Тобы:ХІТ 21-08 Орындаған : Алмасханұлы М Қабылдаған:Рая Оңалбайқызы
Әр түрлі мамандықтарды зерттеушілерге бүгінгі таңда ойлау үшін әр түрлі тақырыптарды ұсынады. Тарих саласында-бұл атақты бельгиялық тарихшы Пиренн бастаған Еуропадағы феодалдық құрылыстың генезисіне Исламның әсері тақырыбындағы пікірталастар.
Түркі халықтарының ата тегінен қалған нақты рухани мұралар үлгісіне Орхон – Енисей бойынан табылған тасқа ойылып жазылған ескеркіштер жатады. Ескеркіштер ежелгі заман тайпаларының Түркі заман тұсындағы тұрмысы мен, салты мәдениеті мен жаугершілік жортуылдарын мәнерлі тілмен өсиет үлгісінде баяндаған.
Әдебиет саласында-бұл ортағасырлық фаблио жанрының пайда болуы, шығыс және еуропалық элементтердің провансаль лирикасындағы арақатынасы, бай араб мұрасының Дант пен өнерге әсері туралы даулар. Жаратылыстану саласында-бұл Араб еңбектерінің Еуропадағы медицина мен астрономияның дамуына әсерін зерттеу. Ал философияда-бұл латын аверроизмінің Ибн-Рушдтың философиялық жүйесімен шарттасу мәселесі, сондай-ақ Ибн-Синаның көзқарастарының арабтардан ерекше терминдерді, мысалы, атрибут ұғымын ала отырып, кейінгі орта ғасырлардағы тамызинизм өкілдеріне әсер ету тақырыбы.
Рашид әд-Диннің айтуынан түркілердің аңшылық өмірі адам төзгісіз ауыр болғанын аңшылардың алғашқы діни көзқарастарынан аңғаруға болады. Ал түркі халықтарының дәстүрлері мен тәлім – тәрбиелік мұралары жазба материалдарда толық ашылмаған.
Түркілер тарих сахнасында тез арада пайда болып, өз аттарын көптеген халықтарға қалдырып, ғайып болды. Түркі қағанатының батыстағы шекарасы VI ғасырдың аяғында Византиямен, оңтүстікте Персия және Үндістанмен, ал шығыста Қытаймен іргелес жатты.
Түркі тілдері ресми болып табылатын Елдер мен автономиялық аймақтар.
Қазақ тарихына терең үңіліп, шындығын тану үшін түркілік тарихын білу керек. Түркі тектес халықтардың ортақ тарихын Исламнан бұрынғы Ежелгі дәуір және Исламнан кейінгі Ортағасырлық дәуірге бөліп қарастыруға тура келеді. Жазба деректер бойынша Түркі халықтарының ортақ тарихы мен мәдениеті ежелгі дәуір- б.з.д. VI-V ғасырлардан бастап - б. З. VIII ғасырына дейінгі аралықта «Тұран» деп аталып келді. Ал VIII-XV ғасырлар аралығында ортағасырлық дәуірде «Түркістан» деген атауға ие болды. Түркілер XIV-XV ғасырларда ұлт-ұлысқа бөлініп, бір-бірінен ажыра бастаса да « Түркістан » атауы Кеңес одағы құрылып, бүгінгі « Орталық Азия» атына ие болғанша аталып келді. Тарихи шындық түркі халықтары жоғарыда аты аталған екі дәуірдің тарихына, мәдениет пен әдебиетіне, рухани құндылықтары мен өркениетіне ортақ.
Түркілер арқылы басқа халықтардың мәдениеті дамыды. Мәселен, Еуропа Қытай мәдениетімен түркілер арқылы танысты.
