8 Сынып 4 саба қ
Өткен сабаққа шолу https ://learningapps.org/display?v=p0wvfhha317
Жылу берілу Жылуөткізгіштік Конвекция Сәуле шығару
Жылу құбылыстары T hermal phenomena Жылулық қозғалыс T hermal motion Броундық қозғалыс Brownian motion Диффузия Diffusion Молекулалы- кинетикалық теория M olecular -kinetic theory Ішкi энергия I nternal energy Температура T emperature Жылуөткізгіштік T hermal conductivity Конвекция C onvection Сәуле шығару R adiation
Жылу берілудің негізгі түрлерімен танысасыңдар.
Жылу берілудің түрлерін (жылуөткізгіштік, конвекция және сәуле шығару) білу; Жылуөткізгіштік, конвекция және сәуле шығару түрлерін салыстыру.
Температуралары әртүрлі денелер бір-бірімен түйістірілген кезде жылу алмасу (жылу берілу ) орын алады, нәтижесінде денелер арасында жылулық тепе- теңдік орнығады. Жылу берілу арқылы ішкі энергияны өзгерту тәсілдерінің бірі, бұл жағдайда температурасы жоғары дененің ішкі энергиясы механикалық жұмыс жасамайақ аз қыздырылған дененің ішкі энергиясына ауысады.
Жылу берілу процесі кезінде дененің ішкі энергиясының өзгерісіне тең шама жылу мөлшері деп аталады. Жылу мөлшері Q әрпімен белгіленеді, оның өлшем бірлігі – Джоуль. [Q] = [ Дж]
Жылуөткізгіштік Конвекция және Сәуле шығару ( сәулелену ).
Жылу өткізгіштік – дененің қаттырақ қыздырылған бөлігінен азырақ қыздырылған бөлігіне жылу энергиясының берілуі.
Ерекшелігі : Вакуумде жылу өткізгіштік болмайды.
Жылуөткізгіштік процессінде зат емес энергия тасымалданады.
Сұйықтың немесе газдың ағыны арқылы жылу энергиясын тасымалдау.
Электромагниттік толқындардың таралу процесі кезіндегі жылу энергиясының берілу процесін сәуле шығару ( сәулелену ) деп айтамыз. Radiation
Вакуум арқылы да таралады. Әртүрлі денелер жылуды түрліше жұтады. Дененің температурасы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым сәуле жоғары шығарылады. Қара денелер, кедір бұдыр бет, қара күйе (сажа). Ақ денелер, жылтыр, айналық беттер Жақсы Нашар Сәуле шығару Ерекшелігі: Денелердің сәулені жұтуы:
Тапсырма 1. Жылуөткізгіштік бұл - А. ішкі энергияның өзгеру құбылысы Б. дененің бір бөлігінен екнші бөлігіне немесе бір денеден екінші денеге әрекеттесу нәтижесінде ішкі энергияның берілуі В. Денемен ішкі энергияның таралуы Г. Салқын денемен ыссы дененің әрекеттесуі нәтижесінде салқын дененің қызуы 2. Қандай қатты заттар жақсы жылуөткізгіштер болып табылады ? А. пластмасса Б.ағаш В.резеңке Г. металдар 3.Аталған заттардың қайсысы жылуды нашар өтізетіндерге жатады ? А. жүн және қағаз Б. латунь және жүн В. Болат және қағаз Г. Мырыш және мыс 4. Ыдысты ыстық күйінде сақтау үшін оны немен қымтаған дұрыс ? А. газетпен Б. мамықты көрпешемен В. фольгамен Г. сүлгімен 5. Заттың қай күйі жоғарғы жылуөткізгіштікке ие ? А.сұйық Б. қатты В. Газ тәрізді
6. Конвекция – бұл... А.сұйықтардың немесе газдардың айналым (циркуляция) құбылысы Б. жылуөткізгіштіктен өзгеше жылуберілудің түрі В. Сұйықтар мен газдарды суыту немесе қыздыру құбылысы Г. Энергияның сұйықтар мен газдардың ағыны арқылы берілуі 8. Конвекция құбылысын заттың қай күйінде көруге болады ? А.сұйық Б. қатты В. Газ тәрізді Г. Барлық заттарда 9. Сұйықтарда конвекция пайда болуы үшін неліктен сұйықты астынан қыздыру қажет ? А. олай болмаған жағдайда сұйық қызбайды Б. сұйықтың қыздырылған бөлігі жеңіл болғандықтан жоғарыда қалады В. Себебі, жоғарыдан қыздыру қолайсыз 10. Күннен Жерге энергия жылу берудің қай түрі арқылы беріледі ? А.сұйық Б. қатты В. Газ тәрізді Г. Барлық заттарда
12. Қандай денелер энергия шығарады ? А. ыстық денелер Б. жылы денелер В. Салқын денелер Г. Барлық денелер 13.Қатты денелерде энергия …..... тасымалданады А. жылуөткізгіштік Б. конвекция В. сәулелену Г. жылу берілудің барлық түрлері арқылы 14.Вакуумде энергия.......... арқылы беріледі А. жылуөткізгіштік Б. конвекция В. сәулелену Г. Басқа жолмен 15. Жылу берілудің қай түрі арқылы адамдар алаудың (костер) жанында қыздырынады ? А. жылуөткізгіштік Б. конвекция В. сәулелену 16. Егер дене сәуле шығару кезінде қоршаған денелерден алған энергиясына қарағанда аз энергия жоғалтса, онда дененің температурасы қалай өзгереді ? А. температура өзгермейді Б. артады В. төмендейді
http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/science/aqa/heatingandcooling/heatingrev1.shtml осы сайт арқылы оқушыларға жылу берілудің түрлеріне арналған симмуляторларды ағылшын тілінде көрсету арқылы тілдік дағдылары дамиды https://www.bbc.co.uk/education/guides/zttrd2p/test оқушылардың тақырып бойынша білімдерін тексеруге арналған https://www.bilimland.kz/kk/content/structure/939-physics#lesson=10837 оқушылардың тыңдалым дағдыларын дамытуға арнлаған жылуберілу түрлерін түсіндіру туралы бейне материалдар Қосымша мтериалдар
