Орындаған : СиС 13 тобының студенті Керлибек Диана Тексерген : Ермагамбетова Куралай Сергабыловна
1. Н. Данилевскийдің мәдениет пен өркениет типтерін жіктеуі ; 2. О. Шпенглердің мәдениет пен өркениет типтерін жіктеуі ; 3. А. Тойнбидің мәдениет пен өркениет типтерін жіктеуі ; 4. Н. Данилевский О. Шпенглер және А. Тойнби еңбектерін салытыру.
Қытайлық Вавилондық Үнділік Антикалық Арабтық Батыс еуропалық Майшық Орыс - сібірлік О.Шпенглер өз критерийлерінде халықтың, ұжымдық жолының ішкі, психологиялық құрылысы жатады. Шпенглер бойынша, мәдениеттің мәні бұл халықтың ұжымдық жолының өзін білдіруге ұмтылысы. Әрине, ұжымдық жолға өзіндік көңіл - күйі, сезімталдық әлемі, оның негізінде ұжымдық жан өмір сүретін, сезінетін, жасайтын, одан мәдени формалардың бүкіл байлығы шығатын, өзіндік психикалық ішкі рәміз тән. Антикалық мәдениетте О.Шпенглер көрінетін шекара принципіне негізделген апалондық жанды көреді. Гректер үшін көзбен көрінетін үш өлшемді кеңістік бар болды. О.Шпенглер тарихи мәдени тип шектерінде мәдениет басқалардан ештеңені қабылдамай, оқшау өмір сүреді, сондықтан мәдени сұхбат мүмкін емес деп пайымдады.
Бастапқы : Дамымаған, әлсіз билігі бар географиялық шарттарға бағынышты, жеңіл пайда болып, жеңіл жойылады. Екінші : Қоғам талаптарына сай пайда болған, пайда болудағы шарттары мен мақсаты өзгеріске ұшырап отырады. Үшінші : Екінші өркениет кезеңінен пайда болған шіркеулер мен бірыңғай діндердің негізінде қалыптасқан. Өркениеттердің мәні туралы өз түсінігін аша отырып, Тойнби, адамзаттың бірыңғай өркениеттері жоқ деп есептейді. Тек қана, өзіндік құндылықтарымен мәдени шығармашылық қасиеттерінің үлгілерімен, тарихи дамуының бағытымен және материалдық техникалық базисінің деңгейімен айрықшаланатын көптеген өркениеттер бар деп есептейді. Бұл ерекшеліктердің үйлесуі және мағынасы «әрбір өркениеттерде өз алдына, әр түрде бейнелеу өнерінде, әдебиетте, музыкада көрініс табады. Тойнби, әрбір өркениет өзіндік дара көркемдік стильді жасайды» -, деп есептейді. Өркениеттер негізіне Тойнби тіл емес, ұлыстық бөліну емес, дінді жатқызды.
1. Алғашқы өркениет : жетекші бастамасы жоқ ; египеттік, қытайлық. 2. Бірнегізді өркениет : бір айқын бастамасы бар ; римдік, гректік. 3. Қоснегізді өркениет : екі дамыған бастамасы бар : батыс - еуропалық. 4. Біріккен өркениет : политологиялық, діни, мәдениеттік, экономикалық бастамалар негізінде дамиды : славяндық Н. Я. Данилевский локалды “ мәдени - тарихи типтер ” ілімін құрастырды. Және бұл типтер өз дамуында туындау, құлдырау, гүлдену және жойылу кезеңдерінен өтеді делінеді. Алайда Н.Я.Данилевскийдің көрнекті жетістігіне мәдениеттер типологисын жүзеге асыра отырып алғашқылардың бірі болып, мәдениеттер жіктемесінде мәдениеттің әрекетшіл табиғаты тұрғысынан келгені жатады.Қалыптсасқан, әсіресе, қазіргі деңгейге дейін жеткен адамның әрекеті біртекті болмағандықтан, осыны жақсы түсіне отырып, оның түрлі типтерге жіктелетіндігіне, жүзеге асатынына ол басты назар аударды.
Культрология : Учебник / Под ред. Ю.Н.Солонина, М.С.Кагана, -: Высшее образование, 2007 С.492 -500 Соколов Э.В. Культрология. Очерки теорий культуры. Пособие для учащихся. Асланов И.К. Теория культорно исторических типов Н.Я.Данилевского. Философия и общество