Ислам әлемінде VIII-XV ғасырлар аралығында дүниеге келген ғылыми жаңалықтары мен әдеби туындылары әлем мәдениеті мен өркениетінің даму барысына жаңаша қарқын мен бағыт берді. Соның ішінде түркінің ұлы ғалымдары мен ақындарының туындылары Ислам өркениетіне мол үлес қосты. Қазіргі түріктектес Түркия, Қазақстан, Өзбекістан, Қырғызстан, Түрікменстан, Әзірбайжан және Кипр мемлекеттерімен бірге автономиялық Татарстан, Алтай, Саха тағы басқа түркілер ислам дамуына қосқан үлестері, олардың адамзат тарихына жасаған ортақ еңбектері саналады. Түркілердің Ислам тарихына араласуы VIII ғасыр аясында басталады.
Түркістан өлкесінде туып - өскен ұлы даналардың Ислам өркениетіне қосқан үлестері үш топта көрініс тапты. Бірінші тобы - шығармаларын араб тілінде жазғандар. Олар : Мұхаммед ибн Мұса Харезми (770-850), Әбунәсір Әл- Фараби (870-940), Әбу Рейһан әл-Бируни (973-1048/50), Әбу Әли ибн Сина(980-1037). Екінші тобы - туындарын парсы тілінде жазып мұра қалдырғандар. Олар : Низами Гәнжи (1141-1209), Маулана Жәлаледдин Руми (1207-1273), Мырза Хайдар Дулат (1499-1551), Үшінші тобы - еңбектерін Түркі тілінде жазған түркі ақындары мен ғалымдары. Олар : Жүсіп Баласағұн «құтты білік », Махмұд Кашғари « диуан лұғат түрік», Қожа Аһмет Йасауи (1041-1167) « хикмет », Әлішер Науаи (1441-1501), Зәһиреддин Мұхаммед Бабыр (1483-1530). Сондықтан IIX-XV ғасырлар арасында Ислам өркениетінің ұлы жетістіктері араб, парсы және бүгінгі түріктектес халықтарының ортақ рухани қазнасы болып саналады.
Ислам Еуропаны ғылымның түрлі салаларында үлкен біліммен байытады. Сонымен қатар ол еуропалық сана-сезімді қалыптастыруға қабілетті және мәдени үдерістердің даму сипатына айтарлықтай ықпал етті. Арабтар Испания мен Сицилияны жаулап алу ниетін өз мойнына алды. Бірақ алғашқы кезде олардың пайда болуын еуропалық қоғам өкілдері әдеттегі варварлық шабуылдармен салыстыруға болатын апат ретінде бағалады. Мысалы, "ағылшын халқының шіркеулік тарихында " hat hon, көп ұзамай олардың бүлінгені үшін өтемді (Пуатье кезінде атақты шайқас анық ) жасаған Галлияны өлтірген қорқынышты жазалау туралы айтады. Деген сөз "сарацины" келді жылғы гректер. Олар арабтар деп аталды. " Корольдік Анналдар " 793 жылы христиандардың үлесіне түскен екі ауыр сынақ ретінде сакстардың көтерілісі мен Сарацинның Септиманияға ұшырауы туралы баяндайды. Алайда, 854 жылы кордовский епископ Алвар жас христиандар араб тілінде латын жазуына қарағанда жақсы түсініледі, Араб өлеңдері мен ертегілерін оқиды, мұсылман философтары мен діншілдерінің шығармаларын зерттейді.
Орта ғасырлардың соңында Ислам еуропалықтар Елеулі интеллектуалды қарсылас ретінде қабылдамады. Мартин Лютер тіпті Еуропалық христиандардың Ислам туралы соңғы көзқарастарына алаңдаулы, оларды қарапайым " папалық суевериялар мен предрассудкалардың " үлгісі ретінде санады. Бірақ түріктер-Османға 1529 жылы Венаға жақындап, оның тоны күрт өзгерді. Ескі стереотиптер тірілді : "Ислам-бұл зорлық-зомбылық, Антихрист дін ", " мұсылмандар ақылдан айрылды, сондықтан оларға тек қылыштың күшімен ғана қарсы тұруға болады ".
