ақпараттық жүйелер бар жерде ғана жүзеге асады. Өндірісті интегралданған түрде басқаруда өндірістік логистиканы қолданудың мазмұны өндірістік процесс нәтижелі түрде кеңістік пен уақыт жүйесінде оптималды және тиімді жүруі үшін жағдай тудыру болып табылады. 23
Кәіпорын ішінде оның тұтынушылары мен жеткізушілері арасында жоғары дәрежелі интеграцияға қол жеткізу Өндірістің нарық конъюктурасына бейімдігі мен икемділігін жоғарылату Өндірістік циклдың уақытын қысқарту Қордың барлық түрлерін қысқарту Құрылғылардың әмбебаптығын жоғарылату Т.б. 24
Өндіріс үшін өзекті қағидалар - MPR – ERP, әсірісе JI Т Өндірістік логистиканың нысандарының ерекше сипаты – олардың териториялық ықшамдығында. Ғылыми әдебиетте логистиканың аралдық нысандары деген түсінік бар («островные объекты») Өндіріс үшін қарастырылатын логистикалық жүйелер ішкі өндірістік логистикалық жүйелер деп аталады. Оларға өндірістік кәсіпорындар, қойма ғимараттары, түйіндік жүк станциялары, түйіндік теңіз порттары бар көтерме сауда кәсіпорындары т.б. жатады 25
26
ІӨЛЖ- макрологистикалық жүйенің элементі болып табылады. Олар бұл жүйенің жұмыс ритымын анықтайды, МР – дың көзі болып табылады. Макрологистикалық жүйенің сыртқы ортаға бейімделуі оның ішкі өндірістік логистикалық жүйесінің шығыс МА – ның сандық және сапалы өзгерісін жылдам өзгерту, яғни өндірілетін ө німнің ассортименті мен санын өзгерту қабілетін анықтайды 27
Өзара байланысқан, біртұтастықты беретін жүйеше. Оларға сатып алу, қоймалар, қорлар, көлік, ақпарат, өткізу, кадрларды жатқызуға болады Логистиканың қағидасына сәйкес ӨІЛЖ жоспарды тұрақты тұрде жабдықтау, өндірістің ішкі звонолары мен өткізу іс-әрекеттерімен коррекциялап отыруға мүмкіндік береді. 28
Қор (задел) дегеніміз не? Өндірістің барлық звеноларының үздіксіз жұмыс істеуіне мүмкіндік беретін жартылай фабрикаттар, детальдар, жинақтауға арналған бірліктер. Мақсатына қарай қорлар –технологиялық, айналмалы, көліктік, сақтық болып жіктеледі 29
Бұл детальдар мен жинақтауға арналған бұйымдар, олар тікелей өңдеуде немесе бақылауда болады. Оның мөлшері жұмыс орындарының саны мен олар арқылы өңделетін детальдардың контролді париясы және жинақталушы бұйым бірлігімен анықталады. Айналым қоры – үздіксіз жұмыс жүруі үшін қажет жұмыс орнында жасалатын деталдар мен жинақтаушы бірліктер қоры. 30
Ағымдағы уақытта 1 жұмыс орнынан 2-нші жұмыс (цехтан цехқа) орнына тасымалданатын, яғни қозғалыс процесінде жүрген қор. Өндіріс барысында құрылғылар істен шыққан кезде, немесе ақау орын алған кезде қажет болатын логистикалық жүйелерде түзілетін қор Сақтық қор 31
Өндірістік логистика логистикалық іс-әрекет ретінде. ӨнЛ мақсаты. ӨнЛ міндеті. Өндірістік процеске анықтама беріңіз Ішкі өндірістік логистикалық жүйені микродеңгейдегі логистикалық жүйе ретінде сипаттаңыз Ішкі өндірістік логистикалық жүйені макродеңгейдегі логистикалық жүйе ретінде сипаттаңыз Өндірістік жүйедегі қорларға анықтама беріңіз Технологиялық қор. Көліктік қор. Сақтық қор. 32
