ОРЫНДАҒА:Аскарова Н. Группа:17-1 Курс 6 С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Алматы, 2017
белгілі бір жүктемелерден кейін немесе тыныштық жағдайдың өзінде артериалық қанның, қалыпты газдық құрамын сақтап тұра алмайтын өкпе мен тыныс алу жолдарының жағдайы.
Т ыныс жетіспеушілігінің диагностикалық критерийі Артериялық қандағы оттегінің меншікті ( парциальдық ) қысымының с.б. 60 мм- нен төмен - гипоксемия К өмірқышқыл газдың меншікті қысымының с.б. 45 мм- нен жоғары (гиперкапния ) болуы және ацидоз.
1) Центрогендік ТЖ – себептері тыныс орталығының белсенділігі төмендейтін ОНЖ аурулары – кома, инсульт, жарақат, мидың қабыну аурулары мен ісіктері. 2 ) Нервтік – бұлшық еттік ТЖ – себептері патологиялық процеске тыныс бұлшық еттері қатысатын шеткі нерв жүйесі мен қаңқа бұлшық еттерінің аурулары – полиомиелит, миастения, сіреспе, диафрагма нервісінің парезі т.б. 3 ) Торокальдық ТЖ – себептеріне кеуде торы қаңқасының аурулары (кифоз, кеуде торы сүйектерінің сынығы, торакопластика т.б.) жатады. 4 ) Бронх- өкпелік ТЖ – себептеріне көмейдің, трахеяның, көкірекаралығы органдарының, бронхтардың, өкпенің, плевраның аурулары жатады.
а) обструкциялы бронх- өкпе ТЖ; себептері – жоғарға және төменгі тыныс жолдарын тарылтатын процестер : ісіктер, бөгде денелер, стеноздар, созылмалы обструкциялы бронхит, тыныс тұншықпасы, өкпе эмфиземасы ; б) рестрикциялы бронх- өкпе ТЖ. Себептері – көптеген альвеоларды тыныс процесінен « шығарып тастайтын » аурулар : аумақты пневмония, пневмосклероздар, ателектаздар, плевра ішіндегі сұйықтық т.б.; в) диффузиялық бронх- өкпе ТЖ; себептері – газдардың альвеола – капиллярлық мембрана арқылы диффузиясына кедергі тудыратын аурулар : Хаммен – Рич ауруы, саркоидоз, аллергиялық альвеолиттер, асбестоз, респираторлық дистресс – синдромы т.б.; г) перфузиялық бронх- өкпе ТЖ. Себептері – кіші қан айналысы шеңбері арқылы болатын қан ағысына ( перфузияға ) кедергі тудыратын аурулар : өкпе артериясының тромбозы, бірінші ретті өкпе артериясындағы гипертензия т.б.
Даму жылдамдығына қарай : - Ө те жедел - ( суға кеткенде, қылындырғанда, ларингоспазмда, ӨАТЭ-да бірнеше секунд немесе минут ішінде дамитын ТЖ); - Ж едел ТЖ, бірнеше сағат немесе күнде пневмонияда, комада, тұншықпа күйде және т.б. болатын ТЖ; - Ж еделше ТЖ, апта бойында пайда болатын қайталамалы ӨАТЭ, миастенияда, полиомиелитте, кеуде торындағы ісіктерде немесе ісік метастаздарында кездесетін ТЖ; СОЗЫЛМАЛЫ ТЖ, бірнеше айлар немесе жылдар бойында бой көрсетеді ; кифосколиозда, өкпенің үдемелі бронх обструкциялық ауруларында кездеседі. Ауырлық дәрежесіне қарай ТЖ 3 дәрежесін айырады : І, ІІ, ІІІ дәрежелері.
Сыртқы тыныс функциясын зерттеудің нәтижесіне қарап, тыныс жетіспеушілігінің үш типін ажыратады : Обструкциялық тип. Жайылмалы бронх өткізгіштігінің көбіне ұсақ бронхтар деңгейінде бұзылуына байланысты дамиды. Обструкциялы бронхит пен тыныс тұншықпасына тән. Спирограмма бронх өткізгіштігін сипаттайтын көрсеткіштер ( тездетілген ӨТС, Тиффно индксі, өкпенің максимальды желдетілуі ) азаяды. Рестрикциялық тип. Тыныс беткейі анағұрлым азайғанда ( ауқымды пнемония, жайылмалы пневмосклероз) және өкпе қозғалысы шектелгенде (плевра жабысқақтары, плевра қуысындағы сұйықтық, кифосколиоз т.б.) кездеседі. ӨТС анағұрлым азаяды. Аралас тип. Бронх өткізгіштігі де, ӨТС-те азаяды, әдетте тыныс жетіспеушілігінің бір типінің басым болуы байқалады.
