Дайындаған: Койшугулова Мариям Тексерген: Абылкаримова М.М.
лат d і ffus і o – таралу, жайылу ) – нақтылы дене бөлшектерінің жылулық қозғалыстарға ұшырай отырып, сол дене концентрациясының селдір аудандарына қарай жылжуы. Диффузия дененің бүкіл көлеміндегі концентрация мөлшерінің бірте-бірте теңелуін, сөйтіп оның бірқалыпты сипат алуын қамтамасыз етеді. Кейбір денелердің өте шағын бөлшектері ғана емес ( атомдар, молекулалар, иондар ), біршама ірі түйіршіктері де диффузиялық қасиетті иемденуі мүмкін.
Газдар мен сұйық гелидегі диффузия құбылысы химия саласында кеңінен қолданылады. Металлургия өндірісінде ауаны оттегімен байытуға қажетті түрлі ерітінділер алу. Көптеген технологиялық үдерістер диффузияға негізделген; келтіру, қоспаларды ажырату,т.б.
Диффузия- бір зат молекулаларының басқа бір зат молекулаларының аралығына ені құбылысы. Жақындасқан екі дене арасында шекара айқын көрінеді. Заттың шекараға жақын кейбір бөлшектерінің жекелей қозғалыстары әсерінен, олар орын ауыстырмайды. Екі жанасу шекарасындағы айқындық төмендейді, бөлшектер бірінің орындарына бірі келеді, осылайша ортадағы шекара мүлдем жоғалады.
Газдардың диффузиясының бұзылыстары. Өкпе ұяшықтары мен капиляр мембраналардың газдары екі бағытта өткізілуін,өкпенің диффузиялық қабілеті деп атайды. Оның бұзылыстары мына жағдайларға әкеп соғады: 1)Қылтамырлар мембраналарының өкпе қабынуы; 2)Қызмет атқаратын өкпе бөлшегін алып тастағанда, үлкен деңгейдегі бүліністердің азаюына; 3)Қанның өкпе ауамен жанасу уақыты қысқаруынан газдар керекті мөлшерде капилляр мембраналары арқылы өтіп үлгермейді.Бұндай жағдай ауыр қол жұмысын атқарғанда, анемия кезінде байқалады.
Аудан мен көлем арасындағы қатынастың тығыздықтары тең жағдайдағы аудан мен салмақ арасындағы қатынастың маңызы зор. Пішіндері ұқсас, бірақ көлемдері әртүрлі нысандардың көлемдік қатынастары әртүрлі. Яғни,аудандағы өлшемдер өте маңызды, беттік ауданның көлемге қатынасы масштабтаудың негізгі ерекшелігі. Үлкен нысандар кіші нысандарға қарағанда беттік ауданның көлемге қатынасының кіші мәніне ие.
Диффузия процесінің жылдамдығын арттыру үшін беттік аудан мүмкіндігінше үлкен болуы тиіс және бөліп түратын мембрана мүмкіндігінше жұқарақ болуы тиіс. Мысалы: өкпе мен жүрек-қантамырлары капиллярларына қатысты. Капилярларда қан мен ұлпа сұйықтығы арасында зат алмасу болады. Капиллярлық торлар дененің барлық мүшелеріне тарайды. Қан капилляр бойымен баяу ағып, ұлпаларға оттек пен қоректік заттарды тасымалдайды. Өкпедегі газ алмасу диффузия жолымен альвеоляры арқылы ауамен тығыз байланыста. Терең тыныс алғанда көпіршіктер созылады. Жасуша өсуіне байланысты жасушаның беттік аудандық массасы азаяды.