Клиникалық көріністері Рестриктивті ТЖ Обструктивті ТЖ ентігу Инспираторлы Экспираторлы, жиі жөтел ұстамаларынан кейін өзгереді цианоз Орталық Орталық, аз өнімді жөтел ұстамаларында күшеюі мүмкін жөтел Болмауы мүмкін Азөнімді немесе қақырықпен аускультация Өзгерістер типтік емес Құрғақ сырылдар, форсирленген жөтел кезінде пайда болады немесе күшейеді Спирография мәліметтері ӨТС және ӨМВ төмендеген, басында ФӨТС 1с аз өзгерген ӨМВ және ФӨТС 1с айқын төмендеген
Вентиляциялық - альвеолардың желденуінің азаюымен сипатталады, оның нәтижесінде альвеолярлық гипоксия бой көрсетеді. Паренхиматоздық ТЖ - тыныс алуға қатысатын тыныс бетінің жалпы аумағының азаюымен сипатталады.
ЖТЖ деңгейлері Көрсеткіштері I деңгей (шамалы) Тыныс жиілігі мин 25-30 рет(тыныс орталығының тежелуі болмаса), шамалы акроцианоз,тері бозарған,шамалы тахикардия,гипертензия II деңгей (айқын) Тахипноэ мин. 35-40 дейін, айқын көгерулер, тері қабаты ылғалды,тахикардия мин 120-140, АГ. III деңгей (шекті) Тахипноэ мин.40 жоғары және беткей сирек тыныс 8-10 рет(мин.) теріде көгеру іздері, пульс жіп тәрізді, аритмиялы, жиі, АҚ анықталмайды, бұлшықеттік тартылулар мүмкін, діріл.
І дәрежесі : тыныс жетіспеушілігінің белгілері организмге анағұрлым күш түскенде көрініс береді. Сыртқы тыныс көрсеткіштері 85-70% дейін азайған. Артериялық қандағы оттегінің меншікті ( парциальды ) қысымы (Ра О 2 ) = с.б. 60-70 мм ( қалыпты күйде > с.б. 80 мм), қанның оттегімен қанығуы ( Sa O 2 ) = 90-94% ( норма > 95%). ІІ дәрежесі : ТЖ белгілері денеге болмашы күш түскенде көрініс береді. Сыртқы тыныс функциясының көрсеткіштері тиісті мөлшермен салыстырғанда 70-50% дейін азайған. Ра О 2 = с.б. 40-59 мм, Sa O 2 = 75-89%. ІІІ дәрежесі. ТЖ белгілері тыныш күйде байқалады. Сыртқы тыныс функциясының көрсеткіштері тиісті мөлшерлеріне қарағанда 50% төмен азайған, Ра О 2 < с.б. 40 мм, Sa O 2 < 75%.
1 ) ентігу ; 2) жайылмалы цианоз ; 3) сыртқы тыныс функциясының көрсеткіштерінің өзгеруі ; 4) гипоксемия және гиперкапния.
Т ыныс жетіспеушілігін жүрек әлсіздігінен ажырата білу керек. Жүрек әлсіздігінде ауру анамнезінде жүрек ауруларының болғандығы, жүректің сол жақ бөліктерінің зақымдануы және сол жақ жүрек әлсіздігінің белгілері анықталады.
қанның парциальды қысымының төмендеуі (PaO2) 60 мм с.б. кем PaCO2 жоғарылауы 50 мм с.б. артық Спирография мәліметтері : ӨТС төмендеген
Диагноз тұжырымдау мысаладры : 1. Созылмалы обструктивті бронхит. ТЖ ІІ дәрежесі, обструкциялық түрі. 2. Сол жақтық экссудатты плеврит. ТЖ ІІ дәрежесі, рестрикциялы түрі.
